Πρόβα Εμφυλίου

Πολλές πόλεις αποκλείστηκαν και τέθηκαν υπό στρατιωτικό νόμο με τις κρατικές αρχές να διακόπτουν την παροχή νερού και ηλεκτρισμού και να κατεβάζουν τους διακόπτες στα δίκτυα επικοινωνιών. Στη μέση βρέθηκαν απλοί πολίτες που τραυματίζονταν και σκοτώνονταν κατά δεκάδες από ελεύθερους σκοπευτές χωρίς να υπάρχει καμιά δυνατότητα πρόσβασης σε ιατρικές υπηρεσίες.

Παρότι η κατάσταση είχε φαινομενικά ομαλοποιηθεί για τις εκλογές του Νοεμβρίου, όλοι γνώριζαν ότι η νίκη του Ερντογάν και του ΑΚΡ ήταν προμήνυμα κακών εξελίξεων. Κεντρικός παράγοντας για τη νίκη των τούρκων ισλαμιστών ήταν η κατατρομοκράτηση του κουρδικού πληθυσμού. Οι μέσοι κούρδοι πολίτες είδαν τη ζωή τους να διαλύεται μετά την πρωτοφανή επιτυχία του φιλοκουρδικού HDP, που με 13% στέρησε από το ΑΚΡ στις εκλογές του Ιουνίου την αυτοδυναμία. Ύστερα από χρόνια διαπραγματεύσεων και σημαντικά βήματα για τη λύση, οι Ερντογάν και Νταβούτογλου αναζωπύρωσαν με απίστευτο κυνισμό την ένοπλη σύγκρουση για εκλογικούς λόγους. Ως αποτέλεσμα, κέρδισαν τόσο την ψήφο των τούρκων εθνικιστών όσο και την ψήφο συντηρητικότερων στρωμάτων της κουρδικής κοινωνίας, που απεγνωσμένα αναζήτησαν τη σταθερότητα.

Ισλαμιστές και τουρκικός Στρατός στα άκρα

Όλα συγκλίνουν στο ότι ο Ερντογάν παίζει τα ρέστα του προκειμένου να εκβιάσει τη λαϊκή υποστήριξη στα σχέδιά του για τη μετατροπή της Τουρκίας σε Προεδρική Δημοκρατία με τον εαυτό του στη θέση του ισόβιου σουλτάνου. Ωθεί λοιπόν τη σύγκρουση με τους Κούρδους στα άκρα, προσδοκώντας και άλλα εκλογικά κέρδη σε ένα πιθανό δημοψήφισμα.

Από την άλλη, το τουρκικό γενικό επιτελείο ποτέ δεν είδε με καλό μάτι τη διαδικασία ειρήνευσης με το ΡΚΚ και την παραχώρηση δικαιωμάτων και ελευθεριών στον κουρδικό πληθυσμό στα ΝΑ. Για τον τουρκικό Στρατό το Κουρδικό παραμένει ο νούμερο ένα κίνδυνος για τη διάλυση της χώρας και οι κούρδοι πολίτες θα αντιμετωπίζονται πάντα ως εσωτερικοί εχθροί. Με τους Κούρδους να έχουν ήδη κερδίσει την αυτονομία τους στο Ιράκ και να έχουν στην κατοχή τους σημαντικά εδάφη στη Συρία, οι τούρκοι στρατιωτικοί δεν θα έχαναν την ευκαιρία να «βάλουν τάξη» στα ΝΑ της χώρας.

Έτσι από την προηγούμενη Τετάρτη μαζί με τις δυνάμεις ασφαλείας επιχειρούν σε έξι κουρδικές πόλεις και 10.000 στρατιώτες με βαρύ οπλισμό. Τανκς όχι μόνο περιπολούν αλλά βομβαρδίζουν στόχους στα κέντρα των πόλεων σε επιχειρήσεις κατά της νεολαίας του ΡΚΚ που έχει κατασκευάσει χαρακώματα και οδοφράγματα. Αποκορύφωμα η μαρτυρική Τσιζρέ όπου οι στρατιωτικές δυνάμεις βομβαρδίζουν το κέντρο της πόλης από τους γύρω λόφους.

Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 200.000 κούρδοι πολίτες έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους, με το ρεύμα συνεχώς να διευρύνεται, και η οικονομική ζημιά είναι τεράστια.

Οι σκληροί και η νεολαία του ΡΚΚ ανυποχώρητοι

Από το καλοκαίρι ήδη η νεολαία του ΡΚΚ έθεσε πολλές πόλεις των κουρδικών περιοχών υπό τον έλεγχό της εκτοπίζοντας τις δυνάμεις της αστυνομίας και αναλαμβάνοντας την τήρηση της τάξης με περιπολίες. Οι έφηβοι και οι νέοι αυτοί άνδρες είναι τα παιδιά των χωρικών που εκτοπίστηκαν όταν ο τουρκικός Στρατός συστηματικά έκαψε τα χωριά τους τη δεκαετία του ’90. Στην πλειοψηφία τους είναι ακραίων πεποιθήσεων καθώς έχουν γνωρίσει μόνο τη σύγκρουση και τη βία και είναι έτοιμοι να πεθάνουν. Η αναζωπύρωση της σύγκρουσης υποστηρίχθηκε κυρίαρχα από τις δικές τους δυνάμεις, καθώς η ηγεσία του κινήματος κράτησε τους μεγαλύτερους σε ηλικία και εμπειροπόλεμους μαχητές στα πολεμικά μέτωπα της Συρίας και του Ιράκ.

Με κάθε δυνατότητα επικοινωνίας με τον Οτσαλάν στη φυλακή να έχει κοπεί, το «πάνω χέρι» στις εξελίξεις έχουν πάρει οι σκληροί του ΡΚΚ και στη μεγαλύτερη γενιά. Η εκτίμησή τους είναι ότι οι εξελίξεις στη Συρία τους δίνουν μια ιστορική ευκαιρία και δεν είναι διατεθειμένοι να υποχωρήσουν για τίποτε λιγότερο από την αναγνώριση πολιτικής αυτονομίας στις κουρδικές περιοχές. Μια αυτονομία που ζητούν να περιληφθεί στην επερχόμενη αναθεώρηση του τουρκικού Συντάγματος.

Η ρωσική σφήνα

Από την αρχή της επέμβασής της στη Συρία η Ρωσία συνεργάστηκε στενά με τις κουρδικές δυνάμεις που βρίσκονται υπό την ηγεσία της αδελφής οργάνωσης του ΡΚΚ, του συριακού PYD. Ούτως ή άλλως, όλα τα τελευταία χρόνια υπήρχε στενή επικοινωνία ανάμεσα στη ρωσική ηγεσία και τους επικεφαλείς των σύρων Κούρδων, οι οποίοι συχνά καλούνταν να επισκεφθούν τη Μόσχα. Επιπλέον, την τελευταία εβδομάδα το Κρεμλίνο μέσω δηλώσεων του ρώσου αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών ξεκαθάρισε ότι είναι αναγκαία η συμμετοχή των Κούρδων στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στη συριακή κυβέρνηση και την αντιπολίτευση.

Η Ρωσία παραδοσιακά είχε στενές και καλές σχέσεις με το ΡΚΚ, το οποίο διατηρούσε γραφεία στη Μόσχα. Στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου η Τουρκία θεωρούνταν η πρώτη γραμμή υπεράσπισης ή και επίθεσης της Δύσης απέναντι στη Σοβιετική Ένωση και το Κρεμλίνο δεν φειδόταν προσπαθειών για την αποδυνάμωση της χώρας.

Τώρα, εν μέσω της χειρότερης κρίσης στην ιστορία των δύο χωρών, το Κρεμλίνο κάλεσε για επίσκεψη τον πολιτικό ηγέτη των Κούρδων, τον αρχηγό του HDP. Ο Σελαχετίν Ντεμιρτάς θα βρεθεί στη Μόσχα στις 24 Δεκεμβρίου ως επίσημος προσκεκλημένος του ρώσου υπουργού Εξωτερικών, Λαβρόφ, και αναμένεται να εγκαινιάσει γραφεία του κόμματός του στη ρωσική πρωτεύουσα. Φυσικά η Άγκυρα εξαπολύει μύδρους κατά του Ντεμιρτάς, που ούτως ή άλλως βρίσκεται υπό εισαγγελική έρευνα.

Η Μόσχα θα υποστηρίξει, για άλλη μια φορά, πολιτικά τους Κούρδους της Τουρκίας σε όλα τα διεθνή φόρα. Αυτό που δεν είναι σίγουρο ότι θα κάνει είναι η προμήθειά τους με ρωσικό αντιαρματικό εξοπλισμό, που είναι απαραίτητος για την αντιμετώπιση του τουρκικού Στρατού. Πάντως αν το Κρεμλίνο προχωρήσει σε μια τέτοιας μορφής στήριξη, αυτή σίγουρα θα γίνει μέσω των Κούρδων της Συρίας, αφού ο εξοπλισμός θα δοθεί σε αυτούς ως ενίσχυση για τον αγώνα κατά των τζιχαντιστών και θα μεταφερθεί σε συνέχεια στην Τουρκία.

Το τζίνι και το μπουκάλι

Έγκυροι τούρκοι στρατιωτικοί αναλυτές τόνιζαν από το καλοκαίρι ότι δύο θα είναι οι εξελίξεις που εύλογα θα δημιουργήσουν ανησυχία για έναν μελλοντικό εμφύλιο στην Τουρκία: Πρώτα, η ευρεία συμμετοχή του τουρκικού Στρατού με βαρύ οπλισμό στις επιχειρήσεις στα αστικά κέντρα της ΝΑ Τουρκίας. Αυτή ξεκίνησε ήδη από την προηγούμενη εβδομάδα. Έπειτα, η δημιουργία από το PKK υβριδικών ομάδων κρούσης στις κουρδικές πόλεις όπου θα συμμετέχουν από κοινού μέλη της νεολαίας και έμπειροι μαχητές. Αυτό υπάρχουν στοιχεία ότι έχει αρχίσει ήδη να συμβαίνει.

Αν κανείς σκεφθεί ότι το 50% του κουρδικού πληθυσμού στα ΝΑ είναι κάτω των 18 ετών και ότι η σύγκρουση που εξελίσσεται ενισχύει με ταχύ ρυθμό τη ριζοσπαστικοποίηση παιδιών και εφήβων, οι δεξαμενές από τις οποίες μπορεί να αντλήσουν οι νεολαίοι του PKK είναι τεράστιες. Και μόνο αν η τουρκική κυβέρνηση είναι έτοιμη για εκατόμβες χιλιάδων νεκρών μπορεί να υπάρξει μια, προσωρινή, στρατιωτική «νίκη». Αν, επιπλέον, κανείς υπολογίσει τα εκατομμύρια των εσωτερικά εκτοπισμένων Κούρδων που ζουν από τη δεκαετία του ’90 στα μεγάλα αστικά τουρκικά κέντρα (στην Κωνσταντινούπολη φθάνουν τα 5 εκατομμύρια) και το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς είναι νέοι, περιθωριοποιημένοι, άνεργοι άνδρες, η πιθανότητα διασποράς της σύγκρουσης και στα δυτικά της χώρας είναι μεγάλη.

Με την αστάθεια να κυριαρχεί στην ευρύτερη περιοχή, είναι απορίας άξιον μέχρι πότε μπορεί να θεωρούν οι Ερντογάν και Νταβούτογλου ότι μπορούν να ανοιγοκλείνουν, χωρίς να καίγονται, το κουτί της Πανδώρας. Εκτός αν, όπως πολλοί υποστηρίζουν, το τζίνι έχει βγει, οριστικά και τελεσίδικα, από το μπουκάλι. Και οι μόνοι που δεν το έχουν καταλάβει είναι οι περίοικοι του Προεδρικού Μεγάρου στην Άγκυρα…