Η άλλη άποψη…
Θυμάμαι, άρα ανασταίνω…
– «Ευχαριστώ τον Θεό που μας κρύβεται και για όσα μας κρύβει»
«Η σύμπτωση να εξαντλώ σήμερα τα ογδοηκοστά έκτα μου γενέθλια είναι μελαγχολική, καθώς τείνει προς τη συντόμευση της προσωρινότητας που μας ορίζει. Ωστόσο, ότι επιζώ μετά από τόσες και τόσες τελείες και άνω τελείες που έβαλα στην ποίησή μου και στην ύπαρξή μου, εν είδει προετοιμασίας, είναι ένα θαύμα που κορυφώνεται από το ότι το Πανεπιστήμιο σήμερα προσθέτει στα κεράκια των γενεθλίων μου, που είθισται να σβήνουν, άλλο ένα μεγάλο λαμπερό κερί, που δεν θα σβήσει, ακόμα κι αν το φυσήξει με όλη της τη δύναμη η λήθη. Κι εγώ ως οιονεί τελειόφοιτη της ζωής κι έμπειρη καθώς είμαι στις απώλειες και στα ανεκπλήρωτα όνειρα μπορώ πια να ισχυριστώ ότι πληγώνομαι κοντά στα άλλα σημαίνει και μαθαίνω. Κι αυτή την πικρή και τόσο σύνθετη γνώση έξοχα την απλουστεύει ο Μπόρχες λέγοντας ʽʽΚαι μαθαίνεις, μαθαίνεις, με κάθε αντίο μαθαίνειςʼʼ».
«Τις φορές που ερωτήθηκα τι είναι ποίηση, απάντησα: ρωτήστε τη σοφή άγνοια… Κι εγώ πιστή στην άγνοια, αυτοσχεδιάζω, ότι η ποίηση είναι από τα πιο επηρμένα μυστήρια, τα πιο αχανή και μόνον ικανοποίηση στις παρομοιώσεις δίνεις αν πεις ότι η ποίηση είναι ένα μείγμα εύγεστων δηλητηρίων σε χρυσά δελεαστικά ποτήρια, ή ακόμα ότι είναι ο πειρασμός, ο δαίμονας που μπαίνει ξαφνικά στο σώμα του κανονικού, προκαλώντας έναν σεληνιασμό γόνιμο, ή ακόμα ότι είναι ένα είδος ευθανασίας των πραγμάτων που υποφέρουν μέσα μας, είτε ως ανικανοποίητα είτε ως προδομένα…».
«Θυμάμαι, άρα καταφέρνω θαύμα: ανασταίνω. …Η μνήμη είναι το δεύτερο Είναι μας, πλασμένο κατʼ εικόνα και ομοίωσιν του πρώτου. Αλλά μήπως η μνήμη δεν είναι και η γλυκιά πατρίδα του παρελθόντος; Εκεί έχει γεννηθεί ένας παλιός καιρός, ένας έρωτας, ένας σκληρός χωρισμός από την παραφορά, πολλά σπουδαία γεγονότα, όπως ο ερχομός μέσω του ταχύπλοου απρόοπτου και η αναχώρηση μέσω της έρπουσας απώλειας…».
«…Η γλώσσα είναι που τρομοκρατεί και τις δικές μου αδυναμίες, και πιο συγκεκριμένα οι λέξεις. Εξαρτώμαι απολύτως απʼ αυτές, τους δίνω δε περισσότερη εξουσία απʼ όση στο θέμα, ακόμα και σʼ αυτό που κινείται μέσα σε μια άκρως γοητευτική αοριστία, και το αποκαλούμε έμπνευση. Πιθανολογώ δε ότι η έμπνευση είναι ένας χλιαρός άνεμος που περιστρέφεται γύρω από την παγωνιά της σιωπής. Εγώ εν τω μεταξύ θερμομετρώ τις λέξεις, τις σκεπάζω με τη δική μου θερμοκρασία, ιδιαίτερα εκείνες που τρέμουν σαν λυγμός, γιατί πάντα υπάρχει ένας αποσιωπημένος λόγος, για να κλαίνε και οι λέξεις».
Και έκλεισε την ομιλία της με τον Θεό:
«Οι ʽʽκαβγάδεςʼʼ μαζί του άλλωστε εξελίσσονται από συλλογή σε συλλογή, σχεδόν μισό αιώνα. Εδώ το κείμενο φανερώνει σοφία, ενώ αδιόρατο σχεδόν ανιχνεύεται πικρό χιούμορ: ʽʽΕν αρχή, όσο κι αν τίθεται στο τέλος, ευχαριστώ τον υπέρ άνω ημών, τον μέγιστο Ποιητή των πάντων, για τη μακροζωία που δίνει ο ίδιος στο αναπάντητο σιωπώντας. Εξασφαλίζει έτσι την αθανασία των ερωτημάτων. Χωρίς τα ερωτήματα, και ο άνθρωπος, η ποίηση και η τέχνη γενικά θα είχαν παραιτηθεί από την Αναζήτηση του χαμένου χρόνου. Τον ευχαριστώ ακόμα που και ο ίδιος μάς κρύβεται και για όσα μάς κρύβει. Ίσως η απόκρυψη να είναι ένα είδος κιβωτού για να σωθούμε από τον κατακλυσμό των πνιγηρών αποκαλύψεωνʼʼ».
***
Διά χειρός…
…του γερμανού πρέσβη Πέτερ Σόοφ, από τη συνέντευξή του στην «Καθημερινή» στην Αριστοτελία Πελώνη:
Να πάρετε τη χώρα στα χέρια σας…
«Αυτό που χρειάζεται η χώρα είναι πίστη στον εαυτό της, πίστη να πάρετε τη χώρα στα χέρια σας. Θα ήθελα να το δω ανεξάρτητα από τη μεμονωμένη αξιολόγηση συγκεκριμένων μέτρων: Η σκέψη να επικεντρώνεται στο πώς θέλετε να είναι η χώρα για τα εγγόνια και τα δισέγγονά σας και όχι στο εάν αναγκάζεστε να λάβετε μέτρα επειδή επιβάλλονται. Εντυπωσιάστηκα από την αντοχή των Ελλήνων, αλλά και από την αξιοπρέπεια που μπορείς να δεις – αυτή με άγγιξε ιδιαίτερα και ενίοτε με έκανε να ντραπώ. Το δεύτερο που με έχει εντυπωσιάσει είναι η μεγάλη σημασία που δίνουν οι γονείς στην εκπαίδευση των παιδιών τους, όπως και η αλληλεγγύη της οικογένειας, κάτι που δεν υπάρχει στη Γερμανία. Αναρωτήθηκα συχνά γιατί η Ελλάδα δεν μπορεί να κατέχει μία θέση στον χάρτη σαν αυτή της Καλιφόρνιας ή της Ελβετίας. Έχει ιδανική γεωγραφική θέση, καλά πανεπιστήμια, ικανό εργατικό δυναμικό και μια οικονομία που έχει την ευκαιρία να δραστηριοποιείται σε τρεις στρατηγικούς τομείς: τη ναυτιλία, τον τουρισμό και την ενέργεια. Έχει ιδανικό κλίμα, έναν αγροτικό τομέα με υψηλό δυναμικό, τομείς που προσφέρονται για καινοτομία. Εύχομαι να έβλεπαν περισσότεροι άνθρωποι τις απίστευτες δυνατότητες που δημιουργεί η παγκοσμιοποίηση για μια χώρα με τέτοια πλεονεκτήματα».