Αποφεύχθηκε το ναυάγιο με τη σύσταση τεχνικών ομάδων
Το ίδιο αφήγημα, που συνοψίζεται στο αίτημα για εκ περιτροπής προεδρία Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, διαμοιρασμό τις εξουσίας κατά 50% σε όλα τα επίπεδα, διατήρηση της Μόρφου στο Τ/Κ συνιστών κρατίδιο, δικαιώματα στον χρήστη των περιουσιών που έχουν σφετερισθεί με τη βία καθώς και διατήρηση των επεμβατικών δικαιωμάτων μέσω των εγγυήσεων και παραμονή των κατοχικών στρατευμάτων στη Μεγαλόνησο. Στο εύλογο ερώτημα για το τι κέρδισε και τι έχασε η ελληνοκυπριακή πλευρά από αυτό το τετραήμερο των εντατικών διαπραγματεύσεων σε δύο επίπεδα, η απάντηση είναι απλή μία και μπορεί κανείς να δει εύκολα τόσο τις θετικές όσο και τις αρνητικές πλευρές της. Στα θετικά μπορεί κανείς να καταγράψει τη συνέχιση των συνομιλιών σε επίπεδο τεχνοκρατών, προκειμένου να βρεθεί κοινό έδαφος και να συγκεραστούν οι εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις της ελληνικής και της τουρκικής πλευράς στο θέμα των εγγυήσεων και σε αυτό της αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων. Κι αυτό παρά τις τρικλοποδιές που έβαλε στην όλη διαδικασία ο Άιντα, συνεπικουρούμενος από τον Τσαβούσογλου και τον Μπόρις Τζόνσον.
Στα αρνητικά θα κατέγραφε κανείς την προσφώνηση του Προέδρου Αναστασιάδη από τον εκπρόσωπο του ΟΗΕ με τον τίτλο «εξοχότατος», που χρησιμοποιήθηκε επίσης και για τον τουρκοκύπριο ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί, και όχι Πρόεδρος της αναγνωρισμένης από τα Ηνωμένα Έθνη Κυπριακής Δημοκρατίας. Παρʼ όλα αυτά ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, μολονότι δήλωσε ότι αποτελεί θετική ενέργεια η κατάθεση για πρώτη φορά χάρτη από την πλευρά των Τουρκοκυπρίων, επεσήμανε ότι δεν ικανοποιεί την ελληνοκυπριακή πλευρά, μιας και δεν ικανοποιεί τις προσδοκίες των εκτοπισμένων.
Η παρουσία του νέου Γενικού Γραμματέα κρίθηκε ικανοποιητική από την ελληνοκυπριακή πλευρά, που είδε στο πρόσωπό του έναν ευέλικτο πολιτικό, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, που λειτουργούσε υπό τον φόβο των Ιουδαίων. Στο κενό έπεσε επίσης και η προσπάθεια του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ κ. Άιντα να συγκροτήσει ομάδες εργασίας από την επομένη της διάσκεψης με σκοπό να ξεκινήσουν την Παρασκευή τις εργασίες τους. Ο ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς αντέτεινε τη συνέχιση των συνομιλιών σε πολιτικό επίπεδο και τη δεύτερη ημέρα, όπως είχε αρχικά προγραμματισθεί.
Αυτοί που έφυγαν το έβαλαν στα πόδια
Ο ΥΠΕΞ της Τουρκίας επικαλέστηκε ανειλημμένες υποχρεώσεις, που δεν του επέτρεπαν να παραμείνει για μία ακόμη μέρα στη Γενεύη. Τότε ο Ν. Κοτζιάς πρότεινε να ξεκινήσουν οι επιτροπές λίγες μέρες αργότερα, πράγμα που τελικά έγινε δεκτό, μολονότι ο κατά τα άλλα ουδέτερος παίκτης, ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ, σε συνεννόηση προφανώς με Άγγλους και Τούρκους, είχε ήδη ετοιμάσει κείμενο για την έναρξη των τεχνικών ομάδων την επόμενη ημέρα.
Ο Ν. Κοτζιάς, σχολιάζοντας την επομένη τις δηλώσεις της τουρκικής πλευράς, όπου ισχυρίστηκαν ότι «οι Έλληνες τορπίλισαν τη διάσκεψη», είπε: «Εμείς είμαστε ακόμα εδώ, στα πόδια το έβαλαν αυτοί που έφυγαν».
Και στο ελλαδοκυπριακό μέτωπο πάντως υπήρξε γκρίνια για τις κινήσεις Κοτζιά στην πολιτική σκακιέρα των διαπραγματεύσεων και συγκεκριμένα από τους Αβ. Νεοφύτου (ΔΗΣΥ) και Άντρ. Κυπριανού (ΑΚΕΛ). Κατά την εκτίμησή τους, μολονότι δεν ήταν παρόντες στη διάσκεψη της Πέμπτης, ο ΥΠΕΞ της Ελλάδας θα έπρεπε να προχωρήσει επί της ουσίας τη συζήτηση και να μην αναλωθεί στα θέματα των τεχνικών ομάδων και στις ημερομηνίες συγκρότησής τους. Όμως, όπως έγινε γνωστό από όσους συμμετείχαν στην πρωινή διάσκεψη, οι θέσεις της τουρκικής πλευράς για παραμονή των κατοχικών στρατευμάτων και των εγγυήσεων, με την επίκληση των κινδύνων του ISIS, δεν προσέφεραν γόνιμο έδαφος για περαιτέρω συζητήσεις επί της ουσίας.
Με αυτή την έννοια η παραπομπή για επεξεργασία των θέσεων σε ομάδες ήταν μια κίνηση διατήρησης της διάσκεψης εν ζωή και παράλληλα δεν άφησε κανένα περιθώριο να κατηγορηθεί η Ελλάδα για παρακώλυση της συνέχειας των συνομιλιών.
Σε αυτή την τακτική συμφώνησε απόλυτα και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, που σε συνέντευξή του μετά το τέλος αυτής της φάσης των διαπραγματεύσεων ευχαρίστησε δημοσίως την ελληνική κυβέρνηση καθώς και τους Γιούνκερ, Μοντερίνι από την ΕΕ και Γκουτιέρες από τον ΟΗΕ.
Όμως και από την πλευρά των κομμάτων του ενδιάμεσου χώρου της Κύπρου, που βρέθηκαν στη Γενεύη και είχαν ενημέρωση από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη έπειτα από κάθε συνάντησή του με τον Μ. Ακιντζί αλλά και τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, υπήρξαν διαφορετικές εκτιμήσεις που επικεντρώθηκαν στο θέμα της απουσίας, στην ουσία, της Κυπριακής Δημοκρατίας, παρά την προσπάθεια Αναστασιάδη να το διασκεδάσει με την επιστολή του προς τον ΓΓ του ΟΗΕ και την ομιλία του στη διάσκεψη, που ξεκίνησε με την ιδιότητα του εκπροσώπου των Ε/Κ και συνεχίστηκε με αυτήν του Προέδρου της Δημοκρατίας. Πέρα από το θέμα αυτό, οι του ενδιάμεσου χώρου εκφράστηκαν θετικά για τις πρωτοβουλίες του Ν. Κοτζιά, που επέμεινε στην αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων και την απαλλαγή της Μεγαλονήσου από τις αναχρονιστικές, αποικιακού τύπου, όπως δήλωσε, εγγυήσεις. Από την πλευρά του ο Ν. Αναστασιάδης δήλωσε μετά το κλείσιμο της διάσκεψης ότι υπήρξε πρόοδος, που όμως δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες της ελληνοκυπριακής πλευράς. Πάντως έγινε γνωστό ότι στις διμερείς που προηγήθηκαν ο κ. Αναστασιάδης, παρά τις πιέσεις του Μ. Ακιντζί, δεν συμφώνησε στην εναλλαγή της Προεδρίας και κυρίως στις προτεινόμενες επιστροφές που προκύπτουν από τον χάρτη Ακιντζί. Παράλληλα, ανοιχτά παραμένουν πολλά θέματα που συζητήθηκαν στη διάρκεια των διμερών, τόσο σε ό,τι αφορά τη διακυβέρνηση όσο και στο περιουσιακό. Για τα θέματα της εσωτερικής πτυχής του Κυπριακού οι συνομιλίες σε διμερές επίπεδο θα συνεχιστούν στη Λευκωσία.
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επεσήμανε ότι η μόνη συγκροτημένη πρόταση ήταν αυτή που κατέθεσε η ελληνοκυπριακή πλευρά. Οι Τούρκοι, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, δεν άνοιξαν τα χαρτιά τους στη Γενεύη. Γιʼ αυτό και η διαδικασία των τεχνικών ομάδων περιέσωσε τη διαπραγμάτευση, που κινδύνευε να καταρρεύσει, μιας και στην πρωινή συνεδρίαση της Πέμπτης επανέλαβαν τις πάγιες αδιάλλακτες θέσεις τους και ουδέν νεότερο προσέφεραν στην όλη διαδικασία.
Αντίθετα, από την πλευρά του ο Ν. Κοτζιάς, αφού επεσήμανε τις ανησυχίες και των δύο πλευρών στη Μεγαλόνησο, κάτι που δεν έκανε ο τούρκος ομόλογός του, ζήτησε η ασφάλεια να παρέχεται τόσο από πολιτειακές αστυνομίες όσο και από μία ομοσπονδιακή και παράλληλα να υπάρξει μια διεθνής αστυνομία προκειμένου να νιώσουν όλες οι πλευρές ασφαλείς. Ταυτόχρονα πρότεινε, με την εμπλοκή ενός διεθνούς οργανισμού, όπως είναι ο ΟΑΣΕ, και με την εποπτεία του ΟΗΕ, να καταγραφούν όλες οι τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις στη Μεγαλόνησο καθώς και ο οπλισμός τους και συντεταγμένα να αποχωρήσουν σε προσδιορισμένο χρονικό διάστημα, πάντα με την εποπτεία των διεθνών αυτών οργανισμών, κατά το πρότυπο της αντίστοιχης αποχώρησης των σοβιετικών στρατευμάτων από την Ανατολική Γερμανία.
Πρόσθεσε δε ότι ένα ισχυρό ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ θα προστεθεί προκειμένου και μέσα από αυτό να κατοχυρωθεί η κυριαρχία της ενωμένης Κύπρου.
Αλλά και ο νέος ΓΓ του ΟΗΕ επεσήμανε την ανάγκη να ικανοποιηθούν μέσα από μια συμφωνία οι ανησυχίες των δύο πλευρών, προκειμένου να υπερψηφιστεί και από τους πολίτες στα δημοψηφίσματα που θα ακολουθήσουν. Προφανώς ο Αντόνιο Γκουτιέρες, οξυδερκής ων, θέλει να αποφύγει ένα ανάλογο φιάσκο με εκείνο των δημοψηφισμάτων του Σχεδίου Ανάν το 2004.
***
Γιούνκερ προς τούρκο ΥΠΕΞ – Όταν ζητάτε λεφτά, μας θέλετε…
Αξίζει να σημειωθεί ένα επεισόδιο ανάμεσα στον πρόεδρο της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και τον τούρκο ΥΠΕΞ. Συγκεκριμένα, ο τελευταίος, με ανοίκειο τρόπο, εμφανίστηκε να δυσφορεί για την παρουσία του προέδρου της Κομισιόν ως εκπροσώπου της ΕΕ στη διάσκεψη της Πέμπτης, για να λάβει όμως την πληρωμένη απάντηση: «Όταν ζητάτε λεφτά μας θέλετε». Η παρουσία Γιούνκερ – Μονγκερίνι στη διάσκεψη υπήρξε ιδιαίτερα χρήσιμη και θα συνεχιστεί σε επίπεδο τεχνικών ομάδων, μιας και από πρώτο χέρι μπορούν τώρα να κατανοήσουν οι Ευρωπαίοι την αδιαλλαξία της Άγκυρας διαχρονικά, που εμποδίζει μια λύση του Κυπριακού αν όχι δίκαιη, τουλάχιστον βιώσιμη, αφού τα αποτελέσματα της εισβολής και της κατοχής δεν μπορούν να θεραπευθούν οριστικά. Μπορούν τουλάχιστον να διαπιστώσουν, ιδίοις όμμασι, ποιοι είναι εκείνοι που δεν θέλουν εδώ και 42 χρόνια μια ειρηνική διευθέτηση του Κυπριακού…