Γιατί χάνεται η όρασή μας ξαφνικά μετά από ένα χτύπημα στο κεφάλι;

Σε έρευνα στο εργαστήριο παρατήρησαν ότι τις ώρες μετά από έναν τραυματισμό στο κεφάλι αυξάνονται δραματικά οι φλεγμονώδεις διεργασίες στις φλέβες κοντά στο οπτικό νεύρο, με συνέπεια να υφίσταται ανήκεστες βλάβες. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι παρότι το εύρημα αυτό πρέπει να επαληθευτεί σε ανθρώπους, μπορεί να ανοίγει το δρόμο για την ανάπτυξη νέων τρόπων αντιμετώπισης νοσημάτων που συνδέονται με τραυματισμούς των νεύρων. «Η απώλεια όρασης είναι αρκετά συνηθισμένη μετά από τραυματισμούς στο κεφάλι. Αν και η ακριβής συχνότητά της δεν είναι γνωστή, στην ιατρική βιβλιογραφία αναφέρεται ότι ποσοστό 20-40% των ανθρώπων με κτυπήματα στο κεφάλι παρουσιάζουν δευτεροπαθείς οφθαλμολογικές διαταραχές, οι οποίες κυμαίνονται από διαταραχή στο συντονισμό των ματιών και απώλεια οπτικού πεδίου έως μερική ή πλήρη, μη αναστρέψιμη τυφλότητα», λέει ο επιστημονικός διευθυντής του Οφθαλμολογικού Ινστιτούτου LaserVision Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και πρόεδρος της Διεθνούς
Εταιρείας Διαθλαστικής Χειρουργικής για την Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας. Αυτού του είδους οι διαταραχές μπορεί να εκδηλωθούν αμέσως ή έπειτα από κάποιες ώρες ή και μέρες ακόμα, με συνέπεια να καθυστερεί σε αρκετές περιπτώσεις η διάγνωσή τους. Μάλιστα η καθυστέρηση αυτή μπορεί να είναι ακόμα μεγαλύτερη, όταν επικρατούν ορισμένες συνθήκες, προσθέτει ο καθηγητής.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η μετατραυματική απώλεια όρασης συνδέεται με άμεσο τραυματισμό των ματιών και εκδηλώνεται σε έδαφος βαριάς κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης που συνοδεύεται από απώλεια αισθήσεων. Υπάρχουν όμως πολλές περιπτώσεις που παρατηρείται ετερόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη απώλεια όρασης με φυσιολογική οφθαλμική εμφάνιση, γεγονός που υποδηλώνει τραυματισμό στο οπτικό νεύρο ή στους ενδοκρανιακούς οπτικούς μηχανισμούς. Η νέα μελέτη αφορά αυτές ακριβώς τις περιπτώσεις και ειδικότερα την μετατραυματική οπτική νευροπάθεια.

Η νευροπάθεια αυτή εκδηλώνεται όταν ο τραυματισμός στο κεφάλι προκαλέσει βλάβες στο οπτικό νεύρο, το οποίο είναι υπεύθυνο για τη μετάδοση πληροφοριών ανάμεσα στα μάτια και στον εγκέφαλο. Μερικές φορές, οι βλάβες σε αυτό έχουν ως συνέπεια το θάνατο ενός είδους νευρικών κυττάρων (λέγονται αμφιβληστροειδικά γαγγλιακά κύτταρα) που βρίσκονται κοντά στην εσωτερική επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του ματιού και είναι υπεύθυνα για τη συλλογή των οπτικών πληροφοριών από τον αμφιβληστροειδή και την προώθησή τους στα κέντρα της όρασης στον εγκέφαλο.

Παρότι η απώλεια των αμφιβληστροειδικών γαγγλιακών κυττάρων αποτελεί βασική παθολογική διεργασία στην μετατραυματική οπτική νευροπάθεια, μέχρι τώρα οι επιστήμονες δεν ήξεραν με ποιον μηχανισμό αναπτύσσεται.

Το μυστήριο αυτό διερεύνησαν επιστήμονες από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Γκάλβεστον, οι οποίοι υπέβαλλαν σε συνεχείς, μη επεμβατικές απεικονιστικές εξετάσεις ζωικά μοντέλα (ποντίκια) με μετατραυματική οπτική νευροπάθεια. Οι εξετάσεις έδειξαν ότι 9 ώρες έπειτα από τον τραυματισμό είχε αυξηθεί κατακόρυφα η συγκέντρωση και η προσκόλληση λευκών αιμοσφαιρίων στις φλέβες δίπλα στο οπτικό νεύρο και 24 ώρες αργότερα τα λευκά αιμοσφαίρια είχαν αρχίσει να προκαλούν βλάβες στην επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς, χωρίς όμως να έχουν ακόμα προκαλέσει δυσλειτουργία στα αμφιβληστροειδικά γαγγλιακά κύτταρα. Αυτό συνέβη τις επόμενες μέρες, όταν πια τα κύτταρα αυτά άρχισαν να πεθαίνουν.