Βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα με ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων 75%
Ειδικότερα, στο συνέδριο «Work in Progress 2016: Το Συνταξιοδοτικό στην Ελλάδα του σήμερα», οι καθηγητές κ. Μιλτιάδης Νεκτάριος και Πλάτων Τήνιος, σε συνεργασία με τον υποψήφιο διδάκτορα κ. Συμεωνίδη, παρουσίασαν μια πρόταση εξασφάλισης και διαγενεακής δικαιοσύνης, προτρέποντας την πολιτική εξουσία να ακολουθήσει διαφορετική προσέγγιση στην επίλυση του ασφαλιστικού – συνταξιοδοτικού προβλήματος της χώρας. Άμεσος στόχος, όπως ανέφεραν οι καθηγητές, είναι: Τα ασφαλιστικά ταμεία (νυν ΕΦΚΑ) να νοικοκυρευτούν, να σταματήσει η ύπαρξη ελλειμμάτων και το Δημόσιο να έχει τη δυνατότητα του εσωτερικού δανεισμού, αποδεσμεύοντας τον εξωτερικό δανεισμό, ο οποίος κοστίζει στην ανάπτυξη της χώρας. Κατά τους καθηγητές:
Μιλτιάδης Νεκτάριος: Το νέο σύστημα πρέπει να υποστηρίζεται από τρεις πυλώνες ασφάλισης (κύριας, επικουρικής και επαγγελματικών ταμείων) με στόχο ένα ποσοστό αναπλήρωσης γύρω στο 75%.
1. Στην κύρια ασφάλιση-σύνταξη θα υπάρχει ένα Ταμείο για όλους τους ασφαλισμένους, το οποίο θα λειτουργεί με διανεμητικό σύστημα, θα είναι καθορισμένων εισφορών 10% (όχι 20%, όπως ισχύει) με στόχο τη συγκέντρωση ενός ποσοστού αναπλήρωσης 27%-30%. Οι εισφορές θα πιστώνονται κάθε χρόνο σε λογαριασμούς (ατομικούς) και θα κεφαλαιοποιούνται με τη μέση ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ, ενημερώνοντας παράλληλα -κάθε έτος- τους ασφαλισμένους για το συσσωρευμένο ασφαλιστικό κεφάλαιο.
2. Στην επικουρική ασφάλιση-σύνταξη θα πρέπει να υπάρχει ένα Ταμείο για τους ασφαλισμένους, πλήρως κεφαλαιοποιημένο, το οποίο θα έχει σκοπό και στόχο να συμπληρώνει τις παροχές της κύριας σύνταξης. Οι καθορισμένες εισφορές θα είναι 6% -ενώ σήμερα είναι 7%- και ο κάθε ασφαλισμένος θα διαθέτει ατομικό λογαριασμό, όπου θα συσσωρεύεται το ασφαλιστικό κεφάλαιο.
Έτσι θα μπορεί να ενημερώνεται ετησίως για την εξέλιξη του κεφαλαίου του, με το ποσοστό αναπλήρωσης σε αυτόν τον πυλώνα να φτάνει το 26%. Στη διαδικασία αυτή σημαντικό ρόλο θα διαδραματίζει ο διαχειριστής των επενδύσεων των αποθεματικών, π.χ. η ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών.
3. Όσον αφορά τον ρόλο των επαγγελματικών ταμείων, όταν κάποιος επαγγελματίας ή εργαζόμενος δεν επιθυμεί να ανήκει στο επικουρικό ταμείο, οφείλει και πρέπει να συμμετέχει υποχρεωτικά σε κάποιο ταμείο επαγγελματικής ασφάλισης, το οποίο θα προσφέρει ισοδύναμη κάλυψη με αυτή του υποχρεωτικού επικουρικού ταμείου και στο οποίο θα καταβάλλει τουλάχιστον την ίδια εισφορά (6%). Τα επαγγελματικά ταμεία θα έχουν ως σκοπό την κλαδική διαφοροποίηση των εργαζομένων (συνταξιοδοτικές παροχές), δεν θα υπάγονται στην κοινωνική ασφάλιση, ενώ θα χρηματοδοτούνται από τους ενδιαφερόμενους, εργαζόμενους και εργοδότες – συμπεριλαμβανομένου και του Δημοσίου ως εργοδότη.
Παράλληλα, θα δίδεται η δυνατότητα στους ασφαλισμένους να επιστρέψουν στο δημόσιο σύστημα (επικουρικό ταμείο), μεταφέροντας και τα αναλογούντα αποθεματικά (ατομικοί λογαριασμοί). Τη χρηματοοικονομική εποπτεία θα έχει το κράτος και, επιπλέον, με τον τρόπο αυτό θα δημιουργηθεί ένας υγιής ανταγωνισμός ανάμεσα στο δημόσιο και στα ιδιωτικά επαγγελματικά ταμεία, που θα στηρίζεται στην ποιότητα και στην απόδοση των επενδύσεων.
Τελική πρόταση
Προκειμένου να διασφαλιστούν τα συμφέροντα νέων και παλαιών ασφαλισμένων, πρέπει να γίνει διαχωρισμός σε δύο κατηγορίες: Οι παλαιοί ασφαλισμένοι -πριν από την 1/1/1993- παραμένουν ως έχουν, τόσο ως προς τη νομοθεσία όσο και ως προς το ποσοστό των εισφορών (νόμος Ανδρέα Λοβέρδου), ενώ οι νέοι ασφαλισμένοι -δηλαδή όσοι έχουν ασφαλιστεί για πρώτη φορά από 1/1/1993 και μετά- θα ακολουθήσουν το σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης, με εισφορά 10% και όχι 20%, που ισχύει σήμερα. Αυτονόητο είναι ότι τηρείται η αναλογία της εισφοράς 3,33% για τον εργαζόμενο και 6,67% για τον εργοδότη.
Μειώνοντας την εισφορά στους νέους ασφαλισμένους -βάσει της διεθνούς βιβλιογραφίας-, θα υπάρξει αύξηση των προσλήψεων, που θα μειώσει την ανεργία στο 5%-7,5% σε βάθος 40 ετών. Η διάρκεια της μεταβατικής περιόδου θα διαρκέσει περίπου 30 χρόνια, ενώ κατά τη διάρκεια αυτή θα πρέπει όλα τα Ταμεία (κύρια και επικουρικά) να συγχωνευτούν σε ένα, να ομογενοποιηθούν οι ρυθμίσεις υπολογισμού των εισφορών και των παροχών και να εκπονηθεί πρόγραμμα εξεύρεσης συμπληρωματικών πόρων για τη στοιχειώδη υποστήριξη των απερχόμενων γενεών.
Πλάτων Τήνιος: Η χρηματοδότηση των συντάξεων για τη μεταβατική περίοδο 2016-2045 θα πρέπει να προέρθει από τις ακόλουθες πηγές:
1. Για την πρώτη πενταετία οι εισφορές των μισθωτών μειώνονται σταδιακά 2% κάθε έτος, έως ότου φτάσουν στο 10% (από 20%). Παράλληλα, οι εισφορές της επικουρικής ασφάλισης (6%) κατατίθενται στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης.
2. Εξοικονόμηση πόρων από τις πρόωρες συντάξεις, με ευρύτερη πολιτική συναίνεση, εξαιρουμένων των συντάξεων επιζώντων και αναπηρίας. Κατά τον κ. καθηγητή, οι πρόωρες συντάξεις αφορούν περίπου 500.000 άτομα ηλικίας κάτω των 65 ετών, με συνολικό ετήσιο κόστος 6 δισ. ευρώ και μέσο όρο 1.300 ευρώ, όταν οι συνταξιούχοι άνω των 65 λαμβάνουν μέση σύνταξη 850 ευρώ.
3. Αύξηση απασχόλησης μέσα από τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, η οποία θα προκαλέσει και τη σταδιακή επανένταξη 1.000.000 ανέργων.
4. Κρατική χρηματοδότηση: Ο κρατικός προϋπολογισμός -όπως και σήμερα- θα πρέπει να καλύψει τους υπολειπόμενους πόρους, ώστε να διατηρηθούν οι παροχές τουλάχιστον στα επίπεδα του νόμου Κατρούγκαλου, οι οποίες συρρικνώθηκαν εκ νέου με το τέταρτο Μνημόνιο.
5. Ρήτρα ανάπτυξης, με το ένα μέρος του πρόσθετου εισοδήματος να κατευθύνεται στους συνταξιούχους της μεταβατικής περιόδου.
Με τα δεδομένα αυτά, σύμφωνα με τους καθηγητές, εάν η πρόταση αυτή, που είναι καλά μελετημένη και συνοδεύεται από αναλογιστική μελέτη, βρει ευήκοα ώτα, ο μέσος πολίτης θα έχει την πλήρη βεβαιότητα ότι ύστερα από 35 χρόνια εργασίας θα έχει ένα ποσοστό αναπλήρωσης 55% από το κρατικό ασφαλιστικό σύστημα, με συνολικές εισφορές της τάξης του 16%. Αυτό σημαίνει ότι με επιπλέον εισφορές 4% σε ένα επαγγελματικό ταμείο μπορεί να εξασφαλίσει ποσοστό αναπλήρωσης 75% στη σύνταξή του, εξασφαλίζοντας τα επόμενα χρόνια της ζωής του.