Το επικίνδυνο παιχνίδι της Άγκυρας στη Συρία
Το ερώτημα μας παραπέμπει στην καρδιά των Τουρκικών επιδιώξεων στη Συρία, στο μέγεθος της εμπλοκής της με τους Ισλαμιστές και στους εφιάλτες που την κατατρύχουν. Για μια μεγάλη περίοδο, είχε περάσει σχετικά απαρατήρητη ή βαθιά υποτιμημένη η Τουρκική εμπλοκή στη Συρία.
Στην πραγματικότητα όμως η Άγκυρα είχε προχωρήσει σε πολύ βαθιά εμπλοκή και είχε καταρτίσει σχέδια για τη δημιουργία Αυτόνομης Περιοχής Τουρκομάνων στη ΒΔ Συρία, υπό τον δικό της στρατηγικό έλεγχο. Στην περίπτωση αυτή θα έθετε υπό τον έλεγχό της τις ακτές της Συρία, που είναι απέναντι από την κατεχόμενη Κύπρο. Ο στόχος αυτός, σε συνδυασμό με την ανατροπή Άσαντ και την επιβολή Ισλαμιστικού καθεστώτος σ’ ολόκληρη τη χώρα, θα έθετε πρακτικά τις ακτές και την ΑΟΖ ολόκληρης της Συρίας και κατά προέκταση του Λιβάνου υπό Τουρκικό έλεγχο. Η Άγκυρα θα αποκτούσε τότε ηγεμονική θέση στη βόρεια Ανατολική Μεσόγειο, σε συνδυασμό με την κατεχόμενη Κύπρο. Η Τουρκική πολιτική προεξοφλούσε ότι θα είχε σ’ αυτό την αμέριστη Αμερικανική υποστήριξη. Αφενός γιατί γνώριζε την εμπλοκή των ΗΠΑ στην υποστήριξη των Ισλαμιστών. Αφετέρου γιατί εκτιμούσε ότι η ανατροπή Άσαντ και η απομάκρυνση της ναυτικής βάσεως της Ρωσίας στη Λατάκεια εξυπηρετούσε την υψηλή στρατηγική των ΗΠΑ και τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό τους με τη Ρωσία.
Η δυναμική παρέμβαση Πούτιν λειτούργησε ως από μηχανής θεός για το καθεστώς Άσαντ. Το τελευταίο βρισκόταν στα έσχατα όρια της αντοχής του ύστερα από τέσσερα χρόνια πολέμου και με συνασπισμένες απέναντί του ισχυρότατες δυνάμεις με ανεξάντλητους πόρους. Η Ρωσική παρέμβαση ακύρωσε εκ των πραγμάτων τους Τουρκικούς σχεδιασμούς και ειδικότερα το επιχειρησιακό σχέδιο της Άγκυρας για τη δημιουργία Ζώνης Ασφαλείας μέσα στο Συριακό έδαφος, που θα ήταν ο Δούρειος Ίππος μιας Τουρκικής στρατιωτικής επεμβάσεως στη Συρία.
Η κατάρριψη του Ρωσικού αεροσκάφους στην περιοχή αυτή ακριβώς, όπου επιδιώκει η Άγκυρα να δημιουργήσει μια αυτόνομη Τουρκμενική οντότητα, δεν είναι τυχαία. Η Άγκυρα θέλει, οπωσδήποτε, να διατηρήσει την παρουσία της στην περιοχή αυτή για να παρέχει άμεση βοήθεια στους ελεγχόμενους από αυτήν Τουρκμένους αλλά και στους άλλους Ισλαμιστές, ιδιαίτερα στην Αλ Νούσρα και στον Στρατό της Κατακτήσεως. Ο ανοικτός αυτός διάδρομος είναι αναντικατάστατος για τη διοχέτευση εξωτερικής βοήθειας στους Ισλαμιστές, που προέρχονται από την Τουρκία και τις άλλες δύο χώρες της περιοχής, που πρωταγωνιστούν στην υποστήριξη των Ισλαμιστών, τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ. Είναι επίσης αναντικατάστατος για την εξαγωγή στην Τουρκία του κλεμμένου πετρελαίου των κατεχομένων από τους Ισλαμιστές περιοχών της Συρίας και του Ιράκ και τη συμπληρωματική χρηματοδότηση των Ισλαμιστών. Το λαθρεμπόριο αυτό πετρελαίου είναι μια μεγάλη κερδοσκοπική επιχείρηση της Άγκυρας, στην οποία καταγγέλλεται ότι εμπλέκεται ο ίδιος ο γιος του Τούρκου Προέδρου, Μπιλάλ. Το μεγαλύτερο όμως σκάνδαλο είναι η απροκάλυπτη συνεργασία της Άγκυρας με τους Ισλαμιστές. Ο βομβαρδισμός από τη Ρωσική Αεροπορία της ατέλειωτης σειράς βυτιοφόρων που μεταφέρουν το κλεμμένο πετρέλαιο στην Τουρκία είναι ένας άλλος λόγος, που ενόχλησε ιδιαίτερα την Άγκυρα.
Η περιοχή όμως αυτή είναι ιδιαίτερα κρίσιμη και στρατηγική για την Τουρκία και για έναν άλλο λόγο. Συνδέεται με το νέο Κουρδικό που προέκυψε για την Άγκυρα στη Συρία. Οι Κούρδοι της Συρίας κατοικούν κατά μήκος των Τουρκο-Συριακών συνόρων. Η Αυτόνομη Περιοχή που έχουν δημιουργήσει ντε φάκτο πολεμώντας κατά των Ισλαμιστών ακουμπά ανατολικά στην Αυτόνομη Κουρδική Περιοχή του Ιράκ και εκτείνεται δυτικά μέχρι την πόλη του Αφρίν, που απέχει 50 περίπου χλμ. από τη θάλασσα. Διακόπτεται σ’ ένα σημείο, δυτικά του Ευφράτη, από την περιοχή που θέλει η Άγκυρα να μετατρέψει σε Ζώνη Ασφαλείας και να τη διατηρήσει υπό τον έλεγχό της.
Ο διάδρομος αυτός της Τζαραμπλούς έχει γι’ αυτό μεγάλη στρατηγική σημασία για την Άγκυρα, γιατί συνδέεται με τον Κουρδικό εφιάλτη της. Τη δημιουργία δηλαδή Αυτόνομης Κουρδικής Περιοχής στη Συρία, που θα φτάνει δυτικά σχεδόν ως τη θάλασσα και θα αποτελέσει ένα ακόμη μεγάλο βήμα για τη δημιουργία ενιαίου Κουρδικού κράτους, που θα περιλαμβάνει και τους Κούρδους της Τουρκίας. Είναι φυσικό όλοι να αναρωτιούνται σήμερα πώς θα αντιδράσει η Ρωσία στην κατάρριψη του μαχητικού αεροσκάφους της. Πέρα από τις οικονομικές κυρώσεις, η Ρωσία θα πλήξει στρατιωτικά την Άγκυρα εκεί που πονάει σήμερα περισσότερο. Στην περιοχή της ΒΔ Συρίας, που η Άγκυρα θέλει να διατηρήσει υπό τον έλεγχό της με πρόσχημα τους Τουρκμένους αλλά και τον ισχυρισμό ότι οι αντάρτες της περιοχής αυτής είναι δήθεν «μετριοπαθείς» και απλώς αντίπαλοι του Άσαντ.
Ήδη η Ρωσία έχει προβεί σε σφοδρότατους βομβαρδισμούς και προετοιμάζει, μαζί με τον Συριακό στρατό και τους συμμάχους του, χερσαία επιχείρηση με στόχο την πλήρη εκκαθάριση της περιοχής από τους Ισλαμιστές και το σφράγισμα των Τουρκο-Συριακών συνόρων. Είναι προφανές ότι η Μόσχα προσέχει να αποφύγει απευθείας πλήγμα κατά της Τουρκίας για να μη μετατρέψει τη διαμάχη σε αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, όπως επιδιώκει διακαώς η Άγκυρα.
Η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή έχει εισέλθει σαφώς σε μια νέα φάση. Ο Ισλαμιστικός τυχοδιωκτισμός του Ερντογάν έχει καταστεί ένας νέος παράγων και θα φανεί σύντομα από τις εξελίξεις μέχρι πού μπορεί να οδηγήσει.