Χωρίς θεμέλια έκτισαν τον ΕΦΚΑ!
Δεν αμφισβητεί κανείς ότι η ενοποίηση των Ταμείων ήταν αναγκαία και μάλιστα έπρεπε να είχε γίνει από χρόνια. Όχι όμως στο πόδι, όπως έγινε τώρα.
Η όποια ασφαλιστική μεταρρύθμιση όμως πρέπει να στηρίζεται πρωτίστως σε πραγματικά δεδομένα και όχι μόνο σε οργανωτικούς σχεδιασμούς, γιατί με την υπάρχουσα κατάσταση (υψηλή φορολογία, φοροδιαφυγή, μερική απασχόληση, ανεργία, ανεπάρκεια χρηματοδότησης επενδύσεων και εξαγωγών κ.λπ.) και στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης οικονομικής πολιτικής που απορρέει από τα Μνημόνια που επέβαλαν οι δανειστές, με τη δική μας -ως χώρα- ανοχή και διαχρονική ευθύνη, συντάξεις με βιώσιμες αποδοχές δεν θα υπάρξουν και αυτό θα προκαλέσει μεγάλες κοινωνικές αναταραχές.
Για τη λειτουργική δομή του ΕΦΚΑ απαιτείται μεταβατικό στάδιο 1,5-2 χρόνων και ουσιαστική συζήτηση με τα στελέχη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των ασφαλιστικών ταμείων και όχι αυτά που μένουν στη θεωρία (που σχεδιάζουν τα πάντα στο χαρτί) χωρίς την πράξη, που σημαίνει ουσιαστικές και σε βάθος συζητήσεις (διάλογος) με τους επαγγελματικούς κλάδους της χώρας για την αναζήτηση των εισφορών που μπορεί να αντέξει η αγορά και οι οποίες θα φέρουν έσοδα στο νέο Ταμείο, καθιστώντας το πλεονασματικό.
Οι 7 αμαρτίες…
Τα βασικά προβλήματα που εντοπίζονται -μέχρι στιγμής- είναι τα εξής:
1. Η έλλειψη ουσιαστικής ενημέρωσης -εγκύκλιοι κ.λπ.- ασφαλισμένων και υπαλλήλων.
2. Η ανυπαρξία υποδομών που μόλις τώρα αρχίζουν να δημιουργούνται.
3. Η απουσία σχεδίου, όπως η εκπαίδευση του προσωπικού στα νέα δεδομένα, για το μεταβατικό στάδιο, όπου όλοι από τη μια στιγμή στην άλλη βρέθηκαν σε ένα άγνωστο καθεστώς.
4. Το νέο οργανόγραμμα, που λόγω του μη απαιτούμενου χρόνου δεν μπορούσε να εκτιμήσει τις πραγματικές ανάγκες του ΕΦΚΑ, και μια σειρά άλλων θεμάτων που προέρχονται από τις χρόνιες παθογένειες των Ταμείων (πολυνομία κ.λπ.).
5. Διαφορετική κουλτούρα και νομοθεσία των εντασσόμενων Ταμείων.
6. Παθογένειες των Ταμείων που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ, στο οργανόγραμμα, χωρίς την απαιτούμενη σε βάθος μελέτη για την ικανοποίηση των πραγματικών αναγκών όσον αφορά τα τεράστια ελλείμματα των Ταμείων.
7. Η σωρεία των υπουργικών αποφάσεων που απαιτούσε ο νόμος 4387/2016 για να υλοποιηθεί.
Όλα αυτά είναι αποτέλεσμα της βιαστικής και χωρίς τον απαιτούμενο σχεδιασμό ενοποίησης, λόγω των μνημονιακών δεσμεύσεων, μιας και ήταν ένας από τους όρους για να κλείσει η αξιολόγηση.
Για τη μετάβαση απαιτείται αρκετός χρόνος και αρκετή δουλειά από όλους. Βασική αρχή: Αν δεν βάλεις θεμέλια σε ένα σπίτι, μπορεί να πέσει και να σε πλακώσει. Εδώ τα θεμέλια, λόγω της πίεσης, μπήκαν κάπως ανορθόδοξα.
Ενδεχομένως κάποιες πληρωμές (προμηθευτών) στην πορεία να καθυστερήσουν λόγω της γιγάντωσης και της βίαιης αλλαγής χωρίς την απαιτούμενη οργάνωση.
Οι συντάξεις καταβάλλονται κανονικά, όπως και η μισθοδοσία, αφού τα προγράμματα προϋπήρχαν.
Προβλήματα (καθυστερήσεις) θα υπάρξουν στις εκκαθαρίσεις των συντάξεων και στην υπόλοιπη διεκπεραιωτική διαδικασία των αιτήσεων, λόγω της έλλειψης ουσιαστικής ενημέρωσης.
Οι υπηρεσίες (συναλλαγές) μέχρι τώρα λειτουργούν στα κτίρια των Ταμείων και θα συνεχίσουν για μεγάλο διάστημα, αφού εκεί βρίσκονται τα αρχεία.
Μέχρι τις 15/1/2017 δεν γίνονταν μεταβολές στα ηλεκτρονικά αρχεία των μητρώων μέχρι να ολοκληρωθούν οι νέες μηχανογραφικές εφαρμογές. Προφανώς, λόγω πιέσεων των δανειστών, οι αρμόδιοι για την ενοποίηση στον ΕΦΚΑ σκέφτηκαν ότι θα λύνουν τα προβλήματα όταν γεννιούνται, με κάθε θυσία, μη έχοντας άλλες δυνατότητες.
Ψαλίδι στις συντάξεις
Οι κύριες συντάξεις, μετά τον επανυπολογισμό, όσο και οι νέες -μετά τον ν. 4387/2016- θα έχουν τον χαρακτήρα της ανταποδοτικότητας (εθνική και ανταποδοτική), ξεκινώντας με αφετηρία τις εισφορές του έτους 2002.
Αναμφισβήτητα, οι νέες συντάξεις θα είναι σε χαμηλότερη βάση. Αυτοί που έπαιρναν σύνταξη πριν την εφαρμογή του ν. 4387/2016 -και με τον επανυπολογισμό θα τους βγαίνει μικρότερη σύνταξη- τη μείωση θα την παίρνουν ως προσωπική διαφορά μέχρι τις 31/12/2018.
Το ΕΚΑΣ από 1/6/2016 και έως 31/12/2019 -μέχρι την κατάργησή του (1/1/2020)- θα καταβάλλεται στους ήδη συνταξιούχους, λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου των οργανισμών κύριας ασφάλισης εκτός ΟΓΑ, καθώς και από το Δημόσιο, οι οποίοι εντάσσονται στον ΕΦΚΑ.
Οι νέοι συνταξιούχοι από 13/5/2016 και εφεξής δεν το δικαιούνται, ανεξαρτήτως αν πληρούν ή όχι τα νέα εισοδηματικά κριτήρια.
Ποια εισοδήματα θα μετράνε για τον υπολογισμό εισφορών
Από 1/1/2017 καταργούνται οι ασφαλιστικές κατηγορίες και ως βάση υπολογισμού θεωρείται το πραγματικό εισόδημα, εννοώντας το καθαρό φορολογητέο εισόδημα που προέρχεται από δραστηριότητα που δημιουργεί υποχρέωση υπαγωγής στην ασφάλιση (επιχειρηματική – αγροτική δραστηριότητα και μισθωτή εργασία).
Τα εισοδήματα που θα ληφθούν υπόψη για τον υπολογισμό των φοροεισφορών θα είναι του προηγούμενου έτους, εκτός της πρώτης χρονιάς (2017), που θα ληφθεί το έτος 2015 (αφού δεν είναι ακόμη διαθέσιμα τα εισοδήματα του 2016).
Μετά την εκκαθάριση των εισοδημάτων του 2016 θα ακολουθήσει η σχετική εκκαθάριση (συμψηφισμός).
Τα εισοδήματα θα υπολογίζονται μέσω της ηλεκτρονικής διασύνδεσης από τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων και δεν θα χρειάζεται προσκόμιση φορολογικής ενημερότητας για να αποδείξει κάποιος το εισόδημά του.
Οι νέοι κανόνες εισφορών εφαρμόζονται -κατά την 1.1.2017- σε όλους τους ασφαλισμένους καθώς και σε όσους από εδώ και στο εξής θα υπαχθούν στην κοινωνική ασφάλιση.
Το ανώτατο όριο εισοδήματος στο οποίο καταβάλλονται (υπολογίζονται) εισφορές είναι το δεκαπλάσιο του εκάστοτε προβλεπόμενου κατώτατου βασικού μισθού άγαμου μισθωτού άνω των 25 ετών (μηνιαίως 5.860,08 ευρώ – ετησίως 70.330 ευρώ). Το δε κατώτατο όριο είναι του εκάστοτε προβλεπομένου κατώτατου βασικού μισθού άνω των 25 ετών (μηνιαίως 586,08 ευρώ – ετησίως 7.033 ευρώ). Για όσους έχουν μηδενικό εισόδημα ή ζημία η εισφορά θα υπολογιστεί στο κατώτατο όριο ασφαλιστέου εισοδήματος. Στην περίπτωση που κάποιος δεν υπέβαλε δήλωση για εισοδήματα το 2015, η εισφορά θα υπολογίζεται στο εισόδημα του πιο πρόσφατα εκκαθαρισμένου έτους.
Στα μέλη των εταιρειών οι φοροεισφορές θα υπολογιστούν στο εισόδημα που αντιστοιχεί στο ποσοστό συμμετοχής στην εταιρεία.
Οι εισφορές των μελών των αγροτικών οικογενειακών επιχειρήσεων θα υπολογίζονται στο συνολικό καθαρό φορολογητέο εισόδημα, αφού αυτό διαιρεθεί διά του αριθμού των μελών της οικογενειακής εκμετάλλευσης.
Οι εισφορές υπολογίζονται στο ποσοστό επί του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος (από την υποχρέωση υπαγωγής στην ασφάλιση) για τον κλάδο κύριας σύνταξης σε 20%, για τον κλάδο ασθένειας σε 6,95%, για τον κλάδο επικουρικής σύνταξης 7%, για τον κλάδο πρόνοιας 4%.
Για τους μισθωτούς τα ποσοστά των εισφορών είναι στη βάση των αποδοχών τους και σε συνάρτηση με τις εργοδοτικές εισφορές (όπως ορίζονται στον σχετικό νόμο).
Αυτονόητο είναι ότι η αναφορά μας έχει τις βασικές παραμέτρους των εισφορών, χωρίς να υπεισέρχεται σε εξαιρέσεις και σε ειδικές περιπτώσεις που ορίζονται στον σχετικό νόμο.
Οι εισφορές πλέον θα είναι σε μηνιαία βάση και θα καταβάλλονται μέχρι την τελευταία εργάσιμη μέρα του επόμενου μήνα και για τους αγρότες μέχρι την τελευταία εργάσιμη μέρα του εξαμήνου που ανάγονται.
Οι εισφορές μπορούν να πληρωθούν σε όλες τις τράπεζες και τα ΕΛΤΑ μέσω του διατραπεζικού συστήματος με εντολές πληρωμής ή τη χρήση της πάγιας εντολής (άμεση χρέωση λογαριασμού).
Σημειωτέον ότι μέχρι σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί η συγκεκριμένη διαδικασία, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί στο άμεσο μέλλον και σίγουρα τους πρώτους μήνες του 2017 (τελευταίες πληροφορίες).
Οι εισφορές για το 2017 θα στέλνονται με ειδοποιητήρια (ελεύθεροι επαγγελματίες, μέλη εταιρειών κ.λπ.), στα οποία θα περιλαμβάνονται ο υπολογισμός της μηνιαίας εισφοράς, το εισόδημα στο οποίο έγινε ο υπολογισμός και τα στοιχεία που αφορούν την πληρωμή των εισφορών.
Τα ειδοποιητήρια θα είναι διαθέσιμα στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του ΕΦΚΑ. Όσον αφορά τις παλαιές οφειλές (μέχρι 31/12/2016), αυτές θα εξοφλούνται με τον τρόπο που ίσχυε για κάθε ασφαλιστικό φορέα, ενώ θα μπορούν να ρυθμιστούν σε δώδεκα δόσεις (ν. 4152/2013).
Η ασφαλιστική ενημερότητα, δε, θα λαμβάνεται με την ίδια διαδικασία που ίσχυε έως τις 31/12/2016.
Επιπλέον, εάν κάποιος είναι παράλληλα ελεύθερος επαγγελματίας και μισθωτός έχει υποχρέωση καταβολής εισφορών και για τις δύο δραστηριότητες.
Τέλος, εάν κάποιος έχει κάνει έναρξη δραστηριότητας μέσα στο 2016, η εισφορά του θα υπολογιστεί επί του κατώτατου ασφαλιστέου εισοδήματος και θα γίνει η οριστική εκκαθάριση όταν τα εισοδήματα του 2016 θα είναι διαθέσιμα.
***
2,3 δισ. ευρώ χρωστούν τα Ταμεία στον ΕΟΠΥΥ!
Τα Ταμεία αντιμετωπίζουν και σοβαρά οικονομικά προβλήματα (ελλείμματα από τις γνωστές πολιτικές των Μνημονίων (PSI, ανεργία, μαύρη εργασία κ.λπ.) αλλά και τις προγενέστερες καταστάσεις (δομημένα ομόλογα, μετοχές-«φούσκες», άτοκους ή χαμηλότοκους λογαριασμούς των αποθεματικών στην Τράπεζα της Ελλάδος, πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, υπερβολικές συντάξεις – εφάπαξ σε κάποιους κλάδους, πρόωρες συντάξεις, αναλογία ενεργών ασφαλισμένων προς συνταξιούχους -γήρανση πληθυσμού-, χρηματοδότηση Ταμείων, π.χ., ΟΓΑ -χωρίς τις ανάλογες εισφορές- κ.λπ. Σημειωτέον ότι πολλά Ταμεία έχουν να κλείσουν ισολογισμούς εδώ και χρόνια, με αποτέλεσμα να μη γνωρίζουν το πραγματικό ύψος των απαιτήσεων και των υποχρεώσεών τους. Επιπλέον, τα Ταμεία -κυρίως τα μεγάλα- χρωστούν περί τα 2,3 δισ. ευρώ στον ΕΟΠΥΥ.
Αυτά, δηλαδή ο πρόχειρος σχεδιασμός της ενοποίησης και οι χρόνιες παθογένειες του ασφαλιστικού συστήματος, δημιουργούν μια επιπλέον σειρά από προβλήματα, όπως:
Τεράστια η ταλαιπωρία των ασφαλισμένων
1. Δεν υπάρχει -για την ώρα- η ανάλογη ενημέρωση των ασφαλισμένων.
2. Δεν μπορούν αυτήν τη στιγμή να γίνουν άμεσα οι πληρωμές των προμηθευτών και των λοιπών υποχρεώσεων.
3. Έχουν μπλοκάρει οι προμήθειες (υπογραφή συμβάσεων) των Ταμείων και δεν μπορούν να πληρωθούν τα εφάπαξ των ασφαλισμένων που είχαν ξεμπλοκάρει πριν από λίγους μήνες, αφού οι υπηρεσίες του εφάπαξ μεταφέρθηκαν στο επικουρικό ταμείο, χωρίς την απαιτούμενη προεργασία.
4. Όλες οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τους παρόχους υγείας του ΕΟΠΥΥ (γιατρούς, ιδιωτικές κλινικές) για τα έτη πριν από το 2012, τις οποίες χειρίζονταν τα Ταμεία πριν ενταχθούν σε αυτόν, δεν έχουν τρέξει, ενώ πρέπει να έχουν εξοφληθεί μέχρι τις 30-6-2017.
5. Οι ΑΠΔ (είναι καταστάσεις που υποβάλλουν οι εργοδότες για τους μισθωτούς και ισχύουν -έστω και θεωρητικά μέχρι τώρα από 1/1/2017- για όλους τους μισθωτούς των εντασσομένων Ταμείων στον ΕΦΚΑ) για τους μισθωτούς ακόμη δεν έχουν τρέξει, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλά ερωτήματα από τους ενδιαφερόμενους προς τα εντασσόμενα Ταμεία. Βέβαια οι απορίες από τους ασφαλισμένους είναι αναρίθμητες για πολλά θέματα που αφορούν την ενοποίηση και τα οποία φυσικά δεν τα γνωρίζουν ούτε οι υπάλληλοι – τουλάχιστον τις πιο πολλές φορές.
6. Δεν έχουν τρέξει τα προγράμματα του επανυπολογισμού των συντάξεων, ενώ υπήρχε και χρονοδιάγραμμα, και βέβαια φαντάζει ιδιαίτερα δύσκολο έως απίθανο με το υπάρχον προσωπικό και τις ανακατανομές που γίνονται να βγουν οι 95.000 εκκρεμείς συντάξεις μέχρι το φθινόπωρο του 2017.
7. Αυτήν τη στιγμή δεν λειτουργούν οι επιτροπές για να εξετάζουν ενστάσεις, αφού δεν έχουν έως και σήμερα συσταθεί, όπως ορίζεται στον ν. 4387/2016, και είναι αμφίβολο νομικά αν μπορούν να λειτουργήσουν οι παλιές, αφού για τα εντασσόμενα Ταμεία έχει βγει απόφαση που παύει τη λειτουργία τους.
8. Οι ηλεκτρονικές αιτήσεις συνταξιοδότησης έχουν πέρα για πέρα γραφειοκρατική δομή -αιτία της γρήγορης δημιουργίας τους-, αφού ξεπερνούν τις 100 ερωτήσεις, ενώ θα έπρεπε να τις διακρίνει απλότητα, που θα βοηθούσε τη σύνταξή τους από τους ενδιαφερόμενους (συνήθως ηλικιωμένοι άνθρωποι).