Κωνσταντίνος Μητσοτάκης
Γράφω από μνήμης και βιωματικά. Μολονότι υπήρξε παρείσακτος στη ΝΔ μετά την απομάκρυνση του Αβέρωφ, εγώ προέβλεψα ότι θα γίνει πρωθυπουργός και του το ανακοίνωσα εγκαίρως χωρίς να πεισθεί απʼ τα λόγια μου. Οι σχέσεις μας ήταν αμφιλεγόμενες, αλλά πολυσχιδείς.
Έχοντας φθάσει λίγες μέρες αργότερα από το πραξικόπημα των συνταγματαρχών μέσω Τουρκίας στην Ευρώπη, εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στο Παρίσι. Από εκεί ερχόταν συχνά στη Δυτική Γερμανία –αντικομμουνιστική μέχρι μυελού οστέων–, πιστεύοντας ότι η Deutsche Welle (Ντόιτσε Βέλε) θα συνέβαλε στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα.
Επισκεπτόταν τον Γενικό Διευθυντή του προπαγανδιστικού σταθμού που εξέπεμπε σε υπερβραχέες συχνότητες τροφοδοτώντας 36 γλώσσες και ήταν ικανοποιημένος με την εν λόγω δραστηριότητά του. Εμένα, προκειμένου να κολακεύει τον Γενικό Διευθυντή, αναρχοκομμουνιστή με ανέβαζε και αναρχοκομμουνιστή με κατέβαζε.
Η Συνομοσπονδία γερμανών δημοδιδασκάλων με είχε καλέσει γραπτώς σε ομιλία εκείνη την εποχή. Νόμισα πως θα ήμουν ο μοναδικός ομιλητής. Στρώθηκα, λοιπόν, και έγραψα μια εκπληκτική –και κατανοητή για δασκάλους του δημοτικού– ομιλία. Μόλις έφτασα τη σχετική ημερομηνία έξω από το ορισθέν κτήριο, συναντώ δύο συνοδούς του Μητσοτάκη που κουβέντιαζαν. «Πώς εδώ, φίλοι;», τους ρώτησα. «Είμαστε ακόλουθοι του κυρίου Μητσοτάκη», απάντησαν. Έγινα έξαλλος. Όχι με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Τη Συνομοσπονδία είχα στο στομάχι που δεν με είχε ενημερώσει.
Σκέφτηκα να φύγω. Μετά το μετάνιωσα. Έμεινα για να ξεσπαθώσω. Πήγα και κάθισα στην τελευταία σειρά, περιμένοντας να αρχίσει η εκδήλωση.
Μεγάλο ραδιοσταθμό εκπροσωπούσα εγώ, τον εαυτό του και τις κουμπαριές του ο Μητσοτάκης. Και είχε πιο πολλές πληροφορίες από μένα. Τα γερμανικά του ήταν επαρκέστατα, κάνοντας αρκετά συντακτικά λάθη μόνο. Όταν τελείωσε την ομιλία του, καταχειροκροτήθηκε. Άργησα επίτηδες να ανέβω στο βήμα και να εκφωνήσω τα γραφόμενά μου. Με είχε καβαλήσει ξαφνικά ο διάολος. Ήταν ολοφάνερο. Έβγαλα επιδεικτικά τα γυαλιά μου και είπα: «Αν κρίνω το παρατεταμένο χειροκρότημά σας, κυρίες και κύριοι, συμπεραίνω ότι αγνοείτε το ποιόν του ανδρός». Ακολούθησε μεγάλη αμήχανη σιγή στο ακροατήριο. Και συνέχισα λέγοντας ό,τι θυμόμουνα: Τις σχέσεις του με τον Μαμιδάκη, την αποστασία, τη Φρειδερίκη και το Παλάτι γενικότερα. Μετά το τέλος της ομιλίας μου χειροκρότησαν κι εμένα.
Μόλις κατέβηκα από το βήμα, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, που καθόταν στην πρώτη σειρά δίπλα στο βήμα, μου είπε: «Η πληροφόρησή σου είναι λανθασμένη. Εγώ που είμαι πολύ μεγαλύτερος από σένα είμαι διατεθειμένος, ύστερα από τις χυδαίες ύβρεις σου εναντίον μου και την απαράδεκτη εικόνα που δώσαμε στα μέλη της Συνομοσπονδίας, να έρθω να σε βρω για να κάνουμε μια πολιτισμένη και ουσιαστική πολιτική συζήτηση». Ανταπάντηση θρασύτατη εκ μέρους μου: «Γνωρίζω ότι παίζετε πόκα. Πόκα παίζω μαζί σας, πολιτική συζήτηση αρνούμαι να κάνω».
Η πόκα πραγματοποιήθηκε δέκα μέρες αργότερα στο σπίτι του Νίκου Τζαβάρα με τρεις ακόμα συνεργάτες της ελληνικής εκπομπής της Ντόιτσε Βέλε. Πριν το παιχνίδι, υποθέσαμε πως θα μας δωροδοκούσε έμμεσα, χάνοντας ένα ποσό. Ο πανέξυπνος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αντιλήφθηκε αμέσως τι περιμέναμε και μας έγδαρε οικονομικά. Πανί με πανί ήταν οι τσέπες μας.
Την άλλη μέρα πήγα εγώ στο ξενοδοχείο του στη Βόννη και συζητήσαμε πάνω από δυόμιση ώρες, αφού του είχα ζητήσει προηγουμένως συγγνώμη για τα συμβάντα προ δεκαημέρου. Μεταξύ άλλων –θυμάμαι ακριβώς τα λόγια μου– του είπα: «Υπήρξατε το πρωτοπαλίκαρο του Γεωργίου Παπανδρέου και ετέθητε εκ ποδών με την έλευση του Ανδρέα από την Αμερική». Από τότε γίναμε φίλοι. Φίλοι αχώριστοι και στην Αθήνα αργότερα. Με συνόδευσε μέχρι την πόρτα του ξενοδοχείου και μου έδωσε ένα σημαντικό ποσό. «Σας έγδαρα οικονομικά χθες», είπε, «πάρε τώρα αυτά τα χρήματα δανεικά κι αγύριστα». Δεν ήθελα να τα πάρω, αλλά επέμενε τόσο πολύ που αναγκάστηκα να πάρω τα μισά.
Ο θάνατος είναι θάνατος. Αποκλείει την επιστροφή στη ζωή και απαγορεύει εκ των υστέρων επίκληση λαθών και κυρίως αναδρομικούς χλευασμούς. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης υπήρξε απαστράπτουσα προσωπικότητα και υπάγεται πλέον στην αρμοδιότητα των ιστορικών του μέλλοντος. Ιστορικών δίβουλων, τρίβουλων, ενδεχομένως και πολύβουλων.
Τον θυμάμαι, σαν να τον βλέπω τώρα, όρθιο στα υπουργικά έδρανα για να βγει -προφανώς με ολιγόλεπτη απουσία- από την Ολομέλεια, να κάθεται στη θέση του, όταν ο προεδρεύων με καλούσε να αγορεύσω προκειμένου να με ακούσει.
Εκείνο που δεν μου συγχώρησε ποτέ ήταν η προσχώρησή μου στην Πολιτική Άνοιξη του Αντώνη Σαμαρά. Τον Σαμαρά τον βδελυσσόταν, θεωρώντας τον πολιτικά και κοινωνικά ανερμάτιστο. Και πάνω από όλα αρχιψεύτη και υποκριτή.
Γυρίζω στην περίοδο της Δυτικής Γερμανίας. Τότε που αναρχοκομμουνιστή με ανέβαζε και αναρχοκομμουνιστή με κατέβαζε, προκαλώντας ευεξία στον Γενικό Διευθυντή του ελληνικού τμήματος της Deutsche Welle. Μπροστά στον διάδοχο του Γενικού Διευθυντή είχε πει: «Είχα πάει σε πόλη της Νότιας Γαλλίας για ξεκούραση. Σας λέω, λοιπόν, ότι ο Νικολάου είναι μακράν ο καλύτερος σε περιεχόμενο και άρθρωση. Μόνον αυτόν καταλάβαινα.
Όταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ανακηρύχθηκε επίτιμος αρχηγός της ΝΔ, του απαγορεύτηκε να αγορεύει στη Βουλή. Κτηνωδία αληθινή. Διότι ήταν ο ΜΟΝΟΣ που δεν προετοίμαζε και ΔΕΝ διάβαζε τις ομιλίες του. Όλοι οι ΑΛΛΟΙ (και όλες οι ΑΛΛΕΣ) και τις προετοίμαζαν και τις διάβαζαν. Ο Μητσοτάκης ήθελε, ας πούμε, να αναπτύξει 7 θέματα. Έγραφε, λοιπόν, καθέτως στην αριστερή πλευρά ενός χαρτιού με το χέρι του τους αριθμούς 1, 2, 3, 4, 5, 6 και 7 και οριζοντίως στη δεξιά πλευρά του χαρτιού έγραφε μονολεκτικά το θέμα που θα ανέπτυσσε.
Με μια φράση: ΗΤΑΝ Ο ΜΟΝΟΣ ΠΟΥ ΣΕΒΟΤΑΝ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ.
Τελειώνω με μια ακόμα φράση: Εμείς οι επιζώντες είμαστε εντελώς ακατάλληλοι για να τον κρίνουμε.