Επικίνδυνη η αποστολή του Τσίπρα στην Τουρκία
Σε αυτό το πρώτο του ταξίδι (επίσκεψη εργασίας) μετά τις εκλογές στην Τουρκία, ο πρωθυπουργός επιχειρεί να παίξει το χαρτί του «απεσταλμένου» των Ευρωπαίων, που έχει σημαίνοντα ρόλο στις διαπραγματεύσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας για το Προσφυγικό, γιατί σε καμιά περίπτωση δεν θέλει να περάσει η εντύπωση πως η Ελλάδα είναι αμέτοχη στις σχετικές συζητήσεις. Τυπικά, ο κ. Τσίπρας εξασφάλισε το «πράσινο φως» και την εξουσιοδότηση από Μέρκελ, Ολάντ, Γιούνκερ για το ότι μεταβαίνει στην Άγκυρα εκπροσωπώντας την ΕΕ. Σύμφωνα, όμως, με έμπειρους διπλωμάτες και με πολιτικούς κύκλους, αυτά για την ώρα είναι ευχολόγια των Ευρωπαίων.
Ο κ. Τσίπρας με το ταξίδι αυτό επιχειρεί ταυτόχρονα να «προλάβει τετελεσμένα» που ενδεχομένως να υπάρξουν στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία για το Προσφυγικό στις 22 Νοεμβρίου. Και αυτό γιατί, για την ώρα τουλάχιστον, δεν φαίνεται να υπάρχει κοινή γλώσσα Αθήνας και Ευρωπαίων.
Η Ελλάδα υποστηρίζει πως ναι μεν πρέπει να υπάρχουν κάποια hot spots στην Ελλάδα, αλλά όλο το βάρος των hot spots, η ταυτοποίηση των προσφύγων και η ομαλή ροή τους προς την Ευρώπη πρέπει να γίνεται κατά κύριο λόγο από την Τουρκία. Οι Γερμανοί πρωτίστως και κάποιες άλλες ευρωπαϊκές χώρες θέλουν το βάρος των hot spots να είναι σε Ελλάδα και Ιταλία, και η Τουρκία να αναλάβει όλο το πακέτο της διαχείρισης των προσφυγικών κυμάτων, κατά τα πρότυπα περίπου της Λιβύης. Ήδη η εκπρόσωπος της Άνγκελα Μέρκελ έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα προς Αθήνα και Ρώμη πως, ό,τι και να συζητηθεί και να συμφωνηθεί με την Τουρκία, Ελλάδα και Ιταλία θα έχουν το βάρος των hot spots.
Η κατάσταση είναι δύσκολη και περίπλοκη. Και γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη καθώς στην Αθήνα υπάρχει προβληματισμός για το πώς η τουρκική πλευρά -και ιδιαίτερα οι Ερντογάν – Νταβούτογλου, που βγήκαν ενισχυμένοι από τις πρόσφατες εκλογές- θα μπει στο «παζάρι» με την Ελλάδα αλλά και για το αν θα συμπεριλάβει στο συνολικό πακέτο που θα θέσει στο τραπέζι τα μεγάλα αγκάθια με την Ελλάδα (Αιγαίο, Κυπριακό κ.ά.).
Στην Αθήνα υπήρξε προβληματισμός ακόμα και μέσα στην κυβέρνηση για το αν έπρεπε ο κ. Τσίπρας σε αυτήν τη συγκυρία να πάει στην Τουρκία, καθώς υπήρχε προβληματισμός για το κατά πόσο η τουρκική πλευρά θα μετέτρεπε σε διμερές θέμα το Προσφυγικό και θα το έκανε πακέτο με άλλες μονομερείς της διεκδικήσεις.
Ιδιαίτερα προβληματικές για την ελληνική πλευρά ήταν και είναι (παρά τη φραστική αναδίπλωση του Γιούνκερ) οι αναφορές των Ευρωπαίων σε κοινές περιπολίες με την Τουρκία στο Αιγαίο, καθώς ουσιαστικά ανοίγει θέμα μείζονος σημασίας για την Ελλάδα, όπως τα χωρικά ύδατα, κάτι που σε συνδυασμό με άλλες απαράδεκτες αξιώσεις που προβάλλει η Άγκυρα για το καθεστώς του Αιγαίου μπορεί άνετα να μετατρέψει το Προσφυγικό σε διμερή διαφορά Ελλάδας – Τουρκίας, παρά τη διακηρυγμένη θέση της Αθήνας και του Αλέξη Τσίπρα πως το Προσφυγικό και το Μεταναστευτικό αποτελούν κοινό ευρωπαϊκό πρόβλημα και όχι θέμα μόνο των χωρών πρώτης υποδοχής, όπως η Ελλάδα. Ο κ. Τσίπρας και ο Νίκος Κοτζιάς έχουν χαράξει μια γραμμή άμυνας απέναντι σε πιθανές αξιώσεις και απαράδεκτα «παζάρια» και συμψηφισμούς που θα επιχειρήσουν ενδεχομένως οι Τούρκοι.
Η ελληνική πλευρά θέτει το Προσφυγικό υπό την ευρωπαϊκή του διάσταση και θα ζητήσει από Ερντογάν – Νταβούτογλου η διαχείριση των προσφυγικών ροών να γίνεται και στα παράλια της Τουρκίας αλλά και στα χερσαία σύνορά της με επιτόπου ταυτοποιήσεις, δημιουργία hot spots και μεταφορά με ασφάλεια προσφύγων σε ευρωπαϊκές χώρες. Θα επιμείνει στην αναθέρμανση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, μέσα όμως από συζητήσεις για τα λεγόμενα θέματα χαμηλής πολιτικής (εμπορική συνεργασία, πολιτισμός κ.ά.). Θα απορρίψει, όμως, οποιαδήποτε προσπάθεια της τουρκικής πλευράς να μετατρέψει σε διμερές θέμα το Προσφυγικό και να το συνδέσει με πάγιες διεκδικήσεις της στο Αιγαίο.
Θα επιμείνει ότι δεν μπορεί να γίνει έκπτωση στο ευρωπαϊκό πλαίσιο που καθορίζει τις υποχρεώσεις της Τουρκίας αναφορικά με την ενταξιακή της πορεία, και δη σε θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος (άνοιγμα λιμανιών και αεροδρομίων της Τουρκίας σε πλοία και αεροσκάφη με κυπριακή σημαία ή σήμα, συμπεριφορά καλής γειτονίας στο Αιγαίο, σεβασμός θρησκευτικών και πολιτικών δικαιωμάτων μειονοτήτων κ.ά.).
Στην Αθήνα εκτιμούν πως όσο πλησιάζει η μέρα της επίσκεψης εργασίας του κ. Τσίπρα στην Τουρκία τόσο οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να εγκαταλείπουν την αμφισημία τους και να στέλνουν ξεκάθαρα μηνύματα προς την Τουρκία. Πάντως, στη Σύνοδο Κορυφής της Μάλτας, στα λόγια τουλάχιστον, οι Ευρωπαίοι αναγνώρισαν τις ευθύνες της Τουρκίας αλλά και αφρικανικών κρατών στην αποτροπή της ροής των προσφύγων αλλά και στην επανεισδοχή των μεταναστών που δεν δικαιούνται άσυλο από τα κράτη-μέλη της ΕΕ.
Το πρόβλημα με τις ροές από την Τουρκία χαρακτηρίζεται «άμεσο» από την ΕΕ και αυτός είναι ο λόγος που οι ηγέτες της Ένωσης επιδιώκουν να κλείσει τάχιστα η συμφωνία με τον Ταγίπ Ερντογάν.
Ο τούρκος Πρόεδρος, διαβλέποντας τη μεγάλη ευκαιρία που διανοίγεται να αποκομίσει μια σειρά οικονομικών και πολιτικών – διπλωματικών κερδών, έθεσε μια σειρά από όρους. Όπως, δε, διεφάνη από τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στη Μάλτα και σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, επιτυγχάνει αρκετά από αυτά.