Πόσα χάνουν με τον ΕΦΚΑ οι ασφαλισμένοι…

Και ο λογαριασμός θα είναι βαρύς για τη μεγάλη πλειονότητα των ασφαλισμένων. Με τους αρμόδιους υπουργούς να μη λένε όλη την αλήθεια…

Έχουν δίκιο οι Ομοσπονδίες Συλλόγων Εργαζομένων ΙΚΑ-ΕΤΑΜ που καταγγέλλουν ότι ο νέος φορέας ενοποίησης των ασφαλιστικών ταμείων στήθηκε χωρίς κανέναν σχεδιασμό και από άσχετους, με περισσή επιπολαιότητα.

Καταιγίδα τα προβλήματα

Περισσότερα προβλήματα δημιούργησε παρά έλυσε η ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων στον νέο Οργανισμό, τον ΕΦΚΑ (Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης). Όταν μάλιστα κανείς, ιδιαίτερα όσοι γνωρίζουν από μέσα πώς λειτουργούσαν τα ασφαλιστικά ταμεία όλα τα προηγούμενα χρόνια, με τον κάθε τομέα εργασίας να έχει το δικό του Ταμείο, δεν υποστηρίζει ότι η ενοποίηση ως ιδέα δεν είναι ορθή. Έγινε όμως στο πόδι, όπως επανειλημμένα έχουμε τονίσει. Και το αποτέλεσμα είναι τα προβλήματα να παραμένουν και ο ασφαλισμένος να ταλαιπωρείται, όπως και οι υπάλληλοι, κυρίως εκείνοι που αισθάνονται την ευθύνη της αποστολής τους, που είναι να υπηρετούν σωστά τον λαό, με την έννοια της ουσιαστικής προσφοράς και όχι του… «σάλιου» για ίδιον όφελος.

Η άρον άρον εφαρμογή του ΕΦΚΑ, αντί να υπάρξει ένα μεταβατικό στάδιο κατά τη διάρκεια του οποίου θα γίνονταν διορθώσεις όπου θα προέκυπτε ότι το σύστημα δεν λειτουργούσε, προκάλεσε πάρα πολλά προβλήματα, καθώς ο φορέας γιγαντώθηκε χωρίς τον απαιτούμενο σχεδιασμό.

Υπάρχουν προβλήματα στην ενημέρωση και σε όλες τις διαδικασίες, στην ενοποίηση των προγραμμάτων (μητρώα, πρωτόκολλα κ.λπ.) και στις εγκυκλίους των εισφορών (π.χ., μπλοκάκια), όπως και έλλειψη πληροφόρησης για τις νέες συντάξεις (υπολογισμός).

Προβλήματα εντοπίζονται ακόμη στην ενοποίηση των ηλεκτρονικών λογαριασμών των ασφαλισμένων στην εφαρμογή του ΕΦΚΑ, ενώ υπάρχουν διαμαρτυρίες για λάθη στα ειδοποιητήρια, τα οποία, σημειωτέον, δεν έχουν βγει για όλους, αν και η πρώτη καταβολή είναι μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου.

Ο σχεδιασμός θα έπρεπε να έδινε πρωτίστως χρόνο για την οργάνωση των υποδομών και την τακτοποίηση των πολλών εκκρεμοτήτων-παθογενειών των εντασσόμενων Ταμείων.

Τρία χρόνια για να πάρεις τη σύνταξη

Ζώντας καθημερινά όλα αυτά τα προβλήματα, που έχουν αποτέλεσμα την ταλαιπωρία των ασφαλισμένων, ενώ υποτίθεται ότι η ενοποίηση έγινε για την εξυπηρέτησή τους, οι Πανελλήνιες Ομοσπονδίες Συλλόγων Εργαζομένων ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής σε κοινή ανακοίνωσή τους επιβεβαιώνουν όλες τις παραπάνω διαπιστώσεις. Τονίζουν συγκεκριμένα ότι «η αντιμετώπιση όλου του εγχειρήματος χαρακτηρίζεται από επιπολαιότητα και προχειρότητα σε όλα τα επίπεδα». Και κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου, υπογραμμίζουν ότι αυτό το αλαλούμ έχει «αποτέλεσμα καθημερινά να εμφανίζονται μικρότερα ή μεγαλύτερα προβλήματα (λειτουργία ενιαίου μητρώου, ενιαίου πρωτοκόλλου, κατανομή αρμοδιοτήτων κ.λπ.) και εάν δεν υπάρξει επαναπροσδιορισμός των στόχων και καλύτερη προετοιμασία θα οδηγηθούμε σε τραγελαφικές καταστάσεις».

Ήδη, όπως τονίζουν οι δύο Ομοσπονδίες, «χιλιάδες συμπολίτες μας εμπαίζονται, δεδομένου του ότι η απονομή σύνταξης καθυστερεί για μήνες και σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνά ακόμη και την τριετία»!

Να σημειωθεί ότι, με βάση τις εξαγγελίες της αρμόδιας υπουργού Εργασίας κ. Αχτσιόγλου και του υφυπουργού κ. Πετρόπουλου, ο κύριος όγκος των συντάξεων αυτών θα δοθεί μέχρι τον Σεπτέμβριο και θα χρηματοδοτηθεί με ποσό γύρω στα 859 εκατ. ευρώ. Για να πραγματοποιηθεί ο στόχος αυτός, θα πρέπει να διεκπεραιωθούν περισσότερες από τις διπλάσιες υποθέσεις από εκείνες που διεκπεραιώθηκαν το 2016!

Με έξοδο όμως του 40% του προσωπικού τα τελευταία έξι χρόνια, «πώς νομίζει η πολιτική ηγεσία ότι μπορεί να απονέμονται τόσες χιλιάδες συντάξεις κάθε χρόνο;», διερωτώνται οι δύο Ομοσπονδίες.

Τα συν και τα πλην

Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να πει ότι το νέο ασφαλιστικό σύστημα δεν έχει και θετικές αλλαγές, που λύνουν προβλήματα των ασφαλισμένων. Περιέχει όμως και πολλά αρνητικά στοιχεία, που αλλάζουν προς το χειρότερο αυτά που ίσχυαν έως τώρα. Από την παρακάτω συνοπτική καταγραφή των θετικών και των αρνητικών αλλαγών που φέρνει ο ΕΦΚΑ ο ασφαλισμένος θα δει τι κερδίζει και τι χάνει.

Προς το καλύτερο…

1. Η αρχή-βάση της εναρμόνισης των ασφαλιστικών εισφορών – παροχών από 1/1/2017 (υπάρχουν και διαφορετικές απόψεις).

2. Η βάση –υπάρχουν ακόμη κλαδικές παρεμβολές, με εκπτώσεις κυρίως στα πρώην ευγενή Ταμεία– για ενιαίο ασφαλιστικό σύστημα (κοινοί κανόνες – νομοθεσία).

3. Τo θεμέλιο για άντληση των ασφαλιστικών εισφορών μέσω του εισοδήματος (σύνδεση εισφορών με εισόδημα). Με την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει η δυνατότητα των προληπτικών μέτρων οικονομικού ελέγχου για τη μείωση της φοροδιαφυγής.

4. Το χαμηλότερο ποσοστό εισφορών για τους νέους ασφαλισμένους (πενταετία), αλλά με δύο βασικές παραμέτρους προς προβληματισμό: α) το ότι μέχρι τώρα οι νέοι ασφαλισμένοι (κάτω της πενταετίας) για τους περισσότερους κλάδους πλήρωναν το ήμισυ των εισφορών και

β) το ενδεχόμενο της αναζήτησης μέσα στον ασφαλιστικό τους βίο –και πριν από τη συνταξιοδότηση– της καταβολής των διαφορών όταν υπάρξει το ανάλογο εισόδημα.

5. Οι ασφαλισμένοι με 40 χρόνια ασφάλισης και άνω θα πληρώνουν το 50% των εισφορών.

6. Η κατάργηση των ενσήμων από 1/7/2016 για δικηγόρους, συμβολαιογράφους, δικαστικούς επιμελητές και υποθηκοφύλακες.

7. Η κατάργηση των ειδικών εισφορών σε κάποιους κλάδους, όπως των μηχανικών και των υγειονομικών, από 1/1/2016 (προσαρμογή σε ενιαίες εισφορές).

8. Η είσπραξη των ασφαλιστικών εισφορών από τους υφιστάμενους ασφαλιστικούς φορείς μέχρι τις 31/12/2016 (περιθώριο προσαρμογής).

9. Η διατήρηση σε ισχύ της ρύθμισης για το πάγωμα των κατώτατων ορίων κύριας και επικουρικής σύνταξης (γήρατος, αναπηρίας, θανάτου) μέχρι τις 31/12/2021, όπως προβλέπονταν από τις γενικές και καταστατικές διατάξεις (στο ύψος που ήταν στις 31/7/2015).

Και προς το χειρότερο

1. Δίνεται έμφαση (εισφορές) στο δηλωθέν εισόδημα και όχι στο πραγματικό (πού είναι το «πόθεν έσχες»); Έτσι, δίνεται ώθηση προς τη φοροδιαφυγή, ιδιαίτερα σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης, όπως η τωρινή, με υψηλούς συντελεστές εισφορών και συχνών φορολογικών επιβαρύνσεων. Σημειωτέον ότι το πρόβλημα θα φανεί περισσότερο τα επόμενα χρόνια, αφού βάση υπολογισμού των εισφορών για φέτος θα είναι το 2015, που οι ασφαλισμένοι είχαν υποβάλει τις φορολογικές τους δηλώσεις μη γνωρίζοντας τον νέο τρόπο καταβολής εισφορών.

2. Ο οριστικός διαχωρισμός της κύριας σύνταξης σε εθνική και αναλογική – ανταποδοτική (η κοινωνική ασφάλιση βάζει τα θεμέλια του κεφαλαιοποιητικού αντί του έως σήμερα καθολικού – αναδιανεμητικού της χαρακτήρα, κατά την άποψη πολλών ειδικών και ασφαλισμένων).

3. Η αύξηση του χρόνου θεμελίωσης πλήρους εθνικής σύνταξης από τα 15 στα 20 έτη. Λόγω της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας θα υπάρξουν προβλήματα σε αρκετούς ασφαλισμένους. Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται ακόμη περισσότερο η χρηματοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης (η χορήγηση της πλήρους εθνικής σύνταξης [384 ευρώ] θα γίνεται με 40 έτη στα 62 χρόνια και με 20 έτη στα 67 χρόνια).

Η εθνική σύνταξη θα είναι πολλών ταχυτήτων, άλλο ποσό για τα 20 έτη (384 ευρώ), άλλο για τα 19 (376,30 ευρώ), για τα 18 (368,60 ευρώ), για τα 17 (361 ευρώ), για τα 16 (353,2 ευρώ) και για τα 15 (345,6 ευρώ).

4. Η ύπαρξη προβλημάτων στις κατηγορίες ΑΜΕΑ με αναπηρία κάτω του 80% (μέχρι το ποσοστό αυτό χορηγείται ολόκληρη). Για ποσοστό 67% έως 79,99% δίδεται το 75% της εθνικής σύνταξης, για ποσοστό 50% έως 66,99% το 50% και για ποσοστό έως 49,99% το 40% της εθνικής σύνταξης. (Οι μειώσεις υφίστανται από τα πρώτα μνημονιακά χρόνια.)

5. Οι ασφαλισμένοι που θα αποχωρούν από την υπηρεσία για να συνταξιοδοτηθούν –πριν από τη θεμελίωση του ασφαλιστικού τους δικαιώματος– θα λαμβάνουν μικρότερες συντάξιμες αποδοχές. Η εθνική σύνταξη θα καταβάλλεται μειωμένη κατά 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται του ορίου πλήρους συνταξιοδότησης. Η διατήρηση της ποινής (πέναλτι) στο ύψος έως και 40% για όσους φεύγουν με μειωμένη στα 62 χρόνια επιφέρει απώλεια εισοδήματος.

6. Η μείωση στις κύριες συντάξεις (αρκετά) σε όσους έχουν συνταξιοδοτηθεί μετά την ψήφιση του ασφαλιστικού νόμου, λόγω της νέας μείωσης των ποσοστών αναπλήρωσης. Το ποσό των αποδοχών θα πολλαπλασιάζεται με χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης, τα οποία κυμαίνονται από 11,55% για 15 έτη ασφάλισης έως 42,80% για 40 χρόνια ασφάλισης. Για επιπλέον χρόνια (πάνω από 40) θα υπάρχει ένα επιπλέον ποσοστό αναπλήρωσης της τάξεως του 2%.

7. Οι υπάρχουσες συντάξεις θα επανυπολογιστούν με τον νέο τρόπο και σύμφωνα με τον μισθό με τον οποίο είχαν υπολογιστεί με τη χορηγηθείσα σύνταξη. Η οποιαδήποτε διαφορά θα καταβάλλεται ως προσωπική στο εκκαθαριστικό του συνταξιούχου. Από 1/1/2019 θα συμψηφίζεται με τις όποιες αυξήσεις των συντάξεων, ώσπου να εξαλειφθεί.

8. Η πρόβλεψη για πλαφόν στις καταβαλλόμενες συντάξεις έως 2.000 ευρώ μεικτά (1.820 ευρώ καθαρά).

9. Οι μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις με την εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος αλλά και το πλαφόν σε όσους παίρνουν πάνω από 1.300 ευρώ κύρια και επικουρική.

10. Ο περιορισμός της προσωρινής σύνταξης μέχρι του ύψους των δύο εθνικών συντάξεων (768 ευρώ) και κλιμακωτά προς τα κάτω.

11. Η κατάργηση των συντάξεων λόγω θανάτου (χηρείας). Δηλαδή, στους δικαιούχους κάτω των 52 ετών θα χορηγείται μόνο για τρία χρόνια και από 52 έως 55 ετών θα δίδεται για τρία χρόνια, θα αναστέλλεται μέχρι το 67ο έτος και μετά θα επαναχορηγείται (υψηλό ποσοστό συνταξιούχων). Αυτονόητο είναι ότι καταβάλλονται κανονικά στον επιζώντα σύζυγο με ανάπηρα ή ανήλικα τέκνα, ή με παιδιά έως 24 ετών που σπουδάζουν, ή αν είναι ανίκανος για την άσκηση βιοποριστικού επαγγέλματος (67% αναπηρία και άνω).

12. Η ποινή στην εργασία των συνταξιούχων με παρακράτηση του 60% της σύνταξης, με στόχο να μειωθεί η ανεργία, κάτι που έχει θετικά και αρνητικά χαρακτηριστικά (χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση).

13. Η αύξηση κατά 0,5% των εργοδοτικών εισφορών και κατά 0,5% των εργαζομένων για την επικουρική ασφάλιση (μείωση μισθών) για τα τρία πρώτα έτη και κατά 0,25% αντιστοίχως για τα τρία επόμενα έτη.

14. Η σταδιακή μείωση του ΕΚΑΣ, έως την κατάργησή του μέχρι τα τέλη του 2019. Οι νέοι συνταξιούχοι μετά τη δημοσίευση του ν. 4387/2016 δεν το δικαιούνται (υπάρχει μεγάλος αριθμός δικαιούχων που έχει έρθει σε απόλυτη φτώχεια).

15. Οι μειώσεις στο εφάπαξ –που άρχισε να δίδεται πριν από λίγους μήνες και σταμάτησε αιφνιδίως λόγω της πρόχειρης ενοποίησης του ΕΦΚΑ– αλλά και στα λοιπά βοηθήματα. Σημειωτέον ότι, κατά τους ειδικούς, σκόπιμα υπήρξε ο προηγούμενος μαθηματικός τύπος στο εφάπαξ (2013), για να σταματήσει να καταβάλλεται για περίπου τρία χρόνια στους συνταξιούχους.

Επιπλέον, αναμένονται ερμηνευτικές οδηγίες –που δεν έχουν δοθεί έως σήμερα– για αρκετά θέματα συνταξιοδότησης που σχετίζονται με τον νέο νόμο (4387/2016) και φυσικά δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή το πρόγραμμα επανυπολογισμού των συντάξεων.

***

Συνταγματικό πρόβλημα με τα εξαγοράσιμα πλασματικά χρόνια

Να σημειωθεί ότι με πρόσφατη ερμηνευτική εγκύκλιο για συνταξιοδοτικά θέματα στην ανταποδοτική σύνταξη μετρούν μόνο τα εξαγοράσιμα πλασματικά χρόνια. Όμως, ενώ για τα μεν χρόνια υπολογισμού (ασφάλισης) δεν υπάρχει πρόβλημα, αφού προσμετρώνται κανονικά και τα πλασματικά, επειδή ο νόμος 4387/2016 έλεγε ότι οι εισφορές που θα υπολογίζονται για τους νέους συνταξιούχους μετά τον νόμο θα λαμβάνονται από το 2002 μέχρι την αίτηση της συνταξιοδότησης (ανταποδοτική), με το ίδιο σκεπτικό υπολογίζονται μόνο για αυτούς που έχουν κάνει αίτηση εξαγοράς πλασματικών από το 2002 και μετά. Αυτό ίσως να προσκρούει στο Σύνταγμα, όπως και πολλά άλλα μετά τα Μνημόνια, και εγείρει αδικίες μεταξύ αυτών που έκαναν αίτηση πριν από το 2002 και αυτών που έκαναν μετά, αφού δεν αφορά πραγματικό χρόνο αλλά πλασματικό και ο καθένας θα μπορούσε να τον εξαγοράσει όποτε ήθελε.

***

Την Πέμπτη κατεβαίνουν σε στάση εργασίας οι εργαζόμενοι στο ΙΚΑ

Ήδη οι Ομοσπονδίες προχωρούν σε δυναμικές κινητοποιήσεις. Η ΠΟΣΕ-ΙΚΑ και η ΠΟΠΟΚΠ έχουν εξαγγείλει πανελλαδική στάση εργασίας την Πέμπτη 2 Μαρτίου από τις 12.00 μ.μ. έως τη λήξη του ωραρίου και συγκέντρωση – συλλαλητήριο έξω από το υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Σταδίου 29) στις 12.30 μ.μ. Η στάση εργασίας αφορά αποκλειστικά τους εργαζομένους των ασφαλιστικών ταμείων που εντάσσονται στον ΕΦΚΑ.

Απόλυτο χάος

Και όπως τονίζουν σε ανακοίνωσή τους: «Δύο μήνες σχεδόν μετά την έναρξη λειτουργίας του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης επιβεβαιώνονται δυστυχώς οι φόβοι τους οποίους εγκαίρως και επανειλημμένα είχαμε εκφράσει στην Πολιτική Ηγεσία και στη Διοίκηση. Μας αγνόησαν και συνεχίζουν να επιδεικνύουν την ίδια επιπολαιότητα και ανευθυνότητα που επέδειξαν μέχρι τώρα σχετικά με την οργάνωση και την προετοιμασία ενός τέτοιου εγχειρήματος. Δεδομένου δε ότι μόνο οι κεντρικές υπηρεσίες του ΕΦΚΑ έχουν αρχίσει να αποκτούν ενιαίο οργανωτικό χαρακτήρα, ενώ όλες οι περιφερειακές υπηρεσίες των εντασσόμενων φορέων εξακολουθούν να λειτουργούν όπως λειτουργούσαν πριν από την 1η/1/2017.

Ένα ακόμη επιπόλαιο βήμα προς την κατεύθυνση της άμεσης πλήρους ενοποίησης φοβόμαστε ότι θα δημιουργήσει απόλυτο χάος. Αν θεωρούν ότι ασφαλισμένοι, συνταξιούχοι και εργαζόμενοι θα ʽʽαλληλοσφαγούμεʼʼ για μια ακόμη φορά στο όνομα της ʽʽμεταρρύθμισηςʼʼ και οι υπηρεσίες θα λειτουργούν υπό αστυνομική προστασία, είναι γελασμένοι».