Η Λευκωσία στην παγίδα του Ακιντζί

Ο ενθουσιασμός αυτός, τον οποίο χωρίς καμιά περίσκεψη έσπευδαν να εκφράσουν και κορυφαίοι παράγοντες, ακόμη και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, έχει διαμορφώσει ένα κλίμα το οποίο θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο να διαχειρισθεί η Λευκωσία, εάν επιβεβαιωθούν οι ενδείξεις ότι ο κ. Ακιντζί, μετά τα πρώτα θετικά δείγματα, επιστρέφει σταδιακά στις κλασσικές τουρκικές θέσεις για το Κυπριακό.

Και όλη αυτή η αβεβαιότητα δημιουργείται τη στιγμή που ο διεθνής παράγοντας θεωρεί σχεδόν δεδομένη την επιτυχή κατάληξη των συνομιλιών και την πραγματοποίηση μάλιστα των δημοψηφισμάτων μέχρι τον επόμενο Μάρτιο.

Καταλυτική θα είναι και η επίσκεψη που θα πραγματοποιήσει στη Λευκωσία, στο πλαίσιο της περιοδείας του στην περιοχή, ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι.

Ο τρόπος με τον οποίο ο κ. Ακιντζί άφησε τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να εκτεθεί, εκφράζοντας από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ την αισιοδοξία του για λύση και προβάλλοντας το «κοινό όραμα» με τον τουρκοκύπριο ηγέτη, και δύο ημέρες αργότερα ήρθε να ανατρέψει ένα σημαντικό μέρος θεμάτων στα οποία πίστευε η ελληνοκυπριακή πλευρά ότι υπήρχε σύγκλιση, προκαλεί καχυποψία και δυσχεραίνει τους χειρισμούς.

Ο κ. Ακιντζί, ο οποίος βρέθηκε στη Νέα Υόρκη και είχε επαφές τόσο με τον Τζον Κέρι όσο και με τον Γ.Γ. του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν, έσπευσε με δηλώσεις του να προκαταλάβει την επόμενη φάση των συνομιλιών, δηλώνοντας ότι πλέον είναι «ώρα για τις εγγυήτριες δυνάμεις να παρέμβουν» και επιμένοντας στο θέμα των εγγυήσεων τόνισε ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη «οι ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων για ασφάλεια και η αντίληψη των Ελληνοκυπρίων περί απειλής».

Ο κ. Ακιντζί όμως άνοιξε με επιμονή ένα ακόμη θέμα, εκείνο της ερμηνείας που δίνει η τουρκική πλευρά στη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, ερμηνεία που παραπέμπει σε συνομοσπονδιακό, διαχωριστικό μοντέλο.

Ο τουρκοκύπριος ηγέτης υποστήριξε ότι η διεθνικότητα επιβάλλει να υπάρχει πλειοψηφία των Τουρκοκύπριων στο δικό τους συνιστών κρατίδιο, τόσο πληθυσμιακή όσο και περιουσιακή. Επιπλέον, σε ό,τι αφορά τις περιουσίες, χωρίς να θελήσει να δώσει συγκεκριμένο ποσοστό, ανέφερε ότι θα πρέπει να είναι αρκετά πάνω από το 50%.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι ο κ. Ακιντζί επέμεινε ότι θα πρέπει να υπάρξουν μόνιμες παρεκκλίσεις από το ευρωπαϊκό κεκτημένο προκειμένου να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο να προσφύγουν Ελληνοκύπριοι στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια για να ακυρώσουν ρυθμίσεις σε σχέση με τις περιουσίες, που παραβιάζουν ευθέως το ευρωπαϊκό νομικό κεκτημένο για πλήρη και απόλυτο σεβασμό της περιουσίας.

Η απαίτηση να καταστούν πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ όλες αυτές οι ρυθμίσεις, που παραβιάζουν βασικές ευρωπαϊκές αρχές προκειμένου να βρεθεί τρόπος διατήρησης ορισμένων από τα τετελεσμένα της εισβολής, ώστε να ικανοποιηθούν οι έποικοι και οι Τουρκοκύπριοι που κατέλαβαν ελληνοκυπριακές περιουσίες, θα συνιστούσε μείζονα παραχώρηση, η οποία θα νομιμοποιεί, με τις ευλογίες των Ελληνοκυπρίων, τα αποτελέσματα της εισβολής.

Επίσης προβληματική είναι η σύγκλιση που φαίνεται να υπάρχει στην παραπομπή των εκκρεμοτήτων για τις περιουσίες σε επιτροπή, που θα αποτελείται από ίσο αριθμό μελών από κάθε κοινότητα, που θα λαμβάνει αποφάσεις με βάση τα κριτήρια που θα καθορίσουν οι δύο πλευρές στις διαπραγματεύσεις. Αυτή η επιλογή περιορίζει το απόλυτο δικαίωμα στην περιουσία και την αναγνώριση ότι τον πρώτο λόγο έχει καθαρά ο νόμιμος ιδιόκτητης και όχι ο νυν χρήστης. Είναι προφανές ότι η παραπομπή χιλιάδων εκκρεμών υποθέσεων για επιστροφή ή αποζημίωση ή ανταλλαγή περιουσίας θα αποτελέσει μια μόνιμη πηγή έντασης και τριβών μεταξύ των δύο κοινοτήτων.

Βεβαίως, θα προηγηθεί μια ιδιαίτερα λεπτή και περίπλοκη διαδικασία για τον καθορισμό των κριτηρίων βάσει των οποίων θα αντιμετωπισθεί το περιουσιακό. Όμως ο κ. Ακιντζί ξεκαθάρισε ότι οι αποφάσεις για το περιουσιακό «δεν θα πρέπει να διαταράξουν την κοινωνική γαλήνη (σ.σ.: στα Κατεχόμενα) και ότι η βασική επιλογή θα είναι η αποζημίωση…».

Ο τουρκοκύπριος ηγέτης έκανε στροφή και στο θέμα της διακυβέρνησης, καθώς, όπως είπε, θα μπορούσε να δει θετικά το θέμα της διασταυρούμενης ψήφου, υπό τον όρο όμως ότι θα εφαρμοστεί η εκ περιτροπής Προεδρία.

Ενδεικτικό πάντως του κλίματος που σταθερά επιχειρούν να διαμορφώσουν οι Τούρκοι είναι ότι ο κ. Ακιντζί δημοσιοποίησε την πρόταση που είχε κάνει, όπως είπε Αχμ. Νταβούτογλου, στον Αλ. Τσίπρα να πάνε μαζί στη Λάρνακα για να κάνουν τριμερή συνάντηση με τον Ν. Αναστασιάδη και μετά να κάνουν και μια «τετραμερή συνάντηση στον Βορρά» με τη συμμετοχή και του ιδίου.

Ο κ. Ακιντζί μάλιστα εκτίμησε ότι είναι πολύ σημαντική… παραχώρηση του κ. Νταβούτογλου, γιατί δέχθηκε να έρθει στην Κύπρο μέσω της Λάρνακας και όχι από το (παράνομο) αεροδρόμιο «Ερκάν» στην κατεχόμενη Λευκωσία.

Η απάντηση, βεβαίως, του έλληνα πρωθυπουργού σε αυτή την πρόταση του κ. Νταβούτογλου έγινε γνωστή με καθυστέρηση μερικών ημερών από τον κύπριο κυβερνητικό εκπρόσωπο, καθώς ο κ. Τσίπρας εξήγησε στον τούρκο ομόλογό του ότι μόνο μετά τη λύση του Κυπριακού θα ήταν δυνατή μια τέτοια επίσκεψη στην Κύπρο.

Ο κ. Ακιντζί, τροφοδοτώντας ακόμη περισσότερο την καχυποψία στην ελληνοκυπριακή πλευρά, έσπευσε από τη Νέα Υόρκη να διακηρύξει για μια ακόμη φορά ότι το φυσικό αέριο θα πρέπει να εξαχθεί με αγωγό μέσω της Τουρκίας, προβάλλοντας μάλιστα ως ισοδύναμο αντάλλαγμα για την ελληνοκυπριακή πλευρά τη μελλοντική διοχέτευση νερού προς τον Νότο από τον αγωγό που από την Τουρκία μεταφέρει νερό στα Κατεχόμενα και θα είναι πλήρως λειτουργικός μέχρι το τέλος Οκτωβρίου.

Κωνσταντίνος Τσάκαλος