Προοπτικές και προβληματισμοί για την τριμερή συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου στον ενεργειακό τομέα

Δικαίως χαιρετίσθηκε και προβλήθηκε ως σημαντικό διπλωματικό γεγονός και επιτυχία της κυβέρνησης, η οποία επιβεβαιώνει τη βούλησή της να ασκήσει μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Εκτός της τοποθέτησης των τριών χωρών σε βασικά θέματα διεθνούς και περιφερειακής πολιτικής, όπως η καταδίκη της τρομοκρατίας με δέσμευση για συλλογική διεθνή προσπάθεια κατά του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) καθώς και άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων, αξιοσημείωτη είναι και η αναφορά στη σθεναρά υποστήριξη της ενότητας και εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας όπως και στο Μεταναστευτικό, τονίζοντας ότι «χρειάζεται να αντιμετωπισθούν οι μεταναστευτικές ροές μέσω μιας προσέγγισης ολιστικής και συνολικής συνεργασίας που θα εστιάζεται στα γενεσιουργά αίτια του προβλήματος, στην επίλυση των συρράξεων, στην εξάλειψη της φτώχειας και την προώθηση της κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης». Πρόκειται για μια θαρραλέα και έντιμη τοποθέτηση που εγγίζει τον πυρήνα του Προσφυγικού – Μεταναστευτικού και δίνει έμφαση στην αντιμετώπιση των αιτίων που τα προκαλούν, κάτι που η ορθολογική Ευρώπη το παραλείπει -ακουσίως ή σκοπίμως- και απουσιάζει από κάθε κείμενο συμπερασμάτων των Συνόδων Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκρατούνται, επίσης, οι αναφορές στο Κυπριακό για επίλυση βάσει των αποφάσεων του ΣΑ του ΟΗΕ σε Ιράκ και Λιβύη. Ιδιαίτερης πολιτικοοικονομικής σημασίας είναι η απόφαση για επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων σχετικά με την οριοθέτηση των παρακείμενων ζωνών των τριών χωρών βάσει της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Πρόκειται για οριοθέτηση της ΑΟΖ – υφαλοκρηπίδας. H σχετική ασάφεια ως προς τις διαδικασίες και το χρονοδιάγραμμα υποδηλώνει ανάγκη περαιτέρω συνεννοήσεων. Είναι γνωστές οι πιέσεις που ασκεί η Άγκυρα προς την Αίγυπτο προκειμένου να μην προχωρήσει σε συμφωνία με Ελλάδα και Κύπρο για οριοθέτηση της ΑΟΖ, τις οποίες όμως ο αιγύπτιος Πρόεδρος φαίνεται να αντιπαρέρχεται με την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών. Σε κάθε περίπτωση, εκτιμάται ότι η περαιτέρω πορεία και οι προοπτικές της τριμερούς συνεργασίας κυρίως στον ενεργειακό τομέα, που προϋποθέτει την οριοθέτηση ΑΟΖ – υφαλοκρηπίδας, θα επηρεασθεί από τρεις βασικούς παράγοντες. Α) Την πολιτική κατάσταση και σταθερότητα του καθεστώτος Σίσι. Β) Την πορεία επίλυσης του Κυπριακού. Γ) Τη συμπεριφορά και τις αντιδράσεις της Τουρκίας. Δ) Τις εξελίξεις στη Μ. Ανατολή, σε συνδυασμό με τις πολιτικές επιλογές του Ισραήλ. Σε ό,τι αφορά την Αίγυπτο, το καθεστώς του στρατηγού Σίσι, παρά τις κριτικές που δέχεται από πολλούς Δυτικούς όπως και τις αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας, δεν φαίνεται να απειλείται. Κατ’ αρχάς, οι ίδιοι οι Αιγύπτιοι, παρά το γεγονός ότι ανέτρεψαν το δικτατορικό καθεστώς του Χόσνι Μουμπάρακ με μεγάλες και ιστορικές λαϊκές κινητοποιήσεις, φαίνεται να συνειδητοποιούν ότι μια ισλαμιστική Αίγυπτος -που επιθυμούν οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και άλλοι- θα τους απέκοπτε από τη Δύση, μια εξέλιξη που θα τους στερούσε μια από τις σημαντικότερες πηγές εσόδων και πλούτου, τον τουρισμό. Αλλά και οι δυτικές χώρες, με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ, δεν έχουν ιδιαίτερο πρόβλημα να συνεργασθούν με το παρόν καθεστώς, όπως έπραξαν στο παρελθόν με παρόμοια ή παραπλήσια καθεστώτα υπό τον Χόσνι Μουμπάρακ και προηγουμένως τον Ανουάρ Σαντάτ. Σε ό,τι αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία, οποιαδήποτε και αν είναι η εξέλιξη και κατάληξη των διακοινοτικών συνομιλιών, αυτές δεν ανατρέπουν τη χρησιμότητα της τριμερούς ελληνο-κυπριο-αιγυπτιακής συνεργασίας, όπως και όποιας συμφωνίας που θα επιτρέψει την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην περιοχή. Η στάση της Τουρκίας, κρίνοντας και από τη μέχρι τούδε συμπεριφορά της, δεν αναμένεται να είναι θετική. Η Άγκυρα υποστηρίζει ότι η ΑΟΖ που την περιβάλλει επεκτείνεται και εφάπτεται εκείνης της Αιγύπτου, που σημαίνει ότι το Καστελλόριζο και η συστάδα νήσων γύρω από αυτό στερούνται δικής τους υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Τι μπορεί όμως να συμβεί αν Ελλάδα, Κύπρος και Αίγυπτος καταλήξουν σε συμφωνία και οριοθετήσουν τις ΑΟΖ που θα εφάπτονται και την καταθέσουν στα αρμόδια όργανα των Ηνωμένων Εθνών όπως προβλέπει ο καταστατικός χάρτης και το Δίκαιο της Θάλασσας; Η Τουρκία θα βρεθεί ασφαλώς προ τετελεσμένου γεγονότος. Ωστόσο έχει το δικαίωμα να την αμφισβητήσει με το επιχείρημα ότι δεν τηρήθηκαν οι σχετικές διατάξεις του διεθνούς δικαίου και πρακτικής ή και να προβεί σε δική της οριοθέτηση είτε, ακόμη, να προβεί σε ακραίες ενέργειες εμποδίζοντας την διενέργεια ερευνών ή εξόρυξης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Μια τέτοια ενέργεια, όσο ακραία και αν φαίνεται, δεν θα είναι άμοιρη συνεπειών γι’ αυτήν. Η Τουρκία του Ερντογάν, από κήρυκας ειρήνης με το δόγμα Νταβούτογλου «Φιλία και Ειρήνη με όλους τους γείτονες», θα μετατραπεί, όπως ήδη συμβαίνει, σε ταραξία της περιοχής. Ελπίζεται ότι δεν θα ακολουθήσει το προηγούμενο της αναμέτρησης με τη Ρωσία με την κατάρριψη του πολεμικού αεροσκάφους, για το οποίο ήδη πληρώνει υψηλό πολιτικό και οικονομικό κόστος. Οι τρεις χώρες, Ελλάδα, Κύπρος και Αίγυπτος, συμπεριλαμβανομένου ενδεχομένως του Ισραήλ, πρέπει να είναι έτοιμες για κοινή διπλωματική δράση.