Ώρες ιστορικής ευθύνης για τον ενδιάμεσο χώρο στην Κύπρο
Οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για τη διαμόρφωση μιας κοινής πλατφόρμας και την ανάδειξη κοινού υποψηφίου που θα αναλάβει να ανατρέψει τα δυσμενή διαπραγματευτικά τετελεσμένα και να θέσει το Κυπριακό σε νέα βάση, μακριά από τις παραλλαγές του Σχεδίου Ανάν, και συγχρόνως θα επιχειρήσει να απαντήσει στις αγωνίες και τις ανησυχίες του κυπριακού Ελληνισμού. Όλα αυτά σε μια περίοδο που η Τουρκία γίνεται όλο και πιο επιθετική και απόλυτη στις επιδιώξεις της αλλά και η Κύπρος περνά σε νέα φάση με τη δρομολόγηση της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων στην ΑΟΖ της.
Οι πρώτες κινήσεις τακτικής στην πολιτική σκακιέρα έχουν ήδη ξεκινήσει..
Αν για τον ΔΗΣΥ είναι ξεκάθαρη η υποψηφιότητα του Νίκου Αναστασιάδη, τα πράγματα δεν είναι καθόλου εύκολα για το ΑΚΕΛ, που κουβαλά την «κληρονομιά» του Δ. Χριστόφια τόσο στο Κυπριακό, με τις υποχωρήσεις στην τουρκοκυπριακή πλευρά, όσο και με την ευθύνη για την παράδοση της χώρας στο Μνημόνιο και το «κούρεμα» των καταθέσεων. Το ΑΚΕΛ, το οποίο στο Κυπριακό στήριξε αναφανδόν τις πρωτοβουλίες και τους χειρισμούς του Ν. Αναστασιάδη, επιχειρεί τώρα, όψιμα και με καθαρά προεκλογικές σκοπιμότητες, να διαχωρίσει τη θέση του, κάτι που είναι δύσκολο απέναντι σε υποψιασμένους ψηφοφόρους.
Το μεγάλο στοίχημα, που θα κρίνει τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο και συνεπώς και τη διαχείριση ενός ενδεχόμενου αδιεξόδου στις συνομιλίες, είναι ο ενδιάμεσος χώρος, που συγκροτείται από τα υπόλοιπα κόμματα (ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, Συμμαχία Πολιτών, Οικολόγοι και Κίνημα Αλληλεγγύης), με κοινό σημείο επαφής την αντίθεσή τους με τους χειρισμούς του Ν. Αναστασιάδη και του ΑΚΕΛ στο Κυπριακό.
Ισχυρό όπλο του ενδιάμεσου χώρου είναι ότι οι εξελίξεις, ειδικά όσον αφορά την ακραία στάση που υιοθετεί η Τουρκία στο Κυπριακό, δικαιώνουν τις εκτιμήσεις των ηγετών του χώρου (Ν. Παπαδόπουλου, Μ. Σιζόπουλου, Γ. Λιλλήκα και Ελ. Θεοχάρους), που προειδοποιούσαν τόσο για τη λανθασμένη βάση στην οποία ξεκίνησαν οι συνομιλίες όσο και για την τακτική που ακολούθησε ο κ. Αναστασιάδης, που οδήγησε τελικά στον εγκλωβισμό σε μια πενταμερή διάσκεψη στη Γενεύη, όπου προϋπόθεση για να προχωρήσει ήταν η αποδοχή μονομερών παραχωρήσεων από την ελληνοκυπριακή πλευρά. Οι ηγέτες του ενδιάμεσου χώρου, κυρίως ο Ν. Παπαδόπουλος και ο Γ. Λιλλήκας, είναι σε ανοικτή γραμμή με την Αθήνα και συγκεκριμένα με το υπουργείο Εξωτερικών, καθώς θεωρούν ότι η στάση του Ν. Κοτζιά στη Γενεύη «έσωσε την παρτίδα» και έβαλε πλέον στην ατζέντα δυνατά το ζήτημα της κατάργησης των εγγυήσεων και της αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων.
Βασικός στόχος των δυνάμεων αυτών είναι ο απεγκλωβισμός της ελληνοκυπριακής πλευράς από εκεί που την έχει οδηγήσει η καταστροφική πολιτική του Ν. Αναστασιάδη, ο οποίος, όπως όλα δείχνουν, θα είναι και πάλι υποψήφιος με τον ΔΗΣΥ.
Ο κ. Αναστασιάδης μάλιστα ίσως επιδιώξει να κρατήσει ανοικτή τη διαδικασία ώστε να τη χρησιμοποιήσει ως βασικό προεκλογικό όπλο -θέλοντας έτσι να εγκλωβίσει και τους ψηφοφόρους του ΑΚΕΛ που τάσσονται υπέρ της λύσης- στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, εφόσον δεν περάσει ο υποψήφιος του δικού τους κόμματος.
Αν και ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ Ν. Παπαδόπουλος θεωρείται φαβορί για την υποψηφιότητα του ενδιάμεσου χώρου, η εσπευσμένη κίνηση της Συμμαχίας Πολιτών να εγκρίνει την υποψηφιότητα του Γ. Λιλλήκα θεωρήθηκε ως προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων, που κάθε άλλο πάρα φαίνεται να ανατρέπει τον σχεδιασμό των υπολοίπων για συσπείρωση πίσω από την υποψηφιότητα του Ν. Παπαδόπουλου.
Ο κ. Λιλλήκας στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές είχε συγκεντρώσει ποσοστό 24% και οριακά δεν είχε περάσει στον δεύτερο γύρο, που τελικά πέρασε ο υποψήφιος του ΑΚΕΛ Στ. Μαλάς, ο οποίος ηττήθηκε τελικά από τον Ν. Αναστασιάδη.
Ο κ. Λιλλήκας ελπίζει ότι λόγω και των εσωτερικών συσχετισμών στο ΑΚΕΛ θα μπορέσει τελικά να αποσπάσει ένα μέρος των ψηφοφόρων του προκειμένου να αποφευχθεί μια νέα θητεία του δεξιού Ν. Αναστασιάδη.
Ωστόσο, εάν ο κ. Λιλλήκας δεν εξασφαλίσει τη στήριξη και των άλλων δυνάμεων του ενδιάμεσου χώρου θα έχει μηδαμινές ελπίδες να παρουσιάσει μια υποψηφιότητα με ελπίδες επιτυχίας, ενώ παρά τους δεσμούς που έχει με τον χώρο της Αριστεράς θεωρείται απίθανο να εξασφαλίσει το χρίσμα του ΑΚΕΛ.
Το ΔΗΚΟ και η ΕΔΕΚ είναι οι ισχυρές δυνάμεις στον ενδιάμεσο χώρο και εάν δεν υπάρξει επίσημη στήριξη του κ. Λιλλήκα από το ΑΚΕΛ, πιθανότατα θα είναι ο πρόεδρος της Συμμαχίας που θα υποχρεωθεί είτε να συζητήσει τους όρους απόσυρσης της υποψηφιότητάς του υπέρ ενός κοινού υποψηφίου (που θα είναι πιθανότατα ο Ν. Παπαδόπουλος) είτε να επιμείνει στην υποψηφιότητά του, η οποία όμως ενέχει πολλούς κινδύνους. Μια υποψηφιότητα που θα κινδυνεύσει να χαρακτηρισθεί διασπαστική, δίνοντας την εντύπωση ότι για προσωπικές φιλοδοξίες θυσιάζεται η προοπτική της αλλαγής σελίδας στην Κύπρο και δίνεται η ευκαιρία για μια νέα θητεία στον Ν. Αναστασιάδη.
Οι ηγέτες του ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ, Ν. Παπαδόπουλος και Μ. Σιζόπουλος, συναντήθηκαν και συμφωνήσαν να διαμορφώσουν μια κοινή πολιτική απόφαση για συνεργασία στις προεδρικές εκλογές και να καθορίσουν τα κριτήρια που θα πρέπει να πληροί ο κοινός υποψήφιος πρόεδρος του ενδιάμεσου χώρου.
Στις δηλώσεις τους επεσήμαναν ότι στόχος είναι η απαλλαγή από την παρούσα διακυβέρνηση και μια υποψηφιότητα του ενδιάμεσου χώρου η οποία θα έχει επιτυχία.
Η διαμόρφωση αυτής της πλατφόρμας του ενδιάμεσου χώρου, που θα αφορά όχι μόνο το Κυπριακό αλλά και την εσωτερική διακυβέρνηση, αλλά και τα συγκεκριμένα κριτήρια που θα υπάρξουν για την επιλογή του υποψηφίου αφήνουν ανοικτό παράθυρο για συζητήσεις με τον κ. Λιλλήκα, παρά το γεγονός ότι το κόμμα του έχει ήδη εκφράσει την υποστήριξη στην υποψηφιότητά του.
Πάντως, η θέση που έχει υιοθετήσει η ΕΔΕΚ, με πρωτοβουλία του Μ. Σιζόπουλου, εναντίον της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας δεν φαίνεται να αποτελεί εμπόδιο στη συνεργασία των κομμάτων του χώρου, καθώς πέραν της ορολογίας υπάρχει σημαντική ταύτιση θέσεων και φυσικά είναι προφανές ότι αυτό που προωθείται με τις συνομιλίες κάθε άλλο παρά έχει σχέση με καθαρό ομοσπονδιακό μοντέλο…
Πάντως ο ενδιάμεσος χώρος, πλην της Συμμαχίας Πολιτών, είχε μια πρώτη κοινή παρουσία σε εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν στην Πάφο το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ, το Κίνημα Αλληλεγγύης και το Κίνημα Οικολόγων για το Κυπριακό.
Η Ελ. Θεοχάρους υποστηρίζει και αυτή την ανάδειξη μιας κοινής υποψηφιότητας του πατριωτικού χώρου, περιλαμβάνοντας σε αυτόν και τους ψηφοφόρους σε όλο το φάσμα από δεξιά του ΔΗΣΥ μέχρι και αριστερά του ΑΚΕΛ.
Πολλά θα κριθούν από το ΑΚΕΛ, που βρίσκεται σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση, καθώς ενώ υποστήριξε σθεναρά μέχρι τώρα τον Ν. Αναστασιάδη στο Κυπριακό, τώρα επιχειρεί να αποστασιοποιηθεί.
Το ΑΚΕΛ δεν έχει πολλές επιλογές. Είτε θα αναζητήσει ένα νέο στέλεχος, όπως ήταν ο Στ. Μαλάς το 2013, ο οποίος όμως με δυσκολία πέρασε στον δεύτερο γύρο και ηττήθηκε τελικά από τον Ν. Αναστασιάδη (ερεθίζοντας τα αντικομουνιστικά αισθήματα πολλών συντηρητικών ψηφοφόρων του ενδιάμεσου χώρου), είτε θα καταλήξει στην υποψηφιότητα του γ.γ. του κόμματος Άντρ. Κυπριανού. Αυτή η επιλογή όμως είναι υψηλού ρίσκου όχι μόνο γιατί ο κ. Άντρ. Κυπριανού δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής αλλά γιατί ένα εκλογικό «ατύχημα» με χαμηλά ποσοστά του ΑΚΕΛ θα οδηγήσει και σε εσωτερικές αναταράξεις στο κόμμα, θέτοντας υπό αμφισβήτηση τη θέση του γ.γ.
Εξάλλου το ΑΚΕΛ πληρώνει και την πολιτική στήριξη που προσέφερε στον χειρισμό του Κυπριακού από τον Ν. Αναστασιάδη καθώς και το κόστος από τις ευθύνες της προηγουμένης διακυβέρνησης Δ. Χριστόφια για τον εκτροχιασμό της κυπριακής οικονομίας.
Κωνσταντίνος Τσάκαλος