41 χρόνια χωρίς τον Αλέξανδρο Παναγούλη

Ήταν 1η Μαΐου 1976, όταν ο Αλέξανδρος Παναγούλης βρήκε τραγικό θάνατο κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες στη λεωφόρο Βουλιαγμένης, στο ύψος του Αγίου Δημητρίου. Το αυτοκίνητο που οδηγούσε, ένα Fiat Mirafiori, δώρο της συντρόφου του Οριάνας Φαλάτσι, έφυγε από την πορεία του και έπεσε σε υπόγειο κατάστημα επί της λεωφόρου.

Λίγο καιρό αργότερα αποκαλύφθηκε ότι κατείχε φακέλους με αδιαμφισβήτητες αποδείξεις εις βάρος πολιτικών που συνεργάστηκαν με τα όργανα ασφαλείας κατά τη δικτατορία. Είχε ψάξει μέσα στα αρχεία της διαβόητης ΕΣΑ, επειδή ήθελε να απαλλαγεί η χώρα από τους χουντικούς μηχανισμούς και να βαδίσει στους δρόμους της πραγματικής ανεξαρτησίας και γνήσιας Δημοκρατίας. Γιʼ αυτό είχε ενημερώσει τον πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή. Η πρόθεσή του να κάνει αποκαλύψεις τον είχε φέρει αντιμέτωπο με πιέσεις εντός της Βουλής και με απειλές για τη ζωή του. Μετά τον θάνατό του η αποκάλυψη των φακέλων δεν έγινε ποτέ.

«Το καλύτερο κύκνειο άσμα ενός αγωνιστή της Δημοκρατίας είναι ο επιθανάτιος ρόγχος μπροστά στο απόσπασμα της τυραννίας», είχε πει κατά την απολογία του, όταν καταδικάστηκε σε θάνατο για την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου κοντά στη Βάρκιζα. «Αν είχε πετύχει, θα είχε τελειώσει η δικτατορία το 1968», υπογράμμισε ο Στάθης Παναγούλης. «Δεν θα υπήρχε η Κύπρος, τα ξερονήσια, οι φυλακές», προσέθεσε.

Όταν καταδικάστηκε σε θάνατο από το Στρατοδικείο Αθηνών, στις 17 Νοεμβρίου 1968, Ανατολή και Δύση έστειλαν διαβήματα στη χούντα προκειμένου να μην εκτελεστεί, ανάμεσα σε αυτούς ήταν κι ο Πάπας Παύλος ο 6ος και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Ου Θαντ.

Υποβλήθηκε σε φρικτά σωματικά και ψυχικά βασανιστήρια αλλά δεν υπέκυψε. Δραπέτευσε από τις φυλακές Μπογιατίου, όπου εκρατείτο, στις 5 Ιουνίου 1969. Συνελήφθη και οδηγήθηκε προσωρινά στο στρατόπεδο Γουδί. Ύστερα από έναν μήνα μεταφέρθηκε και πάλι στις φυλακές Μπογιατίου. Εκεί μεταφέρθηκε στον «τάφο», ένα κελί που είχε σχεδιαστεί ειδικά για αυτόν και ήταν αντίγραφο τάφου. Τότε στράφηκε στην ποίηση. Ακόμα κι όταν του κατάσχεσαν κάθε γραφική ύλη, εκείνος χρησιμοποίησε για μελάνι το αίμα του και για χαρτί τους τοίχους του κελιού-τάφου του.

Τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν από τον Μίκη Θεοδωράκη και διδάχθηκαν στα σχολεία της Ιταλίας.

Αποφυλακίστηκε το καλοκαίρι του 1973 και διέφυγε στη Φλωρεντία της Ιταλίας, όπου έδωσε νέα πνοή στην αντίσταση.

Στις εκλογές του 1974 εξελέγη βουλευτής στη Βʼ Αθηνών με την Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις, όμως γρήγορα ήρθε σε ρήξη με την ηγεσία του κόμματος και ανεξαρτητοποιήθηκε.

Στις 5 Μαΐου 1976 η Ελλάδα αποχαιρετούσε μια για πάντα τον ήρωα Αλέξανδρο Παναγούλη. Στην κηδεία του ήταν πάνω από 1 εκατομμύριο πολίτες που απλώνονταν από τη Μητρόπολη και έφθαναν μέχρι το Αʼ Νεκροταφείο. Ακόμα και ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας είχε έρθει. Παρόμοια λαοθάλασσα είχε γνωρίσει η Αθήνα μόνο στην κηδεία του Γ. Παπανδρέου και στην πρώτη επέτειο της εξέγερσης στο Πολυτεχνείο.

Φέτος οι συναγωνιστές και η οικογένειά του Αλέξανδρου Παναγούλη θα τελέσουν μνημόσυνο τη Δευτέρα 1η Μαΐου, ώρα 12.00, στο Αʼ Νεκροταφείο Αθηνών.