Οι εταίροι να αναλάβουν τις ευθύνες τους

Ακόμη και μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και εκπρόσωποι των λεγόμενων «θεσμών» απευθύνονται προς τον ελληνικό λαό από καθέδρας και ως εάν να υπάρχει (διαχρονικά) το ανεύθυνο της Επιτροπής και των κρατών-μελών της Ευρωζώνης για την απόκρημνη κατάσταση που έχει περιέλθει η ελληνική οικονομία και κοινωνία, μας επιδεικνύουν το δάκτυλό τους!

Με τούτη την προδιάθεση θεωρώ καθήκον μου να θέσω υπ’ όψιν του αναγνώστη τα παρακάτω:

• Το δήθεν «ανεύθυνο» της Επιτροπής και των κρατών-μελών

Πέραν του ότι η «διάσωση της Ελλάδας» δεν αφορά τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από τη διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ιδιαιτέρως γαλλογερμανικών συμφερόντων, χρήσιμο και κρίσιμο είναι να λεχθούν και τα εξής:

1) Στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ειδικότερα ως προς την Επιτροπή και ως προς τα κράτη-μέλη που συγκροτούν το Συμβούλιο, δεσμευτικές είναι οι παρακάτω διαδικασίες που συνεπάγονται ιδιαίτερες υποχρεώσεις και ευθύνες:

α) Τα κράτη-μέλη έχουν υποχρέωση να αποφεύγουν τα υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα. Ωστόσο:

β) Προς την κατεύθυνση αυτή η Επιτροπή έχει τη ρητή δέσμευση και ευθύνη:

i) Να παρακολουθεί την εξέλιξη της δημοσιονομικής κατάστασης και το ύψος του δημοσίου χρέους των κρατών-μελών.

ii) Να εντοπίζει τις μεγάλες αποκλίσεις του χρέους.

iii) Να προβαίνει σε σχετικές εκθέσεις και

iv) Να ενημερώνει το Συμβούλιο.

2) Το Συμβούλιο, από πλευράς του, έχει τη ρητή υποχρέωση και ευθύνη να αποφασίζει για το υπερβολικό έλλειμμα. (Για τις υποχρεώσεις αυτές αναφορά γίνεται αμέσως παρακάτω)

3) Βεβαίως, στο πρωτογενές Ευρωπαϊκό Ενωσιακό Δίκαιο λειτουργεί και η λεγόμενη «ρήτρα μη διάσωσης».

Η ρήτρα αυτή θεσπίζει το καταρχήν «ανεύθυνο»:

α) Της Ευρωπαϊκής Ένωσης. β) Των κρατών-μελών για υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα κράτους-μέλους.

Η ρήτρα αυτή επέβαλε τη δημιουργία «παράπλευρων μηχανισμών» (βλέπε, π.χ., EMS) ώστε να θεωρηθεί ότι σε περίπτωση στήριξης καταστάσεων που προέρχονται από παρεκτροπή πολιτικών δεν παρεμβαίνει δήθεν αυτοτελώς η Ευρωπαϊκή Ένωση με τους θεσμούς και τα όργανά της, αλλά παρεμβαίνουν κάποια άλλα μορφώματα. Και τούτο για να τηρείται ο όρος της προαναφερόμενης ρήτρας, που, ωστόσο, η ρήτρα αυτή εισάγει ευθεία εσωτερική αντίφαση στο όλο οικοδόμημα, αφού βρίσκεται σε απόλυτη αντίθεση με την επιβαλλόμενη αρχή της αλληλεγγύης και της αμοιβαίας συνεργασίας. Άλλωστε, ιδιαίτερη σημασία και αξία έχει το καθήκον της Ευρωπαϊκής Ένωσης «να προάγει την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή και την αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών».

• Η ρήτρα μη διάσωσης

4) Ωστόσο, η ρήτρα αυτή, περί μη διάσωσης, μπορεί να λειτουργήσε, μόνο εάν έχουν λάβει χώρα – προηγηθεί οι θεσπισμένες πρόνοιες (!) των ευθυνών τόσο της Επιτροπής όσο και του Συμβουλίου.

Δηλαδή, η ρήτρα μη διάσωσης μπορεί να λειτουργήσει μόνο εφόσον έχει προηγηθεί από την Επιτροπή και το Συμβούλιο η στενή παρακολούθηση της δημοσιονομικής κατάστασης και έχουν υπάρξει οι σχετικές παρεμβάσεις ως προς τις παρεκκλίσεις της δημοσιονομικής πολιτικής του κράτους-μέλους. Αυτό όμως δεν έχει λάβει χώρα όσον αφορά την περίπτωση του ελληνικού χρέους, αφού στην περίπτωση της Ελλάδας έχουν πλήρως αγνοηθεί (ορθότερα παραβιασθεί) αυστηρές δεσμεύσεις της ενωσιακής έννομης τάξης. Και τούτο γιατί σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 126 ΣΛΕΕ:

α) Το Συμβούλιο όταν διαπιστώσει ότι το κράτος-μέλος που παρεκτρέπεται δεν έχει συμμορφωθεί με τις συστάσεις του για τον περιορισμό του ελλείμματος, και μάλιστα εντός καθορισμένου χρονικού διαστήματος, τότε το Συμβούλιο (όργανο που συγκροτείται από τα κράτη-μέλη) έχει την υποχρέωση να προβεί σε δημόσια ανακοίνωση προτού το παρεκτρεπόμενο κράτος-μέλος εκτεθεί στις αγορές.

β) Σε περίπτωση δημοσιονομικής παρεκτροπής, το Συμβούλιο έχει τη ρητή δέσμευση και ευθύνη να υποχρεώσει το παρεκτρεπόμενο κράτος να μην εκδώσει ομολογίες και χρεόγραφα προτού προβεί σε δημόσια ενημέρωση των στοιχείων της δημοσιονομικής του κατάστασης. Επίσης

γ) Το Συμβούλιο καθορίζει το εύρος και τα ακριβή στοιχεία που απαιτούνται για πρόσθετες δημόσιες πληροφορίες, πριν το παρεκτρεπόμενο κράτος προβεί στην έκδοση ομολογιών και χρεογράφων. Και τέλος

δ) Το Συμβούλιο στερεί το παρεκτρεπόμενο κράτος (υπό προϋποθέσεις αφορά το έσχατο μέτρο) ακόμη και από το δικαίωμα της ψήφου.

Κατ’ ουσίαν, δηλαδή, το Συμβούλιο (άρα τα κράτη-μέλη), με ευθύνη του, θέτει στο παρεκτρεπόμενο κράτος-μέλος προϋποθέσεις προτού αυτό εκτεθεί σε δημόσιο δανεισμό. Τα πρόσθετα δε στοιχεία που απαιτούνται προφανώς δεν αφορούν όσα (μόνο) η οικεία (Εθνική) Στατιστική Υπηρεσία παρέχει αλλά και οι αντίστοιχες ενωσιακές υπηρεσίες.

Υπ’ όψιν δε ότι οι προαναφερόμενες πρόνοιες των πρωτογενών συνθηκών δεν αφορούν μόνο τη Συνθήκη της Λισσαβόνας αλλά αποτελούν πάγιες πολιτικές και διαχρονικές ευθύνες.

• Η αναντίρρητη ευθύνη

5) Με βάση τα προεκτεθέντα, αναντίρρητο είναι ότι για την περίπτωση του ελληνικού χρέους αφενός μεν δεν λειτούργησαν οι θεσμοί για την αποτροπή του παράνομου χρέους και αφετέρου βέβαιον είναι ότι τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν πολιτεύθηκαν στο πλαίσιο της αρχής της νομιμότητας. Για τον λόγο αυτόν συντρέχουν ευθύνες. Και οι ευθύνες αφορούν τόσο την Επιτροπή όσο και τα κράτη-μέλη, αλλά και κάθε άλλο αρμόδιο όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε κάθε περίπτωση, δε, η ευθύνη μιας άδικης και παράνομης συμπεριφοράς αποτιμάται από το ίδιο το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα προαναφερόμενα διατυπώνονται δημοσίως, γιατί είναι πρόδηλο ότι υφίσταται ένα συνολικό σύστημα παραγωγής πολιτικών και εξυπηρέτησης συμφερόντων, το οποίο δεν λογοδοτεί για τις άνομες παραλείψεις και υπαίτιες πράξεις του! Μακάρι το νέο σωτήριο έτος 2016 να φέρει στο προσκήνιο αυτές τις ευθύνες! Ο πολιτικός έστω καταλογισμός τους θα συνετίσει πρωτίστως τους «θεσμούς» στην κατεύθυνση για μια δραστική αντιμετώπιση του ελληνικού χρέους, ώστε αυτό να καταστεί βιώσιμο. Μια τέτοια εξέλιξη δεν θα είναι για το καλό μόνο της Ελλάδας αλλά και για το καλό όλων. Κυρίως για το παρόν και το μέλλον της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης!

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια Στρασβούργου και Λουξεμβούργου (ECHR /GC-EU).