Χρειάζεται φαντασία για να δραπετεύσουμε από την καθημερινότητα

Με αυτήν τη φράση πορεύεται στο θέατρο η νεαρή καλλιτέχνης, η οποία λατρεύει τη δουλειά της και φέτος έχει πάρει τις πιο θετικές κριτικές για τη συμμετοχή της στη θεατρική παράσταση του Θεάτρου Τέχνης «Οι Αδερφοί Καραμάζοφ», που τυγχάνει μεγάλης αποδοχής από το θεατρόφιλο κοινό και ανεβαίνει για δεύτερη συνεχή σεζόν. Παράλληλα, η Λένα Παπαληγούρα δίνει μαθήματα υποκριτικής στην παράσταση «Κατερίνα», στο θέατρο «Θησείον», που βασίζεται στο δραματοποιημένο μυθιστόρημα του συγγραφέα Αύγουστου Κορτώ και αφορά τη ζωή της μητέρας του και την απόφασή της να αυτοκτονήσει για να μη γίνεται βάρος πλέον στην οικογένειά της, δεδομένης της διπολικής συμπεριφοράς της. Η ηθοποιός μιλά στο «Παρόν» για την ανάγκη του κοινού να κρατηθεί σ’ οτιδήποτε αληθινό του δίνει η τέχνη, σε μια χώρα που πλέον δεν σέβεται τους πολίτες της και τους φτωχοποιεί μέρα με την ημέρα, βυθίζοντάς τους στον φόβο και την απελπισία. Ωστόσο μας τονίζει ότι μετά τη συννεφιά πάντα βγαίνει ο ήλιος. Γιατί όλα στη ζωή είναι παροδικά.

***

// Υποδύεστε μια γυναίκα ελευθέρων ηθών στους «Αδελφούς Καραμάζοφ», στην οποία συνυπάρχουν το καλό και το κακό. Η Γκρούσενκα προσπαθεί να συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι ο μεγάλος έρωτας της ζωής της δεν την άφησε αλλά θα ‘ρθει να τη βρει, τη στιγμή που ο χρόνος περνά και εξιδανικεύει τη μορφή του. Από την άλλη μεριά, ένας άλλος άνδρας, ο Ντιμίτρι Καραμάζοφ, την αγαπά αληθινά και της το δείχνει καθημερινά, ενώ της συγχωρεί όλες τις αμαρτίες. Γιατί οι άνθρωποι επιμένουν στους ανώφελους έρωτες σαν τυφλοί;

Γιατί δεν μπορούν να δεχθούν την απόρριψη. Από τον εγωισμό τους. Έτσι καταστρέφονται από τα πάθη τους. Πιστεύω ότι σ’ αυτούς τους ανθρώπους δεν κατοικεί ο Θεός. Είναι σαν να έχουν χάσει τον δρόμο τους. Η θυσία όμως του Ντιμίτρι, που πάει μέχρι και φυλακή για την αγάπη της, την κάνει να ξυπνήσει και να καταλάβει ποιος την έχει πραγματικά στην καρδιά του και τη φροντίζει ανιδιοτελώς. Η Γκρούσενκα έχει βρεθεί κι αυτή στη δίνη της δαιμονικής οικογένειας Καραμάζοφ, όπου ο δεσποτικός πατέρας ορίζει με το πάθος του για τα χρήματα, το αλκοόλ και τις γυναίκες και τη μοίρα των παιδιών του, στα οποία περνά από το μυαλό τους μέχρι και ο φόνος του πατέρα. Εκτός από τον Αλιόσα, που φεύγει για να γίνει μοναχός και να λυτρωθεί. Αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα.

// Το πιστεύετε αυτό;

Έχει μια σοφία. Στην περίπτωση των Καραμάζοφ, η απληστία, ως αμαρτία, περνάει από γενιά σε γενιά. Για μένα αυτό το μυθιστόρημα θίγει τεράστια ζητήματα της ζωής. Όπως αυτό της πίστης, της ύπαρξης του Θεού, του λανθασμένου έρωτα, της καθαρής συνείδησης, της λογικής, της αμαρτίας, της λαγνείας, του εγκλήματος, των ηθικών αυτουργών αλλά κυρίως της αγάπης. Του κυριότερου συναισθήματος που ψάχνουν όλοι οι άνθρωποι σ’ αυτήν τη ζωή.

// Μας έκανε φοβερή εντύπωση ότι μεσοβδόμαδα, ημέρα Τρίτη, δεν έπεφτε καρφίτσα στο θέατρο. Και μάλιστα σε ένα πολύ δύσκολο έργο, που απαιτεί η σκέψη του θεατή να βρίσκεται σε εγρήγορση, για να συλλάβει τα βαθιά νοήματα του συγγραφέα. Πώς εξηγείτε αυτήν την επιτυχία;

Πιστεύω ότι ο κόσμος έχει ανάγκη για καθετί αληθινό. Έχει αντιληφθεί ότι οι ανάγκες του δεν είναι μόνο υλικές αλλά κυρίως πνευματικές. Τη στιγμή που η ύλη έχει χαθεί, ο άνθρωπος ψάχνει να κρατηθεί από υψηλότερες αξίες. Βλέπω παιδιά να έρχονται με τους φίλους τους, μαμάδες με κόρες, μεγαλύτερες κυρίες με τους συγγενείς τους, ζευγάρια και μετά στο φουαγιέ του θεάτρου μας περιμένουν να βγούμε από τα καμαρίνια και όλοι μαζί να επικοινωνήσουμε. Μιλάνε και μιλάμε για το έργο. Η σκέψη τους έκανε τόσες διαδρομές. Έχουν βιώσει την κοινή εμπειρία μιας παράστασης που σκιαγραφεί το πρόσωπο της αγάπης, που μπορεί να αποκαλυφθεί και μέσα στα βαθύτερα σκοτάδια. Θα έφευγαν από την παράσταση χωρίς να συζητήσουν;

// Πόσο επίκαιρο είναι το έργο σήμερα;

Δεν είναι τυχαία η επιτυχία της παράστασης. Αυτή η οικογένεια μιλάει συνέχεια για τα χρήματα, φτάνει στα δικαστήρια για τις περιουσίες, αγοράζει ανθρώπους, έχει δούλους νόθους γιους. Μόνο ο έρωτας θα τους βάλει όλους σε μεγάλη περιπέτεια και θα κατεβάσει τις μάσκες της στυγνής λογικής τους. Για μένα είναι ευτυχία να βλέπω το θέατρο γεμάτο και να ξέρω ότι οι συνάνθρωποί μου έχουν έρθει για να μας δουν βάζοντας από το υστέρημά τους. Μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, ο Έλληνας διεκδικεί τον πολιτισμό του.

// Την ίδια αποδοχή εισπράττετε και στην παράσταση «Κατερίνα»; Δεν είναι ταμπού οι ψυχικές διαταραχές για την ελληνική οικογένεια;

Αυτή είναι η μεγαλύτερη δικαίωσή μου, «Η Κατερίνα». Πίστευα ότι η συντηρητική ελληνική κοινωνία δεν θα αποδεχόταν ένα κείμενο για την αυτοκτονία. Συνήθως τη συγκαλύπτει. Είναι αμαρτία. Ήμουν εγκλωβισμένη σε μια λάθος ιδέα. Σε αυτά τα έξι χρόνια του Μνημονίου έχουν αλλάξει όλα.

Μετράμε τόσες αυτοκτονίες. Έγινε έρευνα και οι Έλληνες εμφανίζονται με τα μεγαλύτερα συμπτώματα κατάθλιψης και απαισιοδοξίας. Υπάρχουν τόσα τραύματα ψυχικά που δεν έχουν επουλωθεί… Εμείς στην παράσταση λέμε «ελάτε να μοιραστούμε αλήθειες». Καμιά οικογένεια δεν είναι ιδανική, κανένας άνθρωπος δεν είναι άτρωτος, όπως νοσεί το σώμα, νοσεί και η ψυχή και χρειάζεται συμπαράσταση.

// Τι σας λένε μετά την παράσταση οι θεατές;

Ο κόσμος απελευθερώνεται μέσα από την «Κατερίνα». Όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας κάνουμε μαύρες σκέψεις, υποφέρουμε. Αλλά θα πρέπει να ξέρουμε ότι όλα στη ζωή είναι περαστικά. Τίποτα δεν κρατά για πάντα. Πέφτουμε; Θα ξανασηκωθούμε. Αυτή η σκέψη βοηθάει. Πάνω από τα σύννεφα υπάρχει πάντα ο λαμπερός ήλιος. Ύστερα από μια μπόρα βγαίνουν και πάλι οι ηλιαχτίδες. Ας το κρατήσουμε αυτό ως συλλογισμό. Όλα είναι παροδικά.

// Πολλές αθηναϊκές θεατρικές σκηνές ανεβάζουν Ντοστογιέφσκι. Γιατί; Ποιος είναι ο λόγος; Τι θέλετε να μας πείτε οι καλλιτέχνες μέσω των έργων του;

Ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι έβαζε στο επίκεντρο όλων των έργων του το θέμα της προσωπικής και συλλογικής συνείδησης. Τα έργα του είναι ένα ψυχογράφημα. Πιστεύω ότι αυτός ο συγγραφέας περνά μηνύματα μάχης για το καλό. Οι ήρωές του κινούνται μέσα στο σκοτάδι, ταλαιπωρούνται ψάχνοντας την αλήθεια, γιατί τους τυραννά η συνείδησή τους. Ζούμε σε μια κοινωνία που βιώνει μεγάλες επώδυνες αλλαγές, που χάνει ό,τι θεωρούσε δεδομένο, που νιώθει ότι αδικείται. Αυτήν την κοινωνία την κρατάς όρθια με μηνύματα όπως αυτό της αγάπης, της καλοσύνης, της καθαρής συνείδησης, πρέπει να της δώσεις δύναμη για να συνεχίζει να αγωνίζεται. Να της δώσεις πίστη. Οι φτωχοί άνθρωποι των νησιών μας, που περιθάλπουν πρόσφυγες, δεν είναι παράδειγμα ήθους, ανθρωπιάς, ελπίδας, σ’ έναν κόσμο που μιλάει με αριθμούς και όπλα;

// Νιώθετε ευλογημένη για τη δουλειά σας;

Αισθάνομαι πολύ τυχερή. Καμιά φορά νιώθω ενοχές και τύψεις για τη χαρά μου, όταν γύρω μας τα πάντα καταρρέουν. Αλλά επειδή εργάζομαι πολύ, επιτρέπω στη Λένα να νιώσει ικανοποίηση. Συγχωρέστε με, αλλά νιώθω ολοκληρωμένη φέτος μέσα από αυτές τις δύο παραστάσεις. Όπως στη «Δέκατη εντολή» του Πάνου Κοκκινόπουλου, που έγραψα το σενάριο και πρωταγωνίστησα στο επεισόδιο για το εμπόριο λευκής σαρκός. Έδωσα κάτι στην κοινωνία. Η τηλεόραση έχει δύναμη. Ελπίζω να σταματήσει η κοινωνία μας να παίρνει ευχαρίστηση από εξαθλιωμένες γυναίκες που είναι σκλάβες μαστροπών. Αν δεν υπάρχουν πελάτες δεν θα υπάρχουν και θύματα.

// Στα εγκλήματα υπάρχουν και ηθικοί αυτουργοί;

Ναι. Όπως και στην παράσταση «Αδελφοί Καραμάζοφ». Ο νόθος γιος «διαβάζει» την επιθυμία του ετεροθαλή αδελφού του για τον φόνο του πατέρα. «Διαβάζει» την ψυχή του σαν τον διάβολο. Ο