Ο ανταγωνισμός, χωρίς όρια, Ρωσίας και ΗΠΑ στη Συρία ευνοεί την Άγκυρα
Η σύγκλιση των δύο μεγάλων δυνάμεων οριοθέτησε την τουρκική επέμβαση στη Συρία και άφησε ανοικτή την προοπτική για την Αυτόνομη Κουρδική Περιοχή. Η στάση των Ρώσων στο Αφρίν εναρμονιζόταν με τη θέση του Συρίου Προέδρου Άσαντ, ο οποίος θεωρώντας τους Κούρδους μικρότερο κακό από τους Τούρκους είχε έρθει σε συνεννόηση μαζί τους για την αναγνώριση της αυτονομίας τους, στο πλαίσιο μιας ομοσπονδιακής, συνταγματικής διευθετήσεως στη Συρία.
Τα πράγματα φαίνονται όμως να απομακρύνονται γρήγορα από την ισορροπία αυτή, με τη ραγδαία επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας και των συμμάχων τους. Το μήλον της Έριδος είναι ο έλεγχος της Ανατολικής Συρίας και της περιοχής των συνόρων μεταξύ Συρίας και Ιράκ. Η στρατηγική σημασία της περιοχής αυτής ανάγεται στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό με το Ιράν και με τη δυνατότητα του τελευταίου να μπορεί με την παρουσία και την επιρροή του στη Συρία να έχει έναν διάδρομο στρατηγικής επικοινωνίας με τους συμμάχους του Χεσμπολάχ του Λιβάνου και με τη Μεσόγειο.
Για το θέμα αυτό είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο το Ισραήλ, η πολιτική του οποίου έναντι του Ιράν βρίσκει μεγαλύτερη ανταπόκριση στην Ουάσινγκτον, επί Προεδρίας Τραμπ. Είναι χαρακτηριστική από την άποψη αυτή η πρόσφατη απόφαση του Αμερικανικού Κογκρέσου να επιβάλει νέες κυρώσεις στο Ιράν, παραβιάζοντας κατάφωρα το περιεχόμενο της Συμφωνίας των Έξι Δυτικών Δυνάμεων με το Ιράν το 2015. Με την πολιτική αυτή συντάσσεται βεβαίως και η Σαουδική Αραβία, η οποία αντιμετωπίζει το Ιράν ως τον μεγάλο περιφερειακό αλλά και θρησκευτικό της ανταγωνιστή.
Στο πεδίο της μάχης στη Συρία, η περίπλοκη και αντιφατική αυτή κατάσταση εκφράζεται, κατά πρώτο λόγο, με τη σπουδή των Συριακών δυνάμεων του Προέδρου Άσαντ και των συμμάχων του να προελάσουν προς τα Ιρακινά σύνορα και το πολιορκούμενο από τέσσερα χρόνια τώρα Ντέιρ Ελ Ζορ, ώστε να ελέγξουν την περιοχή αυτή και να δημιουργήσουν τετελεσμένο γεγονός. Επιδιώκουν επίσης να προελάσουν προς τη Ράκα και να ανταγωνισθούν τους Κούρδους και τους Άραβες συμμάχους τους, που επιχειρούν να την ελευθερώσουν από το Ισλαμικό Κράτος με Αμερικανική υποστήριξη.
Κατά δεύτερο λόγο, η κατάσταση αυτή εκφράζεται με την Αμερικανική πολιτική, που επιδιώκει ταυτόχρονα τρεις στόχους: Να εμποδίσει το Ιράν και τη Χεσμπολάχ να κυριαρχήσουν στη στρατηγικά κρίσιμη περιοχή της Ανατολικής Συρίας και των συνόρων με το Ιράκ. Να εμποδίσει την κυβέρνηση Άσαντ να παλινορθώσει την εξουσία της και να αποτρέψει τον διαμελισμό της Συρίας. Να εμποδίσει μια καθαρή Ρωσική νίκη στη Συρία, που θα ήταν σε βάρος της Αμερικανικής επιρροής στη Μέση Ανατολή και του Αμερικανικού γοήτρου.
Η πολιτική που είχε διακηρύξει αρχικά για τη Συρία ο Πρόεδρος Τραμπ έδινε ελπίδες για Αμερικανο-Ρωσική συνεργασία με στόχο τη γρήγορη συντριβή του Ισλαμικού κράτους. Η πολιτική όμως αυτή περιήλθε γρήγορα σε αδιέξοδο μετά τις επιθέσεις που δέχθηκε στο εσωτερικό των ΗΠΑ ο Πρόεδρος Τραμπ για φημολογούμενες σχέσεις συνεργατών του με τη Ρωσία και καταγγελίες για παρέμβαση των Ρώσων στις Αμερικανικές Προεδρικές εκλογές. Η αντεπίθεση του βαθέος Αμερικανικού κράτους, με αιχμή του δόρατος τον κόσμο των στρατιωτικών βιομηχανιών, του χρηματιστικού κεφαλαίου, του Πενταγώνου και των Μυστικών Υπηρεσιών, έφερε, δυστυχώς, γρήγορα αποτελέσματα. Αυτό φαίνεται στην ευθυγράμμιση του νέου Προέδρου με την πολιτική των προκατόχων του σε όλη τη γραμμή. Από τη Βαλτική και την Ουκρανία μέχρι τη Συρία.
Ειδικά στο πεδίο αντιπαραθέσεως στη Συρία η πολιτική των ΗΠΑ επηρεάζεται άμεσα και από την πολιτική τους έναντι του Ιράν, στην οποία ο νέος Πρόεδρος ήταν εξαρχής πολύ πιο αδιάλλακτος και εχθρικός έναντι της Συμφωνίας των Έξι που είχε υπογραφεί.
Στο στρατιωτικό επίπεδο η Αμερικανική πολιτική εκφράσθηκε με την αποστολή πρόσθετων ειδικών δυνάμεων, με εφαλτήριο την Ιορδανία, την αποστολή βαρέων πολυπυραυλικών συστημάτων τύπου HIMARS, τη δημιουργία νέας βάσεως στην Αυτόνομη Κουρδική Περιοχή, την αποστολή εξοπλισμού στους Κούρδους του YPG, παρά τις Τουρκικές διαμαρτυρίες, την παροχή εκπαιδεύσεως και σύγχρονου εξοπλισμού σε φιλικά διακείμενους Σύριους αντάρτες και με την παροχή άμεσης υποστηρίξεως στους Κούρδους του YPG, που μάχονται στη Ράκα.
Στο στρατηγικό επίπεδο, η Αμερικανική Αεροπορία, αγνοώντας οποιαδήποτε διεθνή νομιμότητα, που απορρέει από την κυβέρνηση Άσαντ, ανέλαβε ρόλους που τη φέρνουν σε άμεση αντιπαράθεση με τους Ρώσους. Από την άποψη αυτή, ήταν εξαιρετικά σοβαρή και επικίνδυνη η κατάρριψη από Αμερικανικό μαχητικό Συριακού αεροσκάφους. Η Ρωσική πλευρά διεμήνυε, ως απάντηση στο επεισόδιο, ότι η Ρωσική αεράμυνα θα καταρρίπτει στο εξής οποιοδήποτε ξένο αεροσκάφος ή άλλο ιπτάμενο αντικείμενο που παραβιάζει τον Συριακό εναέριο χώρο. Το Ιράν έσπευσε επίσης να διαδηλώσει την αποφασιστικότητά του με πλήγματα βαλλιστικών πυραύλων μακρού βεληνεκούς κατά των θέσεων του Ισλαμικού Κράτους στο μαρτυρικό Ντέιρ Ελ Ζορ.
Πού θα οδηγήσει η κλιμάκωση αυτής της αντιπαραθέσεως στη Συρία, που συναρτάται εκ των πραγμάτων με την πρωτοφανή ένταση στην περιοχή της Βαλτικής αλλά και με την κρίση της Ουκρανίας; Μόνη θετική ένδειξη στο αρνητικό αυτό σκηνικό είναι η διαφαινόμενη διαφοροποίηση της Γαλλίας στο πρόβλημα της Συρίας. Ο νέος Πρόεδρος, παίρνοντας αποστάσεις από τον προκάτοχό του, δήλωσε ότι δεν υπάρχει σήμερα εναλλακτική λύση για την αντικατάσταση του Προέδρου Άσαντ.
Η Τουρκία, που διακατέχεται από τον εφιάλτη της δημιουργίας Κουρδικού κράτους, πάντα επένδυε και υπολόγιζε στον ανταγωνισμό Ρωσίας – ΗΠΑ, επιδιδόμενη σʼ ένα παιχνίδι συνεχούς αντιστροφής θέσεων και ισορροπίας. Η σημερινή ένταση μεταξύ των δύο μεγάλων και οι αποστάσεις που παίρνουν Άσαντ, Ρώσοι και Ιρανοί από τους Κούρδους της Συρίας, λόγω της συμμαχίας τους με τους Αμερικανούς, ανοίγουν παράθυρο ευκαιρίας για την Άγκυρα. Η τελευταία ελπίζει ότι δεν θα έχει αυτήν τη φόρα και τους Ρώσους απέναντί της σε μια επέμβαση κατά των Κούρδων της Συρίας. Μια τέτοια επέμβαση είναι ευκολότερη στο Αφρίν, τη δυτική πλευρά της Κουρδικής περιοχής, που έχει και μεγαλύτερη στρατηγική σημασία για την Άγκυρα, αφού γειτνιάζει με τη Μεσόγειο.
Ποια θα είναι η Αμερικανική αντίδραση σε μια τέτοια προοπτική; Εάν συνεχισθεί η κλιμάκωση της αντιπαραθέσεως μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, προφανέστατα η Άγκυρα θα επωφεληθεί.