Συμμαχία και με τον διάβολο

Η γερμανίδα καγκελάριος βλέπει πλέον με τρόμο τα ποσοστά της στις δημοσκοπήσεις να μειώνονται, τον ηγέτη του αδελφού κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών στη Βαυαρία να ξεσπαθώνει εναντίον της και τον ακροδεξιό χώρο στη Γερμανία να ενοποιείται προχωρώντας σε συνεχείς κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας. Ψάχνοντας λοιπόν μια μαγική λύση που θα κρατήσει τα εκατομμύρια σύρων, ιρακινών και αφγανών προσφύγων μακριά από τα γερμανικά και ευρωπαϊκά σύνορα, η γερμανίδα ηγέτης μεταβαίνει σήμερα στην Κωνσταντινούπολη γνωρίζοντας καλά ότι ο Ερντογάν θα εκμεταλλευθεί το ταξίδι της αυτό με κάθε τρόπο προκειμένου να κερδίσει τις επαναληπτικές εκλογές της 1ης Νοεμβρίου. Και ήδη οι αντιδράσεις στη Γερμανία, κυρίαρχα από τον χώρο των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων, είναι ιδιαίτερα έντονες, καθώς θεωρούν την επίσκεψή της ως άμεση ανάμειξη στις τουρκικές υποθέσεις. Επιπλέον, η συλλογιστική του Βερολίνου πάσχει σε δύο επίπεδα: Πρώτον, οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι δεν είναι καθόλου έτοιμοι να δώσουν στον τούρκο Πρόεδρο τα ανταλλάγματα που ζητά και καθόλου βέβαιοι ότι ακόμη και αν προχωρήσουν στις παραχωρήσεις αυτές ο Ερντογάν μπορεί πραγματικά να περιορίσει το προσφυγικό κύμα. Δεύτερον, ο τούρκος Πρόεδρος είναι ένας σαφώς ανεξέλεγκτος και αποσταθεροποιητικός παράγοντας για την ίδια του τη χώρα και για την ευρύτερη περιοχή. Είναι παραπάνω από βέβαιο λοιπόν ότι χρησιμοποιεί τις συνομιλίες με τους Ευρωπαίους προκειμένου να κερδίσει πόντους προ των εκλογών, χωρίς να υπάρχει καμία βεβαιότητα ότι θα κάνει την παραμικρή προσπάθεια να τηρήσει τα υπεσχημένα στη συνέχεια.

Τι δίνουν οι Ευρωπαίοι

Οι ευρωπαϊκές αρχές ζητούν από την Άγκυρα να κρατήσει τους πρόσφυγες στο έδαφός της, κατά προτίμηση σε στρατόπεδα όπου θα δημιουργηθούν κέντρα που θα επεξεργαστούν τις αιτήσεις ασύλου, και να δεχθεί πίσω όλους τους ανθρώπους που έφτασαν στην ΕΕ μέσω αυτής και δεν τους αναγνωρίστηκε καθεστώς πρόσφυγα. Επιπλέον της ζητούν να ελέγξει τα κυκλώματα των διακινητών. Τα ανταλλάγματα, που τουλάχιστον δημοσίως μέχρι στιγμής προσφέρονται, είναι οικονομική βοήθεια, που πιθανολογείται ότι θα φτάσει τα 3 δισ. ευρώ, ευμενή εξέταση της απελευθέρωσης του καθεστώτος βίζας για τα ταξίδια τούρκων πολιτών προς την ΕΕ την άνοιξη του 2016 (με την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα έχει δώσει απτά δείγματα στον περιορισμό των προσφυγικών ροών και, όπως επιμένει η Γαλλία, θα έχει ξεκινήσει την υλοποίηση της συμφωνίας επανεισδοχής και θα έχει αυστηροποιήσει το καθεστώς διάθεσης βίζας σε πακιστανούς και αφγανούς υπηκόους) και επανεκκίνηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με άνοιγμα έξι νέων κεφαλαίων (που θα αφορούν τη θεσμική εναρμόνιση στην ενέργεια, τη δικαιοσύνη και στους τομείς της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής).

Στην οικονομική ενίσχυση αντιδρούν κυρίως οι Ανατολικοευρωπαίοι, που δεν θέλουν ούτε να πληρώσουν τους Τούρκους ούτε όμως και να δεχθούν πρόσφυγες στο έδαφός τους. Μεγάλη είναι η αντίδραση και για την απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας και αναμένεται ότι ακόμη και αν προχωρήσει αρχικά, θα εφαρμοστεί μόνο για επιχειρηματικά ταξίδια και τούρκους φοιτητές που σπουδάζουν σε χώρες της ΕΕ.

Να σημειωθεί ότι βαθύς παραμένει ο διχασμός τόσο στο ζήτημα της δημιουργίας ενός κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου που θα περιλαμβάνει την κατανομή των προσφύγων βάσει ποσοστώσεων όσο και στο ζήτημα της δημιουργίας μιας κοινής ευρωπαϊκής δύναμης συνοριοφυλακής, καθώς πολλές ευρωπαϊκές ηγεσίες προωθούν την, κατ’ ουσίαν, ανάθεση της φύλαξης των ελληνοτουρκικών και ιταλολιβυκών συνόρων στη Frontex, αλλά δεν θέλουν καθόλου να τη δουν να δραστηριοποιείται στα δικά τους σύνορα.

Τι ζητά η Τουρκία

Ο, για τα μάτια του κόσμου, πρωθυπουργός Νταβούτογλου ήδη από την Πέμπτη τόνισε ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να εφαρμόσει καμιά συμφωνία επανεισδοχής αν δεν προχωρήσει η απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας για τούρκους πολίτες. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Σινιρλίογλου στη συνέχεια, την Παρασκευή, ξεκαθάρισε ότι δεν υπάρχει ακόμη καμιά συμφωνία με την ΕΕ, χαρακτήρισε το ύψος των χρημάτων που προβλέπεται να δοθούν απαράδεκτο και τόνισε ότι η εντύπωση που έχει δοθεί ότι η Τουρκία θα κρατήσει τους πρόσφυγες στο έδαφός της προς χάριν χρηματικών ανταλλαγμάτων είναι απολύτως λανθασμένη. Το σερί των ανυπότακτων τουρκικών δηλώσεων έκλεισε ο ίδιος ο Ερντογάν, τονίζοντας ότι η ΕΕ ξύπνησε αργά και ότι μόνο μετά τον θάνατο του τρίχρονου προσφυγόπουλου Αϊλάν οι Ευρωπαίοι συνειδητοποίησαν το μέγεθος του προβλήματος των προσφυγικών ροών και του γεγονότος ότι η ασφάλεια και η σταθερότητα της Ευρώπης εξαρτάται από την ασφάλεια και τη σταθερότητα της Τουρκίας.

Ο Ερντογάν, που ήδη αξιοποιεί στο μέγιστο την επίσκεψή του στις Βρυξέλλες ως υποχώρηση των Ευρωπαίων απέναντί του, θα πιέσει με κάθε μέσο για μια δεσμευτική ευρωπαϊκή απόφαση για την απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας πριν από τις εκλογές. Το ζήτημα αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για τις εκατοντάδες χιλιάδες των τούρκων υπηκόων που ζουν στην Ευρώπη και εκεί ο ανταγωνισμός για ψήφους ανάμεσα στο ισλαμιστικό ΑΚΡ και το φιλοκουρδικό HDP (που στις εκλογές του Ιουνίου κέρδισε το 13% και στέρησε από τους ισλαμιστές την αυτοδυναμία) είναι λυσσαλέος. Επιπλέον, η Άγκυρα δεν θα σταματήσει να θέτει το ζήτημα της δημιουργίας ουδέτερων ζωνών στο εσωτερικό της Συρίας, υποτιθέμενα για την εγκατάσταση των προσφύγων εκεί, ουσιαστικά για να ανακόψει την όποια πιθανότητα δημιουργίας αυτόνομου κουρδικού κρατικού μορφώματος. Φυσικά οι Τούρκοι θα παζαρέψουν μέχρι τέλους προσπαθώντας να εξασφαλίσουν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα, τονίζοντας ότι οι ίδιοι έχουν ήδη δαπανήσει 8 δισ. ευρώ για τη φιλοξενία των σύρων προσφύγων. Τέλος η Άγκυρα επιθυμεί τη συμπερίληψη της Τουρκίας στη λίστα των «ασφαλών χωρών» οι υπήκοοι των οποίων δεν δικαιούνται να ζητήσουν άσυλο στις χώρες της ΕΕ. Όμως υπάρχει μεγάλη αντίδραση από τις διεθνείς οργανώσεις προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που τονίζουν ότι στην Τουρκία οι πολιτικές ελευθερίες καταπατούνται όλο και περισσότερο. Τονίζεται επίσης ότι μια τέτοια απόφαση θα εγκλώβιζε στην Τουρκία εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που θα καταγράφονταν εκεί (αφού δεν θα είχαν δικαίωμα αίτησης ασύλου στην Ευρώπη), την ώρα που η χώρα δεν έχει καμιά πολιτική και υποδομή για τη φιλοξενία προσφύγων, με αποκορύφωμα την περίπτωση των Σύριων, στους οποίους δεν αποδίδεται καν καθεστώς πρόσφυγα (και τα ανάλογα δικαιώματα), καθώς χαρακτηρίζονται ως φιλοξενούμενοι.

Θα διαλύσει το Συριακό την Τουρκία;

Μία εβδομάδα μετά τον θάνατο πάνω από εκατό ανθρώπων, με απαγόρευση μετάδοσης κάθε εικόνας από τη βομβιστική επίθεση από τα ΜΜΕ και αφού για ημέρες ο φιλοκυβερνητικός Τύπος απέδιδε την ευθύνη στο PKK (!) με πλήθος σεναρίων συνωμοσίας, η τουρκική κυβέρνηση παραδέχθηκε επιτέλους ότι οι βομβιστές ήταν μέλη του Ισλαμικού Κράτους.

Υπάρχει επίσης πληθώρα στοιχείων ότι όχι μόνο ο ένας από τους βομβιστές της πρόσφατης επίθεσης στην Άγκυρα, αλλά και ο βομβιστής που έδρασε στο Σουρούτς (τον Ιούλιο με 32 νεκρούς) και αυτός που αυτοανατινάχθηκε στο Ντιγιαρμπακίρ σε συγκέντρωση του HDP, δύο ημέρες πριν από τις εκλογές του Ιουνίου (δύο νεκροί), ανήκουν στον πυρήνα του Αντιγιαμάν. Οι δύο είναι τα αδέρφια που λειτουργούσαν το ισλαμικό τεϊοποτείο που ήταν το κέντρο της τοπικής οργάνωσης και ο τρίτος κοντινός τους φίλος. Τα 15 κύρια μέλη του πυρήνα αυτού ήταν γνωστά εδώ και μεγάλο διάστημα στην τουρκική ασφάλεια. Ιδιαίτερα μετά τη βομβιστική επίθεση του Ιουλίου, η σύλληψή τους (που θα απέτρεπε την επίθεση της προηγούμενης Κυριακής) ήταν επιτακτική.

Η ανοχή και η υποστήριξη που παρείχε ο Ερντογάν και το ΑΚΡ σε ακραίες ισλαμιστικές ομάδες στο εσωτερικό και το εξωτερικό της Τουρκίας, η προσπάθεια ισλαμοποίησης της χώρας σε κάθε επίπεδο της κοινωνικής και δημόσιας ζωής, η διάλυση της δικαιοσύνης και η πλήρης καταστολή της ελευθερίας του Τύπου και, εντέλει, η επανέναρξη της σύγκρουσης με τους Κούρδους έχουν οδηγήσει σε μια πρωτοφανή πόλωση στην Τουρκία. Στην ουσία παρατηρούμε να σπάει κάθε συναισθηματικός δεσμός, κάθε επιθυμία να ζουν πλέον μαζί στο μωσαϊκό διαφορετικών εθνικών, θρησκευτικών και κοινωνικών ομάδων που υφαίνουν τον ιστό της χώρας. Και όσο και αν σε κάποιους μπορεί αυτό να ηχεί ως καλό νέο, είναι σίγουρο πως μια τέτοια εξέλιξη θα φέρει πολλά δεινά και στη χώρα μας.