Διολίσθηση προς τη συνδιαχείριση στο Αιγαίο με αφορμή τους πρόσφυγες και λαθρομετανάστες

Η Ευρωπαϊκή Οδηγία δεν εισήχθη επί Τασίας Χριστοδουλοπούλου. Υπήρχε και προηγουμένως. Η Ελλάδα όμως, αντιλαμβανόμενη τους κινδύνους που εγκυμονεί για την ίδια και γνωρίζοντας το παιχνίδι με τους λαθρομετανάστες και τις βλέψεις της Άγκυρας, ήταν επιφυλακτική στην εφαρμογή της, παρά το γεγονός ότι και οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν είναι άμοιρες ευθυνών για την κατάσταση που δημιουργήθηκε στη χώρα με τη λαθρομετανάστευση.

Υπήρχαν, π.χ., και προηγουμένως αντιδράσεις από τους γνωστούς «φίλους των μεταναστών» στην ανέγερση φράχτη στον Έβρο. Οι προηγούμενες όμως κυβερνήσεις προχώρησαν στην κατασκευή του φράχτη.

Οι δουλέμποροι και διακινητές, μετά το κλείσιμο του Έβρου, μετατόπισαν τις δραστηριότητές τους στα θαλάσσια σύνορα του Αιγαίου. Η δραματική κορύφωση του πολέμου στη Συρία και το Ιράκ και η μαζική έξοδος προσφύγων προσέδωσαν στην προϋπάρχουσα λαθρομετανάστευση έναν νέο χαρακτήρα, με προεξάρχοντες τους πρόσφυγες από τις χώρες αυτές. Η νέα όμως αυτή συγκυρία δεν πρέπει να συγκαλύπτει το γεγονός ότι η λαθρομετανάστευση δεν αφορά μόνο πραγματικούς πρόσφυγες, που έχουν ανάγκη από προστασία και απέναντι στους οποίους η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να παραμείνει αδιάφορη.

Θα έλεγε κανείς ότι και για πολλούς άλλους από τους οικονομικούς μετανάστες η έσχατη φτώχεια, η πείνα και η κοινωνική ανασφάλεια δεν είναι μικρότερο κακό από τον πόλεμο. Η μετανάστευσή τους όμως αντιπροσωπεύει ένα άλλο πρόβλημα, για το οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να διαμορφώσει μια άλλη πολιτική, σε συνεργασία με άλλες μεγάλες χώρες του κόσμου, για την προώθηση της αναπτύξεως στις χώρες εκπομπής μεταναστών.

Υπάρχουν όμως και πολλά ερωτήματα για τους πραγματικούς πρόσφυγες. Είναι γνωστά τα θέατρα του πολέμου και είναι γνωστό επίσης ότι οι πρόσφυγες καταφεύγουν, σε πρώτη φράση, στις γειτονικές χώρες. Η ανθρωπιστική παρέμβαση της Ευρώπης θα πρέπει λογικά να αναπτύσσεται, σε πρώτο επίπεδο, κοντά στα σύνορα των χωρών αυτών. Εάν διαιωνίζεται ο πόλεμος και η ανασφάλεια και κρίνεται σκόπιμη η μετανάστευση ενός μέρους, τουλάχιστον, των προσφύγων στην Ευρώπη, η μεταφορά τους μπορεί τότε να γίνεται με οργανωμένο τρόπο και χωρίς πρόσθετες ταλαιπωρίες, εκμετάλλευση και θαλασσοπνιγμούς.

Το άνοιγμα των συνόρων από την Τασία Χριστοδουλοπούλου χωρίς καμιά επιφύλαξη, με τη λογική ότι η Ελλάδα θα λειτουργήσει ως χώρα διελεύσεως (τράνζιτ) προς την άλλη Ευρώπη, έχει θέσει την Ελλάδα σε δεινή θέση. Κατά πρώτο λόγο, η Ελλάδα δεν ελέγχει τα θαλάσσια σύνορά της στο Αιγαίο, εφόσον, κατ’ εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για το Άσυλο, δεν δικαιούται να ανακόψει και να απωθήσει κανέναν που δηλώνει αιτητής ασύλου. Είναι γνωστό ότι όλοι δηλώνουν αιτητές ασύλου και όλοι εισέρχονται παράνομα χωρίς να ρωτούν κανέναν.

Κατά δεύτερο λόγο, με το καθεστώς αυτό των ανοικτών συνόρων, τόσο η Ελλάδα όσο και η Ευρώπη γίνονται όμηροι της Τουρκίας.

Η Ευρώπη, η οποία θέλει να επιβάλει έναν έλεγχο στις ροές και -ει δυνατόν- να διαχωρίζει πριν από την είσοδο τους στην Ευρώπη τους λαθρομετανάστες από τους πρόσφυγες, αισθάνεται υποχρεωμένη να συνεργασθεί με την Τουρκία. Σημειωτέον, η Τουρκία δεν είναι άμοιρη ευθυνών για τη δημιουργία του προσφυγικού προβλήματος στη Συρία.

Η Τουρκία όμως μετατρέπει το θέμα των προσφύγων και των λαθρομεταναστών σε διαπραγματευτικό ατού για να ζητήσει από την Ευρώπη ανταλλάγματα. Το πρώτο που ζητά, και το οποίο είναι στην ημερήσια διάταξη από παλιά, είναι η κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους υπηκόους. Να μπορούν δηλαδή όλοι οι Τούρκοι υπήκοοι να ταξιδεύουν στην ΕΕ χωρίς θεώρηση (βίζα).

Το δεύτερο είναι η διπλωματική υποστήριξη από την Ευρώπη για την πολιτική της στη Συρία. Τόσο στον Πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ όσο και στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ ο Ταγίπ Ερντογάν έθεσε θέμα για Ευρωπαϊκή υποστήριξη στην Τουρκική ιδέα για τη δημιουργία Ζώνης Ασφαλείας μέσα στη Συρία. Η Ζώνη αυτή Ασφαλείας, είπε στους Ευρωπαίους ο Ερντογάν, θα ανακόψει και το κύμα προσφύγων προς την Ευρώπη, γιατί θα παρέχεται προστασία σε όσους το έχουν ανάγκη στη Ζώνη Ασφαλείας.

Το τρίτο και σημαντικότερο για μας είναι η εκμετάλλευση από την Άγκυρα του θέματος των προσφύγων και των λαθρομεταναστών για την εξασφάλιση υποστηρίξεως από τους Ευρωπαίους στην ιδέα συνδιαχειρίσεως του προβλήματος στο Αιγαίο, υπό την εποπτεία και επιδιαιτησία της Frontex.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους είχε αποφασίσει η Ελλάδα να ενταχθεί στη Συνθήκη Σένγκεν ήταν ακριβώς η προσδοκία ότι με τον Κοινό Ευρωπαϊκό χώρο τα Ελληνικά σύνορα θα γίνονταν αυτομάτως και εξωτερικά Ευρωπαϊκά σύνορα.

Με τις συμφωνίες όμως που διαπραγματεύεται η ΕΕ με την Άγκυρα και στις οποίες υπεισέρχονται και άλλες σκοπιμότητες, που αφορούν άλλες σκοπιμότητες, που αφορούν τις σχέσεις Ευρώπης και Τουρκίας, η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τον εθνικό έλεγχο των θαλασσίων συνόρων της και επιπλέον να διολισθήσει σε μια μορφή συνδιαχειρίσεως του Αιγαίου.

Είναι γνωστό ότι η Τουρκία αμφισβητεί τα θαλάσσια σύνορα στο Αιγαίο, υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν οριοθετημένα σύνορα και προβάλλει θεωρίες περί γκρίζων ζωνών, προβάλλει επίσης παγίως την ιδέα της συνδιαχειρίσεως στο Αιγαίο και της συνεκμεταλλεύσεως του φυσικού του πλούτου.

Η Ελλάδα δεν πρέπει να επιτρέψει, με υποχωρητική στάση, να μετατρέψει η Άγκυρα τη λαθρομετανάστευση σε γεωπολιτικό όπλο κατά της Ελλάδος στο Αιγαίο και όχι μόνον. Εάν εμμείνει η ΕΕ για Ελληνο-Τουρκική συνδιαχείριση, η Ελλάδα δεν έχει άλλη επιλογή από την άμεση αναστολή της ολέθριας Ευρωπαϊκής Οδηγίας για το Άσυλο και την επιστροφή στον εθνικό έλεγχο των θαλασσίων συνόρων της χώρας.