Δεν έπεσαν στην παγίδα Κύπρος και Ελλάδα
Η μεθόδευση αυτή, που αποκαλύφθηκε από το γεγονός ότι για οκτώ ημέρες δεν έγινε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση και κυρίως δεν πιέστηκε η Τουρκία να υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις, δεν στήθηκε τυχαία τη συγκεκριμένη στιγμή.
Η επιλογή του χρόνου δεν ήταν αποτέλεσμα μόνο της επιθυμίας του Έσπεν Μπαρθ Άιντα να βάλει στο βιογραφικό του, εν όψει της προσωρινής επιστροφής του στην πολιτική ζωή της Νορβηγίας, την επίλυση ενός εκ των πιο μακροχρόνιων διεθνών προβλημάτων.
Η επιλογή του τέλους Ιουνίου και η προσπάθεια παράτασης της διαδικασίας -και με εμπλοκή πρωθυπουργών- και την επόμενη εβδομάδα είχε αποκλειστικό στόχο, εξυπηρετώντας τις απαιτήσεις της Τουρκίας, να βραχυκυκλώσει τα ενεργειακά σχέδια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στο τέλος της εβδομάδας το πλωτό γεωτρύπανο «WEST CAPELLA» φθάνει στην κυπριακή ΑΟΖ, στο οικόπεδο 11, και θα ξεκινήσει την πρώτη γεώτρησή του.
Μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντανά, η προτεραιότητα για τη Λευκωσία αλλά και για την Αθήνα είναι η διαχείριση της κατάρρευσης της διαδικασίας και του ενδεχόμενου απόπειρας της Τουρκίας να επιχειρήσει τετελεσμένα στην κυπριακή ΑΟΖ.
Το ναυάγιο ήταν σχεδόν προδιαγεγραμμένο και ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί, έτσι όπως είχε στηθεί η διαδικασία, ήταν να υποχωρήσει στις απαιτήσεις της Άγκυρας ο Νίκος Αναστασιάδης αλλά και η Ελλάδα να αποδεχθεί τη διατήρηση παρεμβατικών δικαιωμάτων της Τουρκίας για μια μεγάλη περίοδο καθώς και την παρουσία τουρκικής στρατιωτικής δύναμης.
Μέχρι και την τελευταία στιγμή, και ενώ ο Νίκος Κοτζιάς από τη Δευτέρα είχε καταθέσει τη δική του πρόταση για όλο το πλέγμα της ασφάλειας, ο Νίκος Αναστασιάδης, παρά τις έντονες διαφωνίες και του Εθνικού Συμβουλίου και συνεργατών του, ανέλαβε το υψηλό πολιτικό ρίσκο και κατέθεσε γραπτή πρόταση, η οποία περιείχε σημαντικές παραχωρήσεις, καθώς αποδεχόταν την εκ περιτροπής Προεδρία (έστω και με τον όρο του κοινού ψηφοδελτίου), τη θέσπιση τουρκοκυπριακής θετικής ψήφου για τη λήψη αποφάσεων, την παρουσία τούρκων αστυνομικών στην πολυεθνική αστυνομική δύναμη κ.ά.
Η Τουρκία από την πλευρά της δεν φάνηκε να πιέζεται καθόλου, καθώς μέχρι και στη διάρκεια του δείπνου, τη νύχτα της Πέμπτης, ο κ. Τσαβούσογλου δήλωνε γενικώς και διαρκώς έτοιμος να δείξει ελαστικότητα, ποτέ όμως δεν υπέβαλε πρόταση. Κι όμως ακόμη και ο ΓΓ του ΟΗΕ, κρατώντας ίσες αποστάσεις, δεν επέρριψε την ευθύνη στην αδιαλλαξία της τουρκικής πλευράς…
Η τουρκική πλευρά βρέθηκε απέναντι από μια ατζέντα που ήθελε να αποφύγει, καθώς η ασφάλεια και οι εγγυήσεις αλλά και ο κατοχικός στρατός είναι θέματα που, όπως αποδείχθηκε, δεν μπορεί και δεν θέλει να ακουμπήσει η Άγκυρα. Αυτή η αλλαγή της ημερήσιας διάταξης του Κυπριακού ήταν αποτέλεσμα της στρατηγικής που διαμόρφωσε και εφάρμοσε προσωπικά ο Νίκος Κοτζιάς, κάτι που διευκόλυνε τους διπλωματικούς χειρισμούς της Ελλάδας, της μόνης χώρας που εμφανίσθηκε με ολοκληρωμένη, συγκεκριμένη και πλήρη θέση στη διάσκεψη
Έτσι, λίγο μετά τις τρεις τα ξημερώματα της Παρασκευής (ώρα Ελλάδας), και αφού ο κ. Γκουτιέρες είχε αναλωθεί από το πρωί σε ένα μπαράζ επαφών και διμερών συναντήσεων, ανακοινώθηκε το αδιέξοδο.
Είχε προηγηθεί ένα κρεσέντο αδιαλλαξίας της τουρκικής πλευράς, με τον κ. Τσαβούσογλου να ζητά:
– Διατήρηση των εγγυήσεων και των παρεμβατικών δικαιωμάτων για 15 χρόνια και κατόπιν επανεξέταση της διατήρησής τους ή όχι.
– Τη συμφωνία για διατήρηση μικρής στρατιωτικής δύναμης για πάντα στο νησί.
– Επιστροφή μέρους της Μόρφου.
– Να καταστεί πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ η λύση (και επιμονή στις τέσσερις ελευθερίες) και ανατροπή της αναλογίας των Ελλήνων και των Τούρκων που θα είναι μόνιμα εγκατεστημένοι στο νησί από 4:1 σε 1:1.
Ο κ. Τσαβούσογλου δεν κατέθεσε πρόταση ούτε όταν ο ΓΓ έριξε στο τραπέζι την ιδέα να συγκληθεί και πάλι η διάσκεψη την επόμενη εβδομάδα στη Νέα Υόρκη, παρουσία και των τριών πρωθυπουργών…
Ήταν προφανές ότι η άρνηση της Τουρκίας να καταθέσει οποιαδήποτε πρόταση και η προφορική τοποθέτηση στα ανωτέρω ζητήματα οδηγούσε τη διαδικασία σε απόλυτο αδιέξοδο. Ο κ. Τσαβούσογλου μάλιστα φάνηκε ότι δεν συγκινήθηκε ούτε καν από τις πλουσιοπάροχες προσφορές του Νίκου Αναστασιάδη στις εσωτερικές πτυχές. Ένα θέμα στο οποίο στηρίχθηκε ολόκληρη επιχειρηματολογία, που ζητούσε από τον Ν. Αναστασιάδη όλο και πιο επώδυνες υποχωρήσεις σε κρίσιμες διαστάσεις της εσωτερικής πτυχής, με την ελπίδα ότι η Τουρκία θα υποχωρήσει στο θέμα των εγγυήσεων και του στρατού.
Πλέον δεν υπήρχε κανένα περιθώριο συνέχισης της διαδικασίας.
Ο Νίκος Κοτζιάς εξήγησε ότι δεν θα υπάρξει κανένας έλληνας πρωθυπουργός που θα υπογράψει τη διατήρηση των παρεμβατικών δικαιωμάτων της Τουρκίας.
«Θα είναι σαν να περιμένει κάνεις την εισβολή των τανκς και αντί για σημαία να έχει το κείμενο μιας τέτοιας συμφωνίας, με την υπογραφή του έλληνα πρωθυπουργού…», τόνισε συγκεκριμένα ο κ. Κοτζιάς.
Έτσι, μια ακόμη από τις πιο φιλόδοξες προσπάθειες για την εξεύρεση λύσης του Κυπριακού οδηγήθηκε σε ναυάγιο.
Οι επόμενες ημέρες και εβδομάδες θα δείξουν εάν η κατάσταση μπορεί να παραμείνει διαχειρίσιμη ή θα δημιουργηθούν εντελώς νέα δεδομένα στο Κυπριακό. Εξάλλου εκκρεμεί η συνέχιση του ενεργειακού σχεδιασμού της Κύπρου αλλά και η αποσαφήνιση της τουρκικής θέσης ότι «πλέον δεν μπορεί να επιδιώκεται λύση με βάση τις υπάρχουσες παραμέτρους του ΟΗΕ»…
Κωνσταντίνος Τσάκαλος