Το πριν, το μετά και τα παράλληλα της μνήμης και της λήθης!

Σταχυολόγησα από το μήνυμα του Κόφι Άναν, Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, τρία σημεία:

(α): «Η διατήρηση της μνήμης αποτελεί ασπίδα προστασίας για το μέλλον».

(β): «Επαφίεται σε εμάς -τη σημερινή γενιά- να κρατήσουμε τη δάδα της μνήμης αναμμένη, να κρατήσουμε ψηλά τον αγώνα για ανθρώπινη αξιοπρέπεια».

(γ): «Εντούτοις, η διεθνής κοινότητα, πάρα πολύ συχνά, απέτυχε να ορθώσει το ανάστημά της μπροστά σε μαζικές ωμότητες».

Αν, τώρα, αναλογιστούμε τι συμβαίνει στο σήμερα, μάλλον η μνήμη δείχνει να έχει εκτοπιστεί από τη λήθη, τουλάχιστον εποχικά, η δάδα των υπαρχουσών γενεών τρεμοσβήνει και η ανθρωπότητα είναι χωρίς ανάστημα, καθώς τα ολοκαυτώματα διαρκείας έχουν συμπυκνώσει υλικό στις κοινωνίες, κάτι που καθιστά ζήτημα χρόνου τη γέννηση ενός νέου ριζοσπαστισμού σε πα­γκόσμιο επίπεδο.

Η εξαθλίωση και πείνα εκατομμυρίων ανθρώπων, η λεηλασία των φυσικών πόρων και η εγκληματική καταστροφή του περιβάλλοντος, με τα ακραία φαινόμενα να υποδηλώνουν σαφώς την ήδη παρούσα κλιματική αλλαγή, τα ανελεύθερα και απολυταρχικά καθεστώτα, τα φασιστικά μορφώματα στην Ευρώπη και ο ρατσισμός στον πολιτισμένο δυτικό κόσμο και τις ΗΠΑ, μαζί με τον ξεριζωμό εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων από τις ζώνες πολέμου και τα συνακόλουθα κύματα μεταναστών ήδη έχουν κινητοποιήσει ζυμώσεις, διεργασίες σε ευρύ πεδίο κάτω από τα εικονικά χρόνια που διανύουμε. Η Ευρώπη των πολιτικών παρακολουθεί και η Ευρώπη των κοινωνιών και των πολιτών αναζητά -σε αμηχανία μεν ακόμη, αλλά πάντως ζωντανή- την ψυχή της και τον τρόπο αντίδρασης και υπεράσπισης των αρχών της.

Ωστόσο, τα συμβαίνοντα στην Αμερική δίνουν το στίγμα της περιόδου και των προοπτικών, δηλαδή των σύγχρονων ολοκαυτωμάτων που συντελούνται στις κοινωνίες των ανθρώπων παράλληλα και κόντρα με τις διεθνείς μέρες μνήμης, καθώς αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται σε αυτές.

Η αμερικανική κοινωνία, από το εργατικό κίνημα και το Σικάγο, τον 19ο αιώνα, έως τη δεκαετία του ʽ60 και σήμερα -που πάλι οι διαδηλώσεις πυκνώνουν-, είχε ξεχωριστό και ιστορικό ρόλο στην ενεργοποίηση για τα παγκόσμια SOS. Μια ιστορία που από τα δικαιώματα των εργατών και του τρίτου κόσμου, από τα αντιπολεμικά κινήματα και τον ειρηνιστή Μάρτιν Λούθερ Κινγκ συνέβαλε με πρωτοπόρο τρόπο στη διαμόρφωση νέας κουλτούρας, της προοδευτικής φιλελεύθερης, δημοκρατικής σκέψης και εξέλιξης σε πλανητικό επίπεδο, στη διάρρηξη των ορίων ανάλογων εποχών, όσο κι αν δεν είχε την ουρά της έξω από τον ιμπεριαλισμό.

Η μαζική αμφισβήτηση προς τον Τραμπ δείχνει να φουντώνει μια νέα ριζοσπαστικοποίηση, που αν κλιμακωθεί αναμφισβήτητα είναι γροθιά στη λήθη και αφυπνίζει τη μνήμη, διαψεύδοντας εκείνους που πιστεύουν ότι όσο ο χρόνος απομακρύνεται από τις ιστορικές ημερομηνίες αυτή εξασθενεί και χάνεται. Επιβεβαιώνει, δε, ότι τα πραγματικά προβλήματα μπορούν να οδηγήσουν στην αφύπνιση, αφού έξω και πέρα από τα της καταγωγής, της φυλής κ.ά., οι άνθρωποι αναζητούν την ανθρωπιά στον χαρακτήρα, στην προσωπικότητα του διπλανού τους, γιατί οι εποχές έχουν κουράσει και δεν πρόκειται να υπάρξουν λύσεις με τα στερεότυπα διαίρεσης με βάση το χρώμα, παρά μόνο γιγάντωση του μίσους και του φόβου!

* Μάστερ στις Δημόσιες Πολιτικές, Συντονιστής του Ομίλου Πολιτικού και Κοινωνικού Προβληματισμού «Ακτίδα», πρ. Πρόεδρος ΑΔΕΔΥ