Τι κρύβει η σύγκρουση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου με τη Βουλγαρία
Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετοί παράγοντες στη Σόφια βρήκαν την ευκαιρία να εμπλέξουν και την Ελλάδα θεωρώντας ότι ο κ. Βαρθολομαίος ενήργησε κατόπιν οδηγιών της Αθήνας, θέλοντας έτσι εμμέσως να ανοίξει ένα ζήτημα, το οποίο για τους Βούλγαρους έχει λυθεί από το 1964. Οι ίδιοι κύκλοι έσπευσαν μάλιστα να υποστηρίξουν ότι επρόκειτο για προσπάθεια του Οικουμενικού Πατριάρχη να πλήξει και το κύρος του Βουλγαρικού Πατριαρχείου και να το υποβαθμίσει σε Εξαρχία, αναβιώνοντας έτσι τις αντιπαραθέσεις πριν από 140 χρόνια, όταν η αναγνώριση της Βουλγαρικής Εξαρχίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία συνδέθηκε ευθέως με τη γέννηση του βουλγαρικού εθνικισμού.
Η ιστορία ξεκίνησε όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, στη διάρκεια της τελετής της παρασημοφόρησής του κατά την επίσκεψή του στη Σόφια, κάλεσε τη Βουλγαρία να επιστρέψει στην Ελλάδα χριστιανικά κειμήλια και ιερά εκκλησιαστικά αντικείμενα, τα οποία, όπως δήλωσε, αφαίρεσαν Βούλγαροι από τη Β. Ελλάδα κατά τη διάρκεια των πολέμων και μάλιστα επέμεινε ότι αυτό πρέπει να γίνει πριν από τη λήξη της θητείας του Προέδρου Πλεβνελίεφ.
Τα ιερά αυτά αντικείμενα είναι κυρίως οι εικόνες της Μονής Παναγίας Εικοσιφοίνισσας και τα εκατοντάδες ιερά κειμήλια της βιβλιοθήκης της (1.300 βιβλία και σχεδόν 400 μεμβράνες), ιερά κειμήλια από τη Μονή του Τίμιου Προδρόμου αλλά και σπάνια χειρόγραφα που αφαιρέθηκαν από τη Μονή Παναγίας Αχειροποιήτου Παγγαίου και άλλες Μονές της Μακεδονίας.
«Η οριστική επούλωση αυτής της μεγάλης πληγής που παραμένει ανοιχτή θα αποτελούσε μία ιστορική στιγμή στην προεδρική θητεία σας και θα άνοιγε μία νέα χρυσή σελίδα στις σχέσεις της Βουλγαρίας με τους γειτονικούς ορθόδοξους λαούς και την ενωμένη Ευρώπη», τόνισε ο Βαρθολομαίος αιφνιδιάζοντας τους παρευρισκόμενους στην τελετή.
Πριν από τη δήλωση αυτή ο κ. Βαρθολομαίος είχε αναγορευθεί επίτιμος διδάκτωρ της Ακαδημίας Επιστημών της Βουλγαρίας για την προώθηση του διαλόγου των θρησκειών και την καταπολέμηση της φτώχειας και την προστασία του περιβάλλοντος.
Η αναφορά του κ. Βαρθολομαίου προκάλεσε άμεσες αντιδράσεις.
Ακυρώθηκε η προγραμματισμένη συνέντευξη Τύπου καθώς είχε γίνει γνωστό ότι διαπρεπείς βούλγαροι διανοούμενοι θα παρέδιδαν υπόμνημα με την υπογραφή δεκάδων φορέων που ζητούν την αποκατάσταση του Βουλγαρικού Πατριαρχείου στην 5η θέση στο Δίπτυχο των Ορθόδοξων Εκκλησιών.
Κυρίως όμως προκάλεσε εντύπωση η ματαίωση της συνάντησης που επρόκειτο να έχει ο κ. Βαρθολομαίος με τον βούλγαρο πρωθυπουργό Μπόικο Μπορίσοφ…
Αλλά και με τον Πατριάρχη Βουλγαρίας το κλίμα ήταν οξυμένο και ίσως αυτό ήταν που προκάλεσε το ξέσπασμα του Οικουμενικού Πατριάρχη.
Ο βούλγαρος Πατριάρχης Νεόφυτος αποκαλούσε διαρκώς τον κ. Βαρθολομαίο «Αγιότατε» αντί του «Παναγιότατε» και ο Οικουμενικός Πατριάρχης χρησιμοποίησε τον όρο «Μακαριότατε» αντί του «Αγιότατε» όταν αναφερόταν στον βούλγαρο ιεράρχη, κάτι που όλοι εξέλαβαν ως πρόθεση υποβάθμισης του στάτους του Βουλγαρικού Πατριαρχείου.
Ο Μπορίσοφ αντέδρασε με οργή, σύμφωνα με τα βουλγαρικά ΜΜΕ, θεωρώντας ότι ο Βαρθολομαίος ενήργησε κατόπιν υποδείξεων της Αθήνας, καθώς το θέμα επιστροφής των κειμηλίων είχε τεθεί στο παρελθόν από ελληνικής πλευράς.
Τέθηκε μάλιστα δημοσίως ένα ζήτημα με το οποίο βεβαίως καμιά σχέση δεν έχει η Αθήνα και αφορά την πίεση που ασκείται εδώ και χρόνια από τη Σόφια για την επιστροφή των λειψάνων του βασιλιά Σαμουήλ, γεννήτορα του βουλγαρικού έθνους, τα όποια όμως βρίσκονται συντηρημένα στο Βυζαντινό Μουσείο στη Θεσσαλονίκη.
Ο βούλγαρος πρωθυπουργός θεώρησε ότι επιχειρείται συνδιαλλαγή και εκβιάζεται η Σόφια προκειμένου να επιστρέψει στην Ελλάδα ιερά αντικείμενα, για να κερδίσει ως αντάλλαγμα τα οστά του Σαμουήλ…
Δόθηκε η ευκαιρία μάλιστα σε εθνικιστικούς κύκλους στη Σόφια να στραφούν εναντίον της Ελλάδας αλλά και του Οικουμενικού Πατριαρχείου, λέγοντας ότι ο κ. Βαρθολομαίος υποστήριξε ότι το Φανάρι έσωσε τη γλώσσα και την εθνική συνείδηση των Βούλγαρων την περίοδο της οθωμανικής σκλαβιάς, αλλά ότι συνέβαινε το αντίθετο και ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο επεδίωκε τον εξελληνισμό των Βούλγαρων…
Το εθνικιστικό κλίμα, που πήρε και ανθελληνική διάσταση, συνεχίστηκε με διαμαρτυρίες και «αγρυπνίες» έξω από το ξενοδοχείο που διέμεινε ο κ. Βαρθολομαίος, με τα βουλγαρικά κόμματα να διαμαρτύρονται για τις τιμές που προσφέρθηκαν στον κ. Βαρθολομαίο και να ζητούν μάλιστα την ακύρωση απονομής του κρατικού παράσημου στον Οικουμενικό Πατριάρχη.
Ο Πρόεδρος Ρόσεν Πλεβνελίεφ και ο υπουργός Εξωτερικών Ντάνιελ Μίτοφ απέρριψαν το αίτημα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου περί επιστροφής εκκλησιαστικών κειμηλίων που προέρχονται από τη Β. Ελλάδα.
Το αίτημα του Οικουμενικού Πατριάρχη με το οποίο καλούσε τη Βουλγαρία να επιστρέψει στην Ελλάδα εκκλησιαστικά κειμήλια δεν έγινε ούτε στον κατάλληλο χώρο, ούτε με τον κατάλληλο τρόπο, υποστήριξε ο Πρόεδρος Ρόσεν Πλεβνελίεφ.
Ο υπουργός Εξωτερικών Ντάνιελ Μίτοφ υπογράμμισε ότι οι δηλώσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη ήταν εντελώς λάθος καθώς το ζήτημα αφορά τις διακρατικές σχέσεις και πρόσθεσε ότι δεν πρέπει να συγχέονται οι θρησκευτικές και οι κρατικές σχέσεις. Συμπληρώνοντας, τόνισε ότι τα ζητήματα με έργα τέχνης και βιβλία, όπως αυτά στα οποία αναφέρθηκε ο Πατριάρχης, έχουν διευθετηθεί με την ελληνοβουλγαρική συμφωνία του 1964.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, δεν έχει διευκρινιστεί εάν τελικά ο κ. Βαρθολομαίος προκάλεσε αυτή τη μίνι κρίση στις σχέσεις με τη Βουλγαρία σε συνεννόηση με την Αθήνα ή απλώς το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποφάσισε να παίξει ένα πολύ ριψοκίνδυνο παιγνίδι εμπλέκοντας τις διακρατικές σχέσεις στα Βαλκάνια με τις δικές του εκκλησιαστικές επιδιώξεις.
Σε κάθε περίπτωση όμως η έκρηξη που υπήρξε στη Σόφια και το μέγεθος της αντιπαράθεσης αποκαλύπτουν ότι υπάρχουν πολλές ακόμη πληγές που πρέπει να επουλωθούν στα Βαλκάνια, για να μην κακοφορμίσουν.
Κωνσταντίνος Τσάκαλος