Πολιτική ανάσα με αγκάθια
Στην πράξη η συμφωνία αποτελεί ένα αναγκαίο διάλειμμα, ολίγων μηνών, εν όψει τόσο του ξεκαθαρίσματος της σχέσης ΗΠΑ – Ευρώπης (που αφορά ευθέως τον ρόλο και τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα) όσο και τις εξελίξεις που θα προκύψουν, ενδεχομένως, μετά τις εκλογικές αναμετρήσεις στη Γαλλία και στη Γερμανία.
Στο γενικότερο πλαίσιο η συμφωνία αυτή διασφαλίζει ένα πεδίο πολιτικής σταθερότητας στο εσωτερικό και εάν επιτευχθεί μάλιστα σε ευκταίο χρόνο η ένταξη στη διαδικασία της ποσοτικής χαλάρωσης διαμορφώνει ένα ευνοϊκό κλίμα στο πεδίο της οικονομικής δραστηριότητας.
Ασφαλώς, τα θετικά όρια αυτών των πολιτικών και οικονομικών πλαισίων θα καθορισθούν από τα συγκεκριμένα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων… Αυτή η επισήμανση αφορά τόσο το στενά οικονομικό – ταξικό στίγμα των μέτρων όσο ταυτόχρονα και το χρονικό εύρος της διαδικασίας των διαπραγματεύσεων. Γιατί απλώς και μόνο η επʼ αόριστον παράταση των συζητήσεων μέχρι το τέλος της άνοιξης θα ακυρώσει σε έναν μεγάλο βαθμό το όποιο θετικό περιεχόμενο προκύπτει από τη συμφωνία.
Η σύγκρουση με τους δανειστές, με το ακραίο νεοφιλελεύθερο πρότυπο συνεχίζεται αδιάλειπτα, όμως λόγω της συγκυρίας και των συσχετισμών μετατίθεται χρονικά. Το Grexit, που μέχρι πριν από λίγες μέρες περιέφερε κατά περίπτωσιν ο Β. Σόιμπλε, μπορούσε να μετατραπεί σε μπούμερανγκ… γιʼ αυτό εγκαταλείφθηκε τουλάχιστον προσωρινά. Ενώ η χώρα μας έχει το περιθώριο, μέσα από τις σκληρές διαπραγματεύσεις, να πραγματοποιήσει ένα θετικό βήμα, να διευρύνει τις προοπτικές.
Πολιτική – ταξική σύγκρουση
Όμως η σύγκρουση με τους δανειστές παραμένει καθαρώς ταξική, καθαρώς πολιτικοϊδεολογική.
Οι απαιτήσεις των δανειστών για νέα περικοπή των συντάξεων και μείωση του αφορολόγητου έχουν σαφώς ταξικό χαρακτήρα και δεν πρόκειται να συμβάλουν κατά κεραίαν στη βελτίωση της οικονομίας. Εδώ και επτά χρόνια, το ίδιο πείραμα, μέσα από τις ίδιες συνθήκες και τις ίδιες διαδικασίες, έχει οδηγήσει στην καταστροφή. Η για μια ακόμα φορά επανάληψή του δεν αποτελεί (όπως επισήμανε ο Αϊνστάιν) απόδειξη ανοησίας, αλλά στην περίπτωσή μας προσπάθεια περαιτέρω έντασης της ανισοκατανομής των βαρών, τιμωρία των αδύνατων, με τελικό σκοπό την αποδυνάμωση, διάλυση και εγκατάλειψη της κοινωνικής – πολιτικής στήριξης προς την ελληνική κυβέρνηση.
Πράγματι οι φορολογικές επιβαρύνσεις είναι τεράστιες, ασήκωτες… Η μείωση όμως του αφορολόγητου, όπως και η μείωση των συντάξεων, δεν οδηγεί απλώς σε περαιτέρω φτωχοποίηση αλλά μειώνει ακόμα περισσότερο την αγοραστική δύναμη των πολιτών και των νοικοκυριών. Δεν πρόκειται ποτέ να αναθερμανθεί η οικονομία με τη μείωση του εισοδήματος των μισθωτών, των συνταξιούχων, των μικρομεσαίων και με τη μεταφορά της ωφέλειας υπέρ των μεγάλων εισοδημάτων και επιχειρήσεων, μέσω της μείωσης της ανώτερης κλίμακας της φορολογίας.
Ασφαλώς χρειάζεται μείωση των φορολογικών βαρών. Όμως η μείωση αυτή θα πρέπει να διαρθρώνεται μέσα από μια ταξική φύσεως κλίμακα, που θα κατανέμει δίκαια τα βάρη και θα διασφαλίζει την αξιοπρεπή διαβίωση των πολιτών.
Οι ουσιαστικές απαντήσεις στο πρόβλημα των δημοσιονομικών θα δοθούν από την αύξηση του ΑΕΠ, την πάταξη της φοροδιαφυγής, ιδιαίτερα των μεγάλων εισοδημάτων, του λαθρεμπορίου, της παραοικονομίας και των μεσολαβητών – προμηθευτών της διαπλοκής. Αυτά τα δεδομένα αποτελούν και τα πιο αποτελεσματικά όπλα της κυβέρνησης απέναντι σε μέτρα και περικοπές που οξύνουν την ύφεση, τη διάλυση της παραγωγικής βάσης, τη φτωχοποίηση των πολιτών.
Η κρισιμότητα των μέτρων εξισορρόπησης
Η κυβέρνηση πέτυχε μέσα από τη συμφωνία να εξισορροπήσει δημοσιονομικά τις περικοπές με πρόσθετα θετικά – υποστηρικτικά μέτρα, ώστε να προκύψει τελικώς μηδενικό ισοζύγιο…
Σʼ αυτό το σημείο όμως υπάρχουν δύο κρίσιμες παράμετροι:
• Η μια αφορά τη λεπτομερή εξειδίκευση των μέτρων εξισορρόπησης ώστε να μην υπάρξουν πολίτες και νοικοκυριά που θα ζημιωθούν από το περίφημο ισοζύγιο… Γενικές ρυθμίσεις τύπου ΦΠΑ δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν ατομικά το πρόβλημα και ίσως οι μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ να διαμορφώνουν ένα πιο εξειδικευμένο και πληρέστερο πλέγμα αναπλήρωσης. Πρέπει οπωσδήποτε να αντιμετωπισθεί μια ασυμβατότητα που μπορεί να προκύψει μεταξύ εκείνων που θα επιβαρυνθούν και εκείνων που θα ελαφρυνθούν, ώστε να μη διαμορφωθεί μια νέας μορφής ανισότητα στο εσωτερικό μιας πολιτικής που επιδιώκει να γεφυρώσει τις ήδη υπάρχουσες ανισότητες.
• Ο δεύτερος κίνδυνος αφορά τη χρονική ασυμβατότητα που μπορεί να προκύψει μεταξύ των περικοπών και της μείωσης του αφορολόγητου αφενός και των μέτρων αποκατάστασης αφετέρου…
Η περικοπή των συντάξεων και η μείωση του αφορολόγητου υπήρξε μια εύκολη και αυτόματη επιλογή, η οποία εφαρμόσθηκε συστηματικά όλα αυτά τα χρόνια… Όμως η λεπτομερής και αποτελεσματική στην πράξη διαμόρφωση, νομοθέτηση και εφαρμογή των μέτρων εξισορρόπησης μπορεί να απαιτήσει χρόνο… Αυτό το κενό, στην οικονομική – κοινωνική και πολιτική του διάσταση, μπορεί να αποδειχθεί καταστροφικό. Γιʼ αυτό και η νομοθέτηση των μέτρων εξισορρόπησης πρέπει να προηγηθεί της εφαρμογής των περικοπών.
Ρευστό τοπίο έως το 2019
Ποιο είναι όμως το μεσοπρόθεσμο πλαίσιο αναφοράς αυτής της συμφωνίας; Να μη λησμονήσουμε ποτέ ότι η συμφωνία αυτή αποτελεί προϊόν της συγκυρίας -η οποία μάλιστα εξελίσσεται και αναδιατάσσεται-, γιʼ αυτό και η όποια εμβέλεια και προοπτική της σε βάθος χρόνου είναι τουλάχιστον προβληματική.
Το πρώτο στοιχείο της ενδεχομενικότητας αυτής είναι ο ρόλος και η θέση του ΔΝΤ στην Ευρώπη και στην Ευρωζώνη. Είναι προφανές ότι τόσο οι περικοπές συντάξεων όσο και η μείωση του αφορολόγητου αποτέλεσαν μια παραχώρηση, ένα άλλοθι από την πλευρά των ευρωπαίων δανειστών για την παραμονή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα. Όμως οριστική και σαφής απάντηση από την πλευρά του ΔΝΤ δεν έχει δοθεί, καθόσον οι ίδιες οι ΗΠΑ δεν θέλουν ή δεν μπορούν να διαμορφώσουν ακόμα μια ξεκάθαρη γεωστρατηγική απέναντι στην Ευρώπη. Η βασική παράμετρος του χρέους παραμένει αδιευκρίνιστη και το ζήτημα δεν πρόκειται να ξεκαθαριστεί μέχρι τις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου.
Όπως το 2017 δεν είναι το 2015 για την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και ολόκληρο τον κόσμο, έτσι και το 2019 δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως μηχανική – γραμμική προέκταση του 2017, σε έναν κόσμο μάλιστα που χαρακτηρίζεται από την απροσδιοριστία, τη μεταβλητότητα, τη συνεχή αλλαγή συσχετισμών, την πολυσύνθετη κρίση.
Είναι γιʼ αυτό αναγκαίο να επιδιώξουμε, μέσα στις δύσκολες αυτές συνθήκες, να συγκροτηθούμε εσωτερικά, να διαμορφώσουμε και να προωθήσουμε ένα συντεταγμένο και συντονισμένο σχέδιο παραγωγικής και κοινωνικής ανάπτυξης και να μην περιμένουμε τις εξ ουρανού επενδύσεις. Πρέπει να διανύσουμε το κρίσιμο διάστημα των επόμενων μηνών ευελπιστώντας ότι οι συσχετισμοί στην Ευρώπη -παρά τις οξείες αντιφάσεις που επικρατούν- θα τροποποιηθούν προς μια κατεύθυνση περιστολής των ακραίων δημοσιονομικών περιορισμών και του αυταρχισμού της γερμανικής κυριαρχίας.
Η εθελοδουλία ως πολιτικό επάγγελμα
Το ενιαίο εσωτερικό κοινωνικό – πολιτικό μέτωπο θα μπορούσε να προσφέρει πολλά την κρίσιμη αυτή περίοδο, ιδιαίτερα σε ζητήματα που αφορούν την επιβίωση και την κοινωνική συνοχή του δοκιμαζόμενου ελληνικού λαού.
Δυστυχώς, οι μέχρι το 2015 μνημονιακοί διαχειριστές της εξουσίας έχουν υπογράψει και τηρούν πιστά το δικό τους σύμφωνο υποταγής προς το «σύστημα» Σόιμπλε και το ΔΝΤ.
Η πρόσφατη πολιτική συμφωνία με τους δανειστές ακύρωσε πλήρως τα σχέδια της ΝΔ και του αρχηγού της, που μετέτρεψαν το ζήτημα των εκλογών σε μοναδικό στρατηγικό τους εγχείρημα.
Η ΝΔ και ο αρχηγός της δεν αυτοακυρώνονται μόνο στο εσωτερικό της χώρας. Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα έπρεπε να είχε κατανοήσει ότι όταν εμφανίζεται μπροστά στη γερμανική ηγεσία ζητώντας εκλογές και προσφέροντας την πλήρη υποταγή του σε αυτήν, τότε απαξιώνεται και θεωρείται ανεπαρκής ακόμα και από τα ίδια τα αφεντικά του. Κανένας δεν μπορεί να εμπιστευθεί έναν πολιτικό που αποδεικνύει ότι δεν έχει συναίσθηση της κρισιμότητας των περιστάσεων που διέρχεται η χώρα του και εμφανίζει την εθελοδουλία και την υποταγή ως πρώτο και απόλυτο πολιτικό του προσόν… Γιʼ αυτό από εδώ και πέρα ο χρόνος μετρά πλέον αντίστροφα και για τον ίδιο τον Κυριάκο Μητσοτάκη.