Φρένο στην Τουρκία βάζει ο Πούτιν

Είναι οι δύο, μοναδικοί υπεύθυνοι, για την, εμπεδωμένη πλέον, στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στα νότια σύνορα της Τουρκίας. Και μπορεί τα τελευταία χρόνια λόγω της ανάγκης της πεινασμένης για ενέργεια τουρκικής οικονομίας, αλλά και χάρη στη σύγκρουση του Ερντογάν με τη Δύση, οι ρωσοτουρκικές σχέσεις να είχαν αναθερμανθεί, αυτό όμως δεν αλλάζει τα ιστορικά και γεωστρατηγικά δεδομένα. Εκεί η αλήθεια είναι μία: Η εμμονή της Τουρκίας για την πτώση του καθεστώτος Άσαντ και η βύθιση της Συρίας στο χάος οδηγεί στην πλήρη περικύκλωσή της από τις δύο δυνάμεις που, σύμφωνα με τα τουρκικά αμυντικά δόγματα, αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή για την επιβίωσή της. Τη Ρωσία και το Ιράν.

Πηγές από τη Δαμασκό υποστηρίζουν ότι ο Άσαντ στράφηκε στη Ρωσία όχι μόνο από τον φόβο ότι η Τεχεράνη ήταν έτοιμη να τον «πουλήσει» μετά τη συμφωνία με τη Δύση για τα πυρηνικά του Ιράν, αλλά κυρίως για να αντιμετωπίσει την όλο και μεγαλύτερη επιρροή των Ιρανών. Ένας προς έναν οι στενοί συνεργάτες του που διαφωνούσαν με την ιρανική διείσδυση, είτε εγκατέλειψαν αιφνίδια τον κόσμο αυτό, είτε εκδιώχθηκαν, και, πλέον, οι ιρανοί επιτελείς στη Δαμασκό έχουν άμεση, ανεμπόδιστη πρόσβαση στον Άσαντ. Θρησκευτικά σχολεία με ιρανική χρηματοδότηση ξεφυτρώνουν παντού, ενώ στα δημόσια σχολεία είναι πλέον υποχρεωτική η διδασκαλία του σιιτισμού σε μια σαφή προσπάθεια μεταστροφής των κοσμικών, μετριοπαθών Σύρων Αλεβιτών. Ιρανοί ιθύνοντες θεωρούν πλέον τη Συρία επαρχία τους, φτάνοντας στο σημείο να κλείνουν μόνοι τους συμφωνίες με τους φονταμενταλιστές σουνίτες αντάρτες που περιλαμβάνουν την ανταλλαγή εδαφών και τη μεταφορά πληθυσμών και να τις επιβάλλουν στη συνέχεια στη Δαμασκό.

Το παραμύθι των ουδέτερων ζωνών

Η πρώτη από τις τουρκικές επιδιώξεις που ενταφιάζεται μετά τη ρωσική επέμβαση είναι η απαίτηση για την απομάκρυνση του Άσαντ. Μετά και τη διαρροή από το Κρεμλίνο, την περασμένη Δευτέρα, ότι επισήμως δεν θα υπάρξουν στρατιωτικές επιχειρήσεις αλλά θα μεταφερθούν στη Συρία ρώσοι «εθελοντές», που επιθυμούν να πολεμήσουν εκεί (κατά τα πρότυπα της Κριμαίας και της Ανατολικής Ουκρανίας), είναι πλέον σαφές ότι το Κρεμλίνο θα υπερασπιστεί τον σύριο δικτάτορα μέχρι τέλους.

Η δεύτερη κεντρική τουρκική επιδίωξη, η δημιουργία ουδέτερης ζώνης και ζώνης απαγόρευσης πτήσεων, έχει επίσης, πλέον, ενταφιαστεί για τα καλά. Οι Ρώσοι έχουν μεταφέρει στη Συρία αντιαεροπορικό εξοπλισμό που, σαφώς, δεν προορίζεται να αντιμετωπίσει τις ανύπαρκτες αεροπορικές δυνάμεις των τζιχαντιστών. Στόχος, όμως, θα γίνουν οι αεροπορικές δυνάμεις τού υπό αμερικανική ηγεσία συνασπισμού κατά του ΙΚ, όπως και η ισραηλινή και η τουρκική αεροπορία αν κινηθούν κατά των δυνάμεων του Άσαντ (αυτοχθόνων σύριων, ιρανών, λιβανέζων της Χεζμπολά και, πλέον, ρώσων). Στο πλαίσιο αυτό, οι παραβιάσεις του τουρκικού εναέριου χώρου από ρωσικά μαχητικά, όπως και το «κλείδωμα» τουρκικών στρατιωτικών αεροσκαφών, που περιπολούσαν στη συροτουρκική μεθόριο, από ρωσικά MIG ήταν ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς όλες τις ενδιαφερόμενες πλευρές. Μετά τις εξελίξεις αυτές δεν υπάρχει κανείς στη Δύση που θα ρίσκαρε μια σύγκρουση με τη Ρωσία, προκειμένου να διασφαλίσει τη δημιουργία των ζωνών, που με τόσο πάθος επιδιώκει η Άγκυρα.

Η κύρια στόχευση των Τούρκων για τις ζώνες αυτές θα ήταν τριπλή: Το μπλοκάρισμα κάθε πιθανότητας για ένωση των περιοχών των Κούρδων της Συρίας, η δυνατότητα να υπάρχει ένα ασφαλές καταφύγιο από τη συριακή αεροπορία όπου οι δυνάμεις της «αντιπολίτευσης» θα μπορούσαν να ανασυγκροτούνται, αλλά και η υπό διεθνή σκέπη επέμβαση και παρουσία του τουρκικού στρατού στο συριακό έδαφος.

Αντί όλων των παραπάνω, πλέον, τα ρήγματα στον συνασπισμό κατά του Άσαντ γίνονται όλο και μεγαλύτερα, με την Ιορδανία και την Αίγυπτο να αναθεωρούν τη στάση τους και να κινούνται μεταξύ ουδετερότητας και αποδοχής της συνεχιζόμενης παρουσίας του. Οι μόνοι που συνεχίζουν να επιδιώκουν με κάθε τρόπο την αποπομπή του είναι Καταριανοί, ΗΑΕ και Σαουδάραβες, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης των οποίων κάνουν δριμείς επιθέσεις κατά της αιγυπτιακής ηγεσίας για τη μεταστροφή της (η, σε δύσκολη οικονομική κατάσταση, Αίγυπτος επιβίωνε μέχρι πρόσφατα με σαουδαραβικά δάνεια).

Εκεί που πήγαινε για τα πολλά, χάνει και τα λίγα…

Ένας ακόμη κίνδυνος που παρουσιάζει η ρωσική εμπλοκή για την Τουρκία είναι η περαιτέρω ενίσχυση των Κούρδων της Συρίας. Στην πρόσφατη ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη, ο Πούτιν τόνισε ότι η Μόσχα προτίθεται στο συριακό μέτωπο να ενισχύσει όχι μόνο τη «συριακή κυβέρνηση», αλλά και τους σύριους Κούρδους στη μάχη τους κατά των τζιχαντιστών. Και είναι γνωστό ότι η Μόσχα έχει εδώ και αρκετό καιρό καλλιεργήσει τις επαφές με την ηγεσία των σύριων Κούρδων, πολλά από τα στελέχη της οποίας έχουν συχνά προσκληθεί στη ρωσική πρωτεύουσα. Σε συνεντεύξεις που έχουν επίσης δώσει μέλη της κουρδικής ηγεσίας σε ξένους δημοσιογράφους έχουν αναφέρει ότι είχαν από την αρχή των ταραχών λάβει διαβεβαιώσεις από τους Ρώσους ότι δεν θα επιτρέψουν τουρκική επέμβαση στη Συρία.

Σημαντικότερο, όμως, για εμάς είναι ότι πλέον το τουρκικό Ναυτικό εξετάζει με μεγάλη ανησυχία τις κινήσεις των Ρώσων στην Ανατολική Μεσόγειο. Καταρχήν, το θαλάσσιο πέρασμα ανατολικά της Κύπρου και δυτικά της Συρίας είναι μία από τις ελάχιστες διόδους που μπορεί να χρησιμοποιούν οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις για να φθάνουν ανεμπόδιστες σε ανοιχτή θάλασσα. Επιπλέον, ένα μεγάλο κομμάτι των τουρκικών εισαγωγών και εξαγωγών ενέργειας γίνεται μέσω του Κόλπου της Αλεξανδρέττας, στην ίδια περιοχή. Τέλος, την ίδια περιοχή χρησιμοποιούσε το τουρκικό Ναυτικό για να προσεγγίζει την Κύπρο και την εκεί ΑΟΖ, και είτε να περιφρουρεί τα τουρκικά πλοία που προχωρούσαν σε σεισμικές έρευνες, είτε να παρενοχλεί τη δράση της Κυπριακής Δημοκρατίας και των συμβεβλημένων με αυτή εταιρειών. Η Άγκυρα ανησυχεί ότι αν οι Ρώσοι παράσχουν πολιτική και ναυτική υποστήριξη στην Κυπριακή Δημοκρατία, την Ελλάδα και την Αίγυπτο για τη συνεκμετάλλευση των υδρογονανθράκων των ΑΟΖ τους η Τουρκία θα υποστεί ανεπανόρθωτο πλήγμα.

Άλλος ένας εκβιασμός απέναντι στους Ευρωπαίους

Να εκβιάσει την ευρωπαϊκή ηγεσία προσπάθησε ο τούρκος Πρόεδρος και στην πρόσφατη επίσκεψή του στις Βρυξέλλες. Υπό το τεράστιο βάρος του προσφυγικού ζητήματος, που ο ίδιος μεταθέτει στην Ευρώπη μη ελέγχοντας τα κυκλώματα παράνομης διακίνησης και αφήνοντας τους σύριους πρόσφυγες στην Τουρκία να ζουν σε συνθήκες τρομακτικής φτώχειας, προσπάθησε να επιβάλλει στην Ευρώπη την ατζέντα του στο Συριακό. Επέμεινε μέχρι τέλους στη δημιουργία «ασφαλούς ζώνης» στο εσωτερικό της Συρίας (στα σύνορα με την Τουρκία), όπου θα δημιουργηθούν τρεις πόλεις από κοντέινερ για να στεγάσουν συνολικά 300.000 πρόσφυγες. Οι Ευρωπαίοι αρνήθηκαν να το συζητήσουν, επισημαίνοντας ότι είναι ζήτημα του ΟΗΕ, αλλά είναι σαφές ότι η ρωσική επέμβαση έχει βάλει τέλος σ’ αυτό το σενάριο. Και πέραν του ποιος θα εγγυούνταν την ασφάλεια των πόλεων αυτών (με χερσαίες και αεροπορικές δυνάμεις), είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν οι σύριοι πρόσφυγες θα δέχονταν να επιστρέψουν με τις πολεμικές συγκρούσεις να μαίνονται δίπλα. Ο Ερντογάν πίεσε, επίσης, για να συμπεριλάβουν οι Ευρωπαίοι την κυρίαρχη οργάνωση των Κούρδων της Συρίας (YPG) στη λίστα με τις τρομοκρατικές οργανώσεις, υποστηρίζοντας ότι είναι ταυτόσημη με το ΡΚΚ και, επίσης, εισέπραξε άρνηση. Τέλος, ζήτησε τα ποσά που θα διαθέσει η ΕΕ για τους σύριους πρόσφυγες στην Τουρκία να μην διοχετευθούν μέσω διεθνών οργανισμών, ως είθισται, αλλά να δοθούν απευθείας στην τουρκική κυβέρνηση. Στην απαίτηση αυτή οι ευρωπαϊκές αρχές επιφυλάχθηκαν να απαντήσουν και παρέπεμψαν το ζήτημα σε τεχνικά κλιμάκια.