Το μήνυμα του Νταβός για αξιολόγηση και χρέος
Είναι φανερό ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ αποτελεί κεντρική επιλογή της γερμανικής κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και όχι αποκλίνουσα άποψη του κ. Σόιμπλε, που στο Νταβός έξυπνα ισχυρίστηκε πως ήταν άποψη της Μέρκελ. Ο «έρωτας» των δανειστών με το ΔΝΤ σχετίζεται με την τεχνογνωσία του σε περικοπές δαπανών, ιδιωτικοποιήσεις, αύξηση φόρων και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την παρακολούθηση της εφαρμογής τους. Η κυβέρνηση είχε δηλώσει: «Ψηφίσαμε καινούρια συμφωνία, που δεν είναι συνέχεια των προηγούμενων. Το ΔΝΤ Θα αποφασίσει αν θα συμμετάσχει τον Μάρτιο, που λήγει η συμμετοχή του στο προηγούμενο πρόγραμμα».
Είναι βέβαια σαφής η ιδρυτική πρόβλεψη του ESM για συμβουλευτική συμμετοχή του ΔΝΤ στην παρακολούθηση των προγραμμάτων «διάσωσης», με ή χωρίς χρηματοδοτική συμμετοχή. Αυτή αποφασίζεται βάσει των κανόνων του Ταμείου. Υπενθυμίζεται, βέβαια, πως το 2010 το ΔΝΤ τροποποίησε τους κανόνες του προκειμένου να συμμετάσχει στη «διάσωση» χωρών με μη βιώσιμο χρέος. Αργότερα (2013) αναγνώρισε πως «μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους από την αρχή θα ήταν καλύτερη λύση για την Ελλάδα, αν και δεν ήταν αποδεκτή από τους ευρωπαίους εταίρους», δημιουργώντας ένταση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πρόκειται για ένα καίριο ζήτημα, αναφερόμενο στη διαφορά πολιτικής μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας, που προσωρινά παραμερίστηκε, για να επαναφερθεί τώρα που η μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού και η αξιολόγηση του προγράμματος θα επικαιροποιήσουν τις συνθήκες βιωσιμότητας του χρέους.
Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι το ΔΝΤ πιέζει για τα πιο σκληρά μέτρα -μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνουν το Ασφαλιστικό- προκειμένου να γίνει το χρέος βιώσιμο ώστε να συμμετάσχει. Η κ. Λαγκάρντ δήλωσε διαθεσιμότητα στο Νταβός. Η Αθήνα όμως θεωρεί πως θα ήταν πιο εύκολο να διαχειριστεί τη συμφωνία χωρίς τη συμμετοχή του Ταμείου. Το επιχείρημά της είναι ότι για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών χρειάσθηκαν μόλις 6 δισ. και συνεπώς το πρόγραμμα είναι κατά 19 δισ. «μικρότερο». Όμως το θέμα σχετίζεται και με το ποσοστό πόρων του ΤΑΙΠΕΔ που θα πάει στην εξυπηρέτηση του χρέους, το οποίο και δεν ξεχνά ο κ. Σόιμπλε.
Εξάλλου, η διαφορά ΕΕ – ΔΝΤ σχετικά με το ελληνικό χρέος, κατά τον επικεφαλής του ESM Κλ. Ρέγκλιν, έχει εξομαλυνθεί. «Το χρέος μπορεί να γίνει βιώσιμο μόνο εάν εφαρμοστεί το πρόγραμμα των μεταρρυθμίσεων», δήλωσε και εξέφρασε την αισιοδοξία του για τη συμμετοχή του ΔΝΤ, επειδή «το Ταμείο αποδέχτηκε την ”ευρωπαϊκή μεθοδολογία” για τον υπολογισμό της βιωσιμότητας».
Επιπροσθέτως, μόλις τερματίστηκε και η πολυετής διαμάχη για την αναδιάρθρωση της διοικητικής δομής του ΔΝΤ, που αφορούσε αίτημα περιορισμού της επιρροής των ΗΠΑ. Η καθυστέρηση στην έγκριση των αλλαγών αυτών είχε αρνητική επιρροή και στο ξεκαθάρισμα του ρόλου του ΔΝΤ στο τρίτο Μνημόνιο. Και αυτό διότι το Κογκρέσο ζήτησε την κατάργηση του κανόνα που επέτρεψε την παροχή δανείων στην Ελλάδα, παρά το μη βιώσιμο χρέος της. Η εξέλιξη αυτή συνεπάγεται επιμονή του ΔΝΤ στην πιστή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.
Έτσι, πριν από λίγο καιρό, η «ορθοδοξία» του ΔΝΤ σχετικά με τη μεθοδολογία προσδιορισμού της βιωσιμότητας του χρέους προσέφερε στήριξη για την ανάγκη αναδιάρθρωσής του. Διότι η μεθοδολογία του ΔΝΤ εξετάζει τον όγκο του χρέους, ενώ η νεοφυής ευρωπαϊκή προσέγγιση εστιάζεται στη δυνατότητα αναχρηματοδότησης. Αντί λοιπόν της παρακολουθούσης της «καμπύλης» χρέους προς ΑΕΠ, θα τεθεί ως κριτήριο το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης, για το οποίο φαίνεται πως συμφωνούν να είναι γύρω στο 15% του ΑΕΠ.
Η ελληνική πλευρά αναγκάσθηκε το 2015 να αποδεχθεί τρίτο Μνημόνιο χωρίς αναδιάρθρωση χρέους. Καθώς η συμφωνία δεν επιτρέπει ανάταξη της ελληνικής οικονομίας όσο η χώρα παραμένει σε «φυλακή χρέους», η κυβέρνηση ελπίζει σε διευθέτησή του για να ξεφύγει από το αδιέξοδο. Όμως, σε περίπτωση συμμετοχής του ΔΝΤ η δυνατότητα αποπληρωμής του εξαρτάται από την πλήρη εφαρμογή του τρέχοντος προγράμματος, παρά από την εξάντληση των περιθωρίων κοινωνικής αντοχής. Η απουσία ευρωπαϊκής αλληλεγγύης θα καλυφθεί με το άλλοθι της άτυπης «παρακολούθησης» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Στην πραγματικότητα, οι δανειστές πάλι αρνούνται ουσιαστική αναδιάρθρωση χρέους, όπως το 2010, όταν το ΔΝΤ συντάχθηκε με τους ευρωπαίους, «αμαρτάνοντας», δηλαδή παραβαίνοντας (τροποποιώντας) τους κανόνες του. Επειδή αυτό είχε το ρίσκο μη αποπληρωμής σε περίπτωση χρεοκοπίας, ανέδειξε τις εγγυήσεις που έχουν δοθεί από τους ευρωπαίους δανειστές το 2012, «να παρασχεθεί στην Ελλάδα στήριξη ώστε να μειωθεί το χρέος στο 110% του ΑΕΠ το 2022». Σήμερα όμως η μεθοδολογία καθορισμού της βιωσιμότητας φαίνεται πως τροποποιείται, γεγονός που παρακάμπτει αυτή την υποχρέωση. Έτσι, η παλιά «αμαρτία» ίσως επαναληφθεί μέχρι τον Μάρτιο, καθώς ο «έρωτας με την Ευρώπη» στο πεδίο παγκόσμιας κυριαρχίας (TTIP) είναι πολύ ισχυρός. Γι’ αυτό, η αντιμετώπιση της «καμπύλης» βιωσιμότητας του χρέους απαιτεί κάτι περισσότερο από τα θεωρήματα αλληλεγγύης της «Ευκλείδειας» γεωμετρίας. Το διαμήνυσε άκομψα στο Νταβός ο τεύτονας Σάιλοκ: «Προηγείται η εφαρμογή, ηλίθιε».