Πολύ σκληρός για να πεθάνει

Παρόλα αυτά το ΑΚΡ ανέβασε τα ποσοστά του κατά εννέα μονάδες. Το ποσοστό του 49,5% του δίνει πανηγυρική αυτοδυναμία και 317 (από τις 550) έδρες στη Βουλή. Όμως οι ισλαμιστές και πάλι δεν κατόρθωσαν να εξασφαλίσουν τους 330 βουλευτές που είναι απαραίτητοι για να ξεκινήσει και να υπερψηφιστεί η διαδικασία συνταγματικής αναθεώρησης, που θα μετέτρεπε το τουρκικό πολιτικό σύστημα σε προεδρικό. Μεγάλος χαμένος το εθνικιστικό κόμμα ΜΗΡ που έχασε 40 βουλευτές. Σημαντικές εκτιμούνται και οι απώλειες του φιλοκουρδικού HDP που έπεσε από το 13% στο 10,7% χάνοντας 21 βουλευτές.

Τι έγινε;

Υπάρχουν φωνές, πολλές δε, αρκετά σοβαρές, που μιλούν για εκλογική νοθεία. Παρόλα αυτά οι αιτιάσεις αυτές δεν έχουν υιοθετηθεί από κανένα κόμμα της αντιπολίτευσης. Και ακόμη και ο ΟΑΣΕ, στο πόρισμά του, δεν βρήκε τυπικές παραβιάσεις του εκλογικού νόμου, αλλά τόνισε ότι οι εκλογές ήταν μεν ελεύθερες, αλλά κατά κανέναν τρόπο δίκαιες, επισημαίνοντας την πρωτοφανή εκστρατεία φίμωσης του Τύπου και το κλίμα τρομοκρατίας κατά του φιλοκουρδικού HDP.

Αν προχωρήσουμε σε μια ανάλυση αποτελεσμάτων που θα αφορούσε συνθήκες κανονικότητας, τρεις είναι οι πηγές από όπου προήλθαν τα εκατομμύρια των παραπάνω ψήφων για το ΑΚΡ: Οι εθνικιστές, οι Κούρδοι και οι ψηφοφόροι μικρότερων ακροδεξιών θρησκευτικών κομμάτων.

Το εθνικιστικό ΜΗΡ πλήρωσε τη δυσκαμψία και τον αρτηριοσκληρωτισμό της γερασμένης ηγεσίας του, χάνοντας 2 εκατομμύρια ψηφοφόρους. Ενώ περίμεναν ότι η αναζωπύρωση της σύγκρουσης με το ΡΚΚ θα μεταφραζόταν αυτόματα σε ψήφους υπέρ τους (όπως σταθερά συνέβαινε στο παρελθόν), την επομένη των εκλογών ξύπνησαν απότομα, διαπιστώνοντας ότι οι ισλαμιστές είχαν κατακυριεύσει το μεγαλύτερο κομμάτι της παραδοσιακής τους βάσης. Σε όλη την προεκλογική εκστρατεία το ΜΗΡ πυροδότησε ακόμη περαιτέρω την εθνικιστική ένταση με οργανωμένες ομάδες οπαδών του να καίνε τα γραφεία του HDP ανά τη χώρα, να επιτίθενται σε κούρδους πολίτες και να καταστρέφουν κουρδικά μαγαζιά και περιουσίες. Από την ένταση, όμως, αυτή επωφελήθηκε το ΑΚΡ και μόνο, που έπεισε τους ακροδεξιούς ψηφοφόρους ότι είναι το μοναδικό κόμμα που μπορεί να προστατεύσει το τουρκικό κράτος και να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το ΡΚΚ. Τέλος, στην ηγεσία του ΜΗΡ χρεώνεται το κόψιμο από τις λίστες μιας νεότερης, ικανότερης και περισσότερο δημοφιλούς γενιάς στελεχών, προκειμένου να μείνουν αναλλοίωτες οι εσωκομματικές ισορροπίες.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, το HDP πλήρωσε την έξαρση της βίας από την πλευρά του ΡΚΚ χάνοντας 1,3 εκατομμύρια ψηφοφόρους. Μετά τη βομβιστική επίθεση στο Σουρούτς (32 νεκροί) κατά Κούρδων και αριστερών ακτιβιστών ήταν το ΡΚΚ που έδωσε την αφορμή στον Ερντογάν για την αναζωπύρωση της σύγκρουσης, σκοτώνοντας δύο αστυνομικούς ως αντίποινα. Στη συνέχεια, τον Αύγουστο, καθώς η σύγκρουση κορυφωνόταν, πολλές πόλεις στα ΝΑ της χώρας κήρυξαν την αυτονομία τους, με τη νεολαία του ΡΚΚ να σκάβει χαντάκια, να στήνει οδοφράγματα και να προχωρά σε οδομαχίες με τις δυνάμεις ασφαλείας που επιχείρησαν ανακατάληψη. Οι κουρδικές αυτές περιοχές τέθηκαν υπό στρατιωτικό νόμο, η ηλεκτροδότηση, η παροχή νερού και οι επικοινωνίες διακόπηκαν και η κυκλοφορία απαγορεύθηκε. Υπήρξε σημαντική απώλεια ζωής στον άμαχο πληθυσμό, όπως και σημαντικό κόστος για τις τοπικές οικονομίες. Πολλοί θα περίμεναν ότι η πίεση προς τον ντόπιο πληθυσμό θα ανέβαζε περαιτέρω τις ψήφους για το HDP. Αντίθετα, όμως, σημαντικό κομμάτι του συντηρητικότερου, θρησκευόμενου κουρδικού πληθυσμού, που παραδοσιακά ψήφιζε το ΑΚΡ και τον Ιούνιο είχε αλλαξοπιστήσει προς το HDP, επέστρεψε στη βάση του. Κυρίαρχο κίνητρο η επιθυμία να σταματήσει η σύγκρουση και να επιστρέψει η σταθερότητα και η ασφάλεια.

Τέλος, σημαντική ήταν η απόφαση αρκετών μικρών ακροδεξιών και θρησκευτικών κομμάτων να μη συμμετέχουν σε αυτές τις εκλογές. Οι ψηφοφόροι των κομμάτων αυτών ψήφισαν καθολικά υπέρ των ισλαμιστών και δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι επιτελείς του ΑΚΡ ήταν, μέχρι την τελευταία στιγμή, σε σκληρά παζάρια με τις αντίστοιχες κομματικές ηγεσίες, προκειμένου να εξασφαλίσουν τη στήριξη τους.

Η υποκρισία της Ευρώπης

Την υποκριτική στάση της ηγεσίας της ΕΕ κατήγγειλε μετεκλογικά ο αρχηγός του μεγαλύτερου κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κιλιντσάρογλου. Να σημειωθεί ότι ήταν ο ίδιος ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Γιούνκερ, που αποφάσισε, για πρώτη φορά στα χρονικά, να αναβληθεί η δημοσιοποίηση της έκθεσης προόδου για την Τουρκία όπου, με έντονο τρόπο, καταδικαζόταν η κατάφωρη παραβίαση της ελευθερίας του Τύπου και της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης στην Τουρκία. Επιπλέον δεν υπήρξε καμία σημαντική ευρωπαϊκή αντίδραση ούτε στην εκστρατεία τρόμου και λάσπης, που εξαπέλυσε η ισλαμιστική προσωρινή κυβέρνηση κατά μεμονωμένων δημοσιογράφων και μέσων μαζικής ενημέρωσης, αλλά ούτε στις συνεχείς πυρπολήσεις γραφείων του φιλοκουρδικού HDP και επιθέσεων κατά των στελεχών του.

Οι ευρωπαϊκές αξίες της προάσπισης της Δημοκρατίας και της ελευθερίας υποχωρούν στην μπακαλίστικη λογική του Γιούνκερ, που ελπίζει ότι ο Ερντογάν θα κρατήσει τους σύριους πρόσφυγες εγκλωβισμένους σε «στρατόπεδα» στην Τουρκία. Πλανώνται πλάνην οικτρά, όμως, τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και στο Βερολίνο, όσοι πιστεύουν ότι θα συμβεί αυτό.

Καταρχήν τα δίκτυα παράνομης διακίνησης ταΐζουν μια σειρά επιτελών του, παροιμιώδους για τη διαφθορά του, ΑΚΡ, από τα χαμηλότερα, ως τα υψηλότερα κλιμάκια. Ακόμη και αν, για τα μάτια του κόσμου, δοθούν εντολές για δράση κατά των διακινητών, θα μείνουν στην ουσία ανεφάρμοστες. Επιπλέον, η περαιτέρω αύξηση του προσφυγικού πληθυσμού είναι μία ακόμη ωρολογιακή βόμβα στη σημερινή συγκυρία. Με την τουρκική οικονομία σε υποχώρηση και την ανεργία σε άνοδο, τη σύγκρουση με το ΡΚΚ ανοιχτή και τη δράστη των τζιχαντιστών βομβιστών ανεξέλεγκτη, η Τουρκία, πολύ απλά, δεν έχει την πολυτέλεια να συνεχίσει να κρατά στο έδαφός της εκατομμύρια πεινασμένων σύριων προσφύγων.

Κρίσιμα ζητήματα

Μπορεί λοιπόν το ΑΚΡ να αναβαπτίσθηκε στις κάλπες και η εκστρατεία φόβου να έδιωξε από τα μυαλά των αμφίθυμων υποστηρικτών του τη διαφθορά που χειμάζει τη χώρα και την οικονομική δυσπραγία, αλλά τα καίρια μέτωπα παραμένουν ανοικτά. Το Κουρδικό, το Συριακό και η οικονομία.

Ξεκινώντας από το τελευταίο, όλα τα επενδυτικά κέντρα του εξωτερικού περιμένουν να δουν τις επιλογές, σε πρόσωπα και πολιτικές, της νέας κυβέρνησης. Θα διαφυλαχθεί η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας ή θα τεθεί υπό κυβερνητικό έλεγχο, όπως προεκλογικά το ΑΚΡ εξήγγειλε; Και θα επιλεγούν πολιτικές διαθρωτικών αλλαγών ή θα προχωρήσει μια πολιτική χαμηλών επιτοκίων, φθηνού χρήματος και κοινωνικών παροχών που ο Ερντογάν υποστηρίζει; Οι απαντήσεις θα κρίνουν το οικονομικό μέλλον της Τουρκίας και τη στάση των αγορών απέναντί της.

Όσον αφορά το Κουρδικό, εκεί υπάρχει πραγματική διεθνής αγωνία. Αν συνεχιστεί η σύγκρουση, η σταθερότητα της Τουρκίας τίθεται σε εξαιρετική αμφιβολία. Θα μπορέσουν, όμως, οι ισλαμιστές να βάλουν το τζίνι πίσω στο μπουκάλι, αφού πρώτα προσεταιρίστηκαν τα κέρδη που η σύγκρουσή τους έδωσε; Και με τους Κούρδους αναντίρρητα ενισχυμένους από τις εξελίξεις στο Συριακό, δεν θα είναι πολύ πιο δύσκολες πλέον οι όποιες διαπραγματεύσεις;

Στο Συριακό, τέλος, η Τουρκία μπορεί να παραμένει απαραίτητη, λόγω της θέσης της και της βάσης στο Ιντσιρλίκ, είναι όμως άμεσος ο κίνδυνος της ολοκληρωτικής της σύγκρουσης με την αμερικανική πολιτική. Στην Ουάσινγκτον επικρατεί το δυσμενέστερο κλίμα απέναντι στην Άγκυρα που υπήρξε ποτέ. Οι Αμερικανοί σχεδιάζουν με τις κουρδικές δυνάμεις και μετριοπαθείς σουνίτες Σύριους την ανακατάληψη της Ράκα, της πρωτεύουσας του ισλαμικού κράτους και η επιχείρηση αυτή θα κρίνει τη μάχη κατά των τζιχαντιστών. Ομάδα συμβούλων από τις αμερικανικές ειδικές δυνάμεις έχει ήδη ενσωματωθεί στις δυνάμεις των σύριων Κούρδων, ενώ έχουν γίνει και σημαντικές ρίψεις στρατιωτικού εξοπλισμού. Αν, λοιπόν, η Τουρκία, όπως κατά καιρούς, πίσω από κλειστές πόρτες απειλεί, επιτεθεί κατά των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία (όχι μέσω των τζιχαντιστών που χρηματοδοτεί αλλά με δυνάμεις του τουρκικού στρατού), νεκροί στο πεδίο της μάχης θα είναι, πιθανά, και αμερικανοί στρατιώτες.