Η Ευρώπη της ντροπής
Ένα τμήμα του στρατοπέδου του Άουσβιτς-Μπίρκεναου είχε πάρει από τους κρατούμενους που εργάζονταν εκεί τον ευφημιστικό τίτλο «Καναδάς», επειδή εκεί γινόταν η ταξινόμηση και η διαλογή των προσωπικών αντικειμένων, συμπεριλαμβανομένων των ενδυμάτων, που έπρεπε να παραδώσουν οι άτυχοι Εβραίοι, Τσιγγάνοι, Πολωνοί, Ρώσοι και άλλοι πριν δολοφονηθούν στους θαλάμους αερίων.
Εβδομήντα χρόνια μετά βγαίνουν ξανά από το χρονοντούλαπο της Ιστορίας τα φαντάσματα του Χίμλερ, σαν να μην είχε συμβεί τίποτε, σαν να ήταν ο εθνικοσοσιαλισμός business as usual, απλώς μια κάπως άβολη στιγμή της ευρωπαϊκής ιστορίας. Σαν να ήταν οι «καινοτομίες» του αρχηγού των υπηρεσιών ασφαλείας του Τρίτου Ράιχ λογικές και χρήσιμες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του παρόντος. Χωρίς αναστολές, χωρίς περίσκεψη και χωρίς αιδώ, υιοθετούνται από υπηρεσίες χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταδικασμένες σαν δείγματα του απόλυτου κακού πρακτικές ως «ευρωπαϊκές» λύσεις σε τρέχοντα ζητήματα, όπως αυτό των προσφύγων από την Αφρική και την Ασία.
Αυστρία, Ελβετία, Γερμανία, Δανία, ίσως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αφαιρούν σήμερα από τους πρόσφυγες εντελώς νόμιμα -όπως άλλωστε και ο Χίμλερ- τιμαλφή και χρήματα πάνω από ένα ορισμένο ποσό, προκειμένου να καλυφθούν, όπως ισχυρίζονται οι σημερινοί δράστες, οι δαπάνες μεταφοράς, διαβίωσης και εκπαίδευσης των προσφύγων. Αυτό που δεν λένε είναι ότι η ληστεία αυτή -περί αυτού πρόκειται- γίνεται και για να διαδοθεί η είδηση πως αν πας σε κάποια από αυτές τις χώρες θα χάσεις τα χρήματά σου και τα τιμαλφή σου, επομένως σκέψου το καλά πριν πας. Ουσιαστικά είναι μέτρο αποτροπής.
Στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας, οι ιδιοκτήτες ντισκοτέκ αποφάσισαν -contra legem- να απαγορέψουν την είσοδο σε νεαρούς πρόσφυγες, επειδή, λέει, παρενοχλούν σεξουαλικά τα κορίτσια που διασκεδάζουν εκεί. Σε δεκάδες πόλεις και κωμοπόλεις της ίδιας χώρας έχει απαγορευτεί η χρήση δημόσιας πισίνας από τους νεαρούς πρόσφυγες για τους ίδιους λόγους. Ακόμη δεν έχουν μπει επιγραφές «Asylanten sind hier unerwunscht», αλλά κανείς δεν μπορεί να το αποκλείσει στο μέλλον, όταν ο κόσμος συνηθίσει στην κανονικότητα των αποκλεισμών. Πώς να αισθάνονται, άραγε, οι νέοι αυτοί -και δεν μιλώ για τις ελάχιστες περιπτώσεις που όντως εκμεταλλεύονται αυτούς τους χώρους για απαράδεκτες και ποινικά κολάσιμες πράξεις, και που δεν προέρχονται μόνο από τους πρόσφυγες- όταν τους αφαιρούν τα προσωπικά είδη και μετά τους λένε κατάμουτρα ότι είναι ανεπιθύμητοι στις πισίνες, στις ντίσκο και γενικά στη χώρα; Ποια μίση μπορούν να καλλιεργήσουν στα θύματα τέτοιοι αποκλεισμοί; Και πού μπορούν να φτάσουν αυτά τα μίση;
Και όλα αυτά γίνονται μπροστά στα μάτια μας, χωρίς να ανοίξει μύτη. Χωρίς να υπάρξει, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, μια ισχυρή φωνή διαμαρτυρίας από τους διανοούμενους της Ευρώπης, που κατά τα άλλα διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους όταν κάποιος τολμήσει να ασκήσει κριτική στη νομιμοποίηση της τεκνοθεσίας από ζευγάρια ομοφυλοφίλων.
Υπερβολές, θα μου πείτε. Οι συγκρίσεις με τις πρακτικές του Χίμλερ είναι εσφαλμένες, δεν έχουμε ούτε βίαιες προσαγωγές στο Άουσβιτς, ούτε καταναγκαστική εργασία, ούτε θαλάμους αερίων, ούτε εκτελέσεις. Σωστή η ένσταση, αλλά έχουμε πρακτικές που προετοίμασαν το Άουσβιτς, το οποίο βεβαίως δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Αν θεωρήσουμε «κοινότοπες» πρακτικές όπως η «απαλλοτρίωση» χρημάτων και τιμαλφών των προσφύγων, ο αποκλεισμός τους από χώρους διασκέδασης και αθλητισμού, γιατί να τους επιτρέπουμε τη συνεκπαίδευση; Γιατί να τους αφήνουμε να έχουν πρόσβαση στα πολυκαταστήματα, τα τρένα και τους σταθμούς, αφού και εκεί μπορεί να υπάρχει συνωστισμός και να δοθεί η ευκαιρία για σεξουαλικές παρενοχλήσεις; Γιατί να μην τους περιορίσουμε σε ειδικούς χώρους, στεγανοποιημένους από την υπόλοιπη κοινωνία;
Η Ευρώπη έχει πρόβλημα. Οι ηγεσίες της, με ορισμένες θετικές εξαιρέσεις, αποδείχτηκαν σκάρτες και ανίκανες να δώσουν λύσεις σε πραγματικά προβλήματα. Ήταν ικανές να προκαλέσουν πολιτικές, οικονομικές και πολιτικές ανατροπές στην Ασία και την Αφρική, αλλά είναι ανίκανες να διαχειριστούν τις επιπτώσεις των ενεργειών τους. Και θεωρούν ότι θα αποφύγουν τη μετανάστευση από τα μέρη που επιχείρησαν καθεστωτικές αλλαγές με το να χτίζουν τείχη και φρούρια γύρω από την Ευρώπη.
Και κάτι θετικό για τη δική μας χώρα: Οι πρόσφυγες που φτάνουν στην Ελλάδα ξέρουν τουλάχιστον ότι δεν θα τους πάρουν κρατικά όργανα τα χρήματα και τα τιμαλφή τους. Ξέρουν ότι δεν τους απαγορεύεται η πρόσβαση σε ντίσκο και κολυμβητήρια. Ξέρουν, επίσης, ότι αν κάποιος αρμόδιος πρότεινε να καλυφθεί το κόστος φιλοξενίας τους με την «απαλλοτρίωση» του κομποδέματος που φέρνουν μαζί τους για να επιβιώσουν, θα εισέπραττε την κοινωνική κατακραυγή. Η Ελλάδα κατηγορείται διαρκώς από πολλούς ότι δεν είναι ευρωπαϊκή χώρα, ότι η κουλτούρα της είναι μακριά από την Ευρώπη. Ωστόσο, αν η νέα ευρωπαϊκή κουλτούρα είναι να παίρνεις τα χρήματα των προσφύγων που φιλοξενείς και να τους απαγορεύεις τη χρήση των ντισκοτέκ και των κολυμβητηρίων, τότε η Ελλάδα σώζει τις πραγματικές ευρωπαϊκές αξίες, τις αξίες του ανθρωπισμού. Ας το έχουν αυτό υπόψη οι εγχώριοι οραματιστές του ευρωπαϊκού τόξου. Γιατί αν το τόξο αυτό μας φέρει πίσω στις εποχές του νόμιμου ρατσισμού, στην κοινοτοπία του κακού, καλύτερα να λείπει.