Θερμό επεισόδιο επιδιώκει η Άγκυρα στο Αιγαίο
Αφορμή για το ξέσπασμα της Άγκυρας έδωσε η απόφαση του Αρείου Πάγου, με την οποία απορρίφθηκε το αίτημα για την έκδοση των οκτώ αξιωματικών που κατηγορούνται ότι συμμετείχαν στην απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου εναντίον του Ερντογάν. Το θέμα αυτό έχει γίνει προσωπικό στοίχημα του Ταγίπ Ερντογάν, που εκλαμβάνει ως προσωπικό πλήγμα την άρνηση έκδοσής τους και γιʼ αυτό αντιδρά το τουρκικό καθεστώς με αυτήν τη σφοδρότητα. Για τον Τ. Ερντογάν δεν είναι μόνο το ζήτημα της παραδειγματικής τιμωρίας των αξιωματικών που αποπειράθηκαν να τον ανατρέψουν, όπως τουλάχιστον υποστηρίζουν οι τουρκικές αρχές, αλλά και το μήνυμα σε κάθε αντίπαλό του ότι δεν υπάρχει οδός διαφυγής ούτε ασφαλές καταφύγιο σε καμιά χώρα του κόσμου, πολύ περισσότερο στη γειτονική Ελλάδα, που εύκολα φτάνει κανείς ακόμη και με ένα φουσκωτό…
Όμως η έξαρση της επιθετικότητας της Τουρκίας δεν μπορεί να ερμηνευθεί μόνο με όρους εσωτερικών πολιτικών συσχετισμών στη γειτονική χώρα ή απλώς ως αντίδραση για τη μη έκδοση των οκτώ αξιωματικών. Προφανώς, η «κρουαζιέρα» σύσσωμης της τουρκικής στρατιωτικής ηγεσίας με την τούρκικη πυραυλάκατο στα Ίμια την περασμένη Κυριακή είχε έντονο επικοινωνιακό χαρακτήρα και απευθυνόταν και στο εσωτερικό. Σε ένα Στράτευμα που είναι ζαλισμένο από τις χιλιάδες συλλήψεις ανώτερων και κατώτερων αξιωματικών με την κατηγορία του πραξικοπηματία και το ανελέητο κυνήγι μαγισσών, όπου οι φατρίες αλληλοεξοντώνονται με την απλή καταγγελία της συνεργασίας με το κίνημα του Γκιουλέν. Ένα Στράτευμα που δοκιμάζεται σκληρά στη Νοτιοανατολική Τουρκία, στον πόλεμο με το PKK, και μετρά καθημερινά νεκρούς στη Βόρεια Συρία, οπού ακόμη δεν γνωρίζει εάν τελικά και η νέα κυβέρνηση Τραμπ θα επιλέξει να στηρίξει τους Κούρδους της Συρίας που αποτελούν θανάσιμο εχθρό της Άγκυρας.
Όμως καθόλου δεν πρέπει να υποβαθμίζεται το γεγονός ότι ακόμη και τώρα η σκέψη του τουρκικού καθεστώτος είναι να στραφεί στον θεωρούμενο εύκολο και δεδομένο αντίπαλο, την Ελλάδα, κάτι που φυσικά δεν είναι τυχαίο, ούτε αποσπασματικό. Η κλιμάκωση της έντασης με επίκεντρο τα Ίμια ήρθε έπειτα από μια σειρά επιθετικών δηλώσεων του ίδιου του Προέδρου Ερντογάν, που ευθέως αμφισβήτησε τη Συνθήκη της Λωζάννης, χαρακτηρίζοντας λάθος την «εγκατάλειψη» από την Τουρκία νησιών στα οποία «μπορείς να φθάσεις κολυμπώντας από την απέναντι τουρκική ακτή». Οι αναφορές του στα «σύνορα της καρδιάς», που φτάνουν μέχρι τη Θεσσαλονίκη, και στο νεοθωμανικό όραμά του για επέκταση της Τουρκίας στην επέτειο των 100 χρόνων από την ίδρυσή της δεν μπορεί να υποβαθμίζονται ως απλές, γραφικές ρητορικές εξάρσεις του… Σουλτάνου.
Έτσι ήρθε η απειλητική δήλωση Τσαβούσογλου, αφού πρώτα κάλεσε τον έλληνα υπουργό Άμυνας να βάλει μυαλό: «Δεν πρέπει να εκμεταλλεύονται τη σωφροσύνη μας. Ξέρουμε να δώσουμε τη δέουσα απάντηση… Τα θέματα στα οποία διαφωνούμε πρέπει να επιλύονται με διάλογο μεταξύ των δύο χωρών. Αν η κατάσταση κορυφωθεί και προκύψει ένα ανεπιθύμητο ατύχημα, δεν θα μπορεί να διορθωθεί».
Η δήλωση αυτή έγινε τη στιγμή που τουρκικά μαχητικά έκαναν ιστορικό ρεκόρ παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου (άνω των 130) και υπερπτήσεων στα Ίμια και στην Καλόλιμνο. Είναι προφανές ότι σε αυτό το σκηνικό ήταν η Τουρκία η οποία επεδίωκε το «ανεπιθύμητο ατύχημα» για το οποίο προειδοποιούσε ο κ. Τσαβούσογλου.
Είχε προηγηθεί η πτήση με ελικόπτερο του υπουργού Άμυνας Π. Καμμένου στην περιοχή των Ιμίων, όπου έριξε στεφάνι στη θάλασσα στη μνήμη των τριών ηρώων του 1996, η οποία… ενόχλησε την Άγκυρα. Με μια πρωτοφανή λογική, η Τουρκία είχε την απαίτηση να επιβάλει αδιαμαρτύρητα και μονομερώς όχι απλώς την αμφισβήτηση της κυριαρχίας στα Ίμια αλλά και την τουρκική… κυριαρχία επί των βραχονησίδων, καθώς πραγματοποίησε τον παράνομο περίπλου του νησιού με την τουρκική πυραυλάκατο και… δυσανασχέτησε επειδή την επόμενη ημέρα πήγε στην περιοχή ο έλληνας υπουργός Εθνικής Άμυνας!
Για να διαλυθούν όμως και οι τελευταίες αμφιβολίες, την Παρασκευή ο τούρκος πρωθυπουργός Μπ. Γιλντιρίμ επανήλθε με δηλώσεις του σε δημοσιογράφους και επανάφερε πλήρως τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών» κάνοντας λόγο για την ύπαρξη 130 αμφισβητούμενων νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο.
Καθώς δεν προβλέπεται στο ορατό μέλλον κάποια διαφορετική εξέλιξη στο θέμα της έκδοσης των οκτώ αξιωματικών και ενώ η σχέση της Τουρκίας με την ΕΕ και τη Γερμανία εισέρχεται σε μια ιδιαίτερα δύσκολη φάση, είναι προφανές ότι η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί στη δίνη του κυκλώνα, αφού ο Ερντογάν δεν θα χρησιμοποιήσει μόνο το όπλο της αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο αλλά θα ενεργοποιήσει την ασύμμετρη απειλή του Προσφυγικού.
Ανοίγοντας τη στρόφιγγα των προσφυγικών ροών, θέλοντας να πιέσει όχι μόνο την Ελλάδα και την Ευρώπη αλλά και να εκβιάσει τη νέα αμερικανική κυβέρνηση για τα θέματα της Συρίας, είναι σαφές ότι η Ελλάδα, με κλειστά τα βόρεια σύνορα και με διαλυμένη την κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για το Προσφυγικό, θα κινδυνεύσει με οικονομική και κοινωνική κατάρρευση, υπό την πίεση των προσφυγικών ροών.
Εξάλλου, η συστηματική έγερση θέματος αποστρατιωτικοποίησης όλων των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και της Δωδεκάνησου και ο «πόλεμος» ανταλλαγής ΝΟΤΑΜ για κάθε άσκηση την οποία πραγματοποιούν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις ακόμη και στο κέντρο του Αιγαίου αποσκοπούν στον περιορισμό και τη συρρίκνωση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο και στην αμφισβήτηση των κυριαρχικών αρμοδιοτήτων και δικαιωμάτων της χώρας μας. Μια πρακτική που αποτελεί την πρώτη φάση της πλήρους αμφισβήτησης του σημερινού status quo στο Αιγαίο.
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις μπαίνουν σε μια ιδιαίτερα δύσκολη και ευαίσθητη φάση, όπου, χωρίς να υπάρξει η οποιαδήποτε υποχώρηση από τη χώρα μας, θα πρέπει να μετρηθεί σωστά η κάθε κίνηση, ώστε να μη δοθεί η ευκαιρία στην Τουρκία για πρόκληση θερμού επεισοδίου που θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε εφʼ όλης της ύλης διμερή διάλογο με αντικείμενο τις παράνομες διεκδικήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο.
Τσίπρας προς Ερντογάν – Γκρίζες ζώνες δεν υπάρχουν στο Αιγαίο
Μήνυμα αποφασιστικότητας αλλά και ψυχραιμίας στέλνει προς την Άγκυρα η Αθήνα, στον απόηχο των κλιμακούμενων τουρκικών προκλήσεων και των διεκδικήσεων (βραχονησίδες) που προβάλλουν αξιωματούχοι της γειτονικής χώρας. Από τη Μάλτα, όπου μετέβη για την Άτυπη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας διεμήνυσε ότι «η Ελλάδα ήταν, είναι και θα είναι αποφασισμένη να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο πλαίσιο του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου», που παραβιάζεται από την Τουρκία. Πρόσθεσε δε ότι τα ελληνικά σύνορα είναι και σύνορα της Ευρώπης.
Απαντώντας ουσιαστικά στις νέες τουρκικές διεκδικήσεις, με την αμφισβήτηση της κυριαρχίας 130 (!) βραχονησίδων, ο κ. Τσίπρας υπογράμμισε ότι στο Αιγαίο δεν υπάρχουν «γκρίζες ζώνες». «Αυτό που υπάρχει», σημείωσε, «είναι η σταθερή αποφασιστικότητα της Ελλάδας να υπερασπιστεί το ευρωπαϊκό, το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά της δικαιώματα, καθώς επίσης και η αποφασιστικότητά της να αντιμετωπίσει με ψυχραιμία όλα τα προβλήματα που προκύπτουν, ποντάροντας πάντα στον διάλογο, στη συνεργασία και όχι σε κινήσεις εντυπωσιασμού».
Την ίδια στιγμή, στην Αθήνα, ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Κοτζιάς έκανε λόγο για παρατεταμένη νευρικότητα στην απέναντι πλευρά και τόνισε ότι πρέπει να καταλάβει η Τουρκία ότι χρειάζεται σχέσεις καλής γειτνίασης στη βάση του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου και πως δεν πρέπει να εξάγει την εσωτερική της κρίση. Επισήμανε ακόμη ότι η χώρα μας είναι ανάγκη να κρατήσει ανοιχτούς όλους τους διαύλους επικοινωνίας με την Άγκυρα ούτως ώστε να μην προκύψει από ατύχημα ένα θερμό επεισόδιο. Με αφορμή τις αιτιάσεις της γειτονικής χώρας για τις κινήσεις των Ενόπλων Δυνάμεων στο Αιγαίο, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών υπογράμμισε ότι «ο παραβάτης του διεθνούς δικαίου δεν μπορεί να παραδίδει μαθήματα τήρησης της διεθνούς νομιμότητας».
Κωνσταντίνος Τσάκαλος