Όσα πρέπει να ξέρετε για την κολπική μαρμαρυγή

September 27, 2015 στις κατηγορίες ΥΓΕΙΑ,

Μία από τις συχνότερες και σημαντικότερες μορφές αρρυθμίας είναι η κολπική μαρμαρυγή. Στη χώρα μας σήμερα υπολογίζουμε ότι υπάρχουν περίπου 40-50 χιλιάδες άτομα με κολπική μαρμαρυγή. Πρόκειται για ένα πρόβλημα του οποίου η συχνότητα εμφάνισης αυξάνεται όσο αυξάνεται και η ηλικία. Παρόλο που δεν υπάρχουν ακριβή επιδημιολογικά δεδομένα, η συχνότητα της κολπικής μαρμαρυγής σε άτομα μέχρι την ηλικία των πενήντα ετών εκτιμάται ότι φτάνει περίπου στο 1% του γενικού πληθυσμού. Από κει και πέρα, όσο περνούν οι δεκαετίες τόσο αυξάνεται η συχνότητά της και υπολογίζουμε ότι σε ανθρώπους άνω των 80 ετών παρατηρείται σε ποσοστό που υπερβαίνει το 10%.

Μορφές

Στην πράξη υπάρχουν τρεις μορφές κολπικής μαρμαρυγής:

1. Η μόνιμη.

2. Η παροξυσμική, που διαρκεί λιγότερο από 1 εβδομάδα και αποκαθίσταται από μόνη της.

3. Η εμμένουσα, που διαρκεί περισσότερο από 1 εβδομάδα και συνεχίζεται επ’ αόριστον χωρίς ιατρική παρέμβαση.

Ομάδες υψηλού κινδύνου

Εκτός από τους ηλικιωμένους, άλλα άτομα που έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν κολπική μαρμαρυγή είναι κατʼ αρχάς τα άτομα που έχουν κάποιο πρόβλημα με την καρδιά τους. Συνηθέστερα προβλήματα που προκαλούν κολπική μαρμαρυγή είναι η καρδιακή ανεπάρκεια, η στεφανιαία νόσος, η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι βαλβιδοπάθειες (κυρίως οι παθήσεις της μιτροειδούς βαλβίδας) και οι μυοκαρδιοπάθειες. Σ’ αυτήν την κατηγορία ανήκουν και τα άτομα που έχουν παραπληρωματικά δεμάτια, δηλαδή που έχουν γεννηθεί με κάποιο πρόβλημα στο σύστημα παραγωγής και αγωγής του ηλεκτρικού ερεθίσματος στην καρδιά. Μπορεί όμως να υπάρχουν και εξωκαρδιακά αίτια. Είναι δυνατόν δηλαδή κάποιος να πάθει κολπική μαρμαρυγή χωρίς να έχει πρόβλημα με την καρδιά του, αλλά εξαιτίας άλλων προβλημάτων υγείας, όπως για παράδειγμα υπερθυρεοειδισμό, πνευμονοπάθειες και λοιμώξεις.

Υπάρχουν επίσης και οι περιπτώσεις εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής στις οποίες δεν ανευρίσκεται ούτε πρόβλημα καρδιάς ούτε κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας. Σ’ αυτές της περιπτώσεις μιλάμε για μονήρη κολπική μαρμαρυγή.

Τέλος, μπορεί κανείς να πάθει κολπική μαρμαρυγή από κατανάλωση καφεΐνης, αλκοολούχων ποτών, αλλά και ναρκωτικών ουσιών. Οι ασθενείς επομένως δεν πρέπει να ξεχνούν ότι η ύπαρξη κολπικής μαρμαρυγής δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη την ύπαρξη οργανικής καρδιακής νόσου.

Τα συμπτώματα

Κολπική μαρμαρυγή μπορεί να έχουν μερικοί και να μην αισθάνονται τίποτε. Στους ασθενείς πού εμφανίζουν συμπτώματα το συνηθέστερο είναι ένα φτερούγισμα στο στήθος.

Όταν η κολπική μαρμαρυγή έχει σαν αποτέλεσμα μεγάλη καρδιακή συχνότητα, δηλαδή πολύ ανεβασμένους σφυγμούς, ιδίως στις περιπτώσεις εκείνες πού ο ασθενής έχει κάποιο οργανικό πρόβλημα καρδιάς, μπορεί να εκδηλωθεί με δύσπνοια, πόνο στο στήθος, ζάλη και γενική αδιαθεσία. Αυτά τα συμπτώματα παρατηρούνται περισσότερο σε ηλικιωμένους και καρδιοπαθείς.

Πότε να επισκεφτούμε τον γιατρό

Κάθε άτομο που παρουσιάζει τα προαναφερόμενα συμπτώματα θα πρέπει να επισκεφτεί γιατρό, γιατί μπορεί η αρρυθμία να αποτελεί εκδήλωση καρδιακής ή άλλης νόσου.

Επίσης υπάρχουν περιπτώσεις πολλών ασθενών που ανακαλύπτουν τυχαία την αρρυθμία αυτή, με κλασικό παράδειγμα αυτούς πού μετρούν την πίεσή τους με ένα ηλεκτρονικό πιεσόμετρο και βλέπουν ανεβασμένους και ανώμαλους σφυγμούς.

Σ’ αυτές της περιπτώσεις ανησυχούν, καταφεύγουν στον γιατρό να βγάλουν ένα καρδιογράφημα -και καλά κάνουν- και ανακαλύπτουν την κολπική μαρμαρυγή.

Πάντως η κολπική μαρμαρυγή συνήθως δεν είναι σοβαρή και γι’ αυτό οι ασθενείς πού την ανακαλύπτουν για πρώτη φορά δεν πρέπει να πανικοβάλλονται. Είναι εξαιρετικά σπάνιες οι περιπτώσεις που η κολπική μαρμαρυγή προκαλεί έντονα συμπτώματα και μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Συνήθως τέτοιες είναι οι περιπτώσεις εκείνες που η κολπική μαρμαρυγή οφείλεται σε σοβαρή οργανική καρδιακή νόσο ή συνδέεται με σύνδρομο Wolf-Parkinson-White.

Γιατί δεν πρέπει να αδιαφορήσουμε

Οι άνθρωποι που παθαίνουν κολπική μαρμαρυγή δεν κινδυνεύουν τόσο πολύ από την καρδιά τους αυτή καθ’ εαυτή, αλλά για τον λόγο ότι η αρρυθμία αυτή αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα κάποιου να πάθει αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Πιο συγκεκριμένα επειδή η καρδιά δεν δουλεύει με συγχρονισμένο τρόπο, παρέχονται ευκαιρίες μέσα της καρδιακής κοιλότητας, ιδιαίτερα στον αριστερό κόλπο της καρδιάς να δημιουργηθούν θρόμβοι αίματος που κάποια στιγμή μπορεί να αποσπαστούν από το τοίχωμα του αριστερού κόλπου που είναι προσκολλημένοι και να μπουν στη γενική κυκλοφορία και να προκαλέσουν εμβολικό επεισόδιο είτε στον εγκέφαλο, οπότε έχουμε εγκεφαλικό επεισόδιο, είτε σε κάποια αρτηρία για παράδειγμα στο πόδι οπότε προκαλούν οξεία απόφραξη αρτηρίας του κάτω άκρου ή του εντέρου κ.λπ.

Τι εξετάσεις χρειάζονται

Η διερεύνηση της κολπικής μαρμαρυγής πρέπει να ξεκινά από την κλινική καρδιακή εξέταση. Στη συνέχεια θα πρέπει να γίνει ένα απλό καρδιογράφημα το οποίο θέτει κατά κανόνα τη διάγνωση. Όταν πρόκειται για μια μόνιμη χρόνια κατάσταση με ένα απλό καρδιογράφημα διαγιγνώσκεται. Το πρόβλημα είναι οι παροξυσμικές μορφές της κολπικής μαρμαρυγής όπου μπορεί να απαιτηθεί η τοποθέτηση holter ρυθμού, δηλαδή καταγραφέας του ηλεκτροκαρδιογραφήματος για ένα 24ωρο. Μία άλλη εξέταση που πρέπει να γίνεται οπωσδήποτε είναι το υπερηχοκαρδιογράφημα.

Επιπλέον θα πρέπει να γίνονται αιματολογικές εξετάσεις μεταξύ των οποίων θα πρέπει να περιλαμβάνονται και εξετάσεις για τον θυρεοειδή (έλεγχος θυρεοειδικών ορμονών), αλλά και έλεγχος ηλεκτρολυτών(Κ, Νa). Ασφαλώς στα άτομα που έχουν πιθανότητες να έχουν στεφανιαία νόσο, εφόσον δεν βρεθεί κάτι από τις προηγούμενες εξετάσεις θα πρέπει να γίνονται λειτουργικές δοκιμασίες, π.χ. δοκιμασία κοπώσεως, σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου κ.ά.

Βασικές κατευθύνσεις της θεραπευτικής αντιμετώπισης

Βασικό στοιχείο στη θεραπευτική αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής είναι ο έλεγχος της καρδιακής συχνότητας. Είναι διαφορετικό να έχει κάποιος κολπική μαρμαρυγή και να έχει 160 σφυγμούς ανά λεπτό, οπότε δεν μπορεί να σταθεί και έχει προβλήματα και αλλιώς να έχει 70 σφυγμούς. Σημαντικό είναι, στις περιπτώσεις που τούτο είναι εφικτό, να αποκατασταθεί ο φυσιολογικός ρυθμός της καρδιάς που ονομάζεται φλεβοκομβικός ρυθμός.

Επιπλέον, η θεραπεία θα πρέπει να αποσκοπεί στο να μην έχουμε επανάληψη του επεισοδίου. Θα πρέπει δηλαδή να γίνει προληπτικά χορήγηση φαρμάκων ή άλλες ενέργειες, ώστε να μην επανέλθει το σύμβαμα.

Τελευταίο αλλά πάρα πολύ σημαντικό σε ανθρώπους με κολπική μαρμαρυγή, μόνιμη ή υποτροπιάζουσα, να χορηγούνται αντιπηκτικά, ώστε να προληφθεί ένα πιθανό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Η επιτυχία της θεραπευτικής αντιμετώπισης της κολπικής μαρμαρυγής πολλές φορές εξαρτάται από την αιτιολογία της. Συχνά η κολπική μαρμαρυγή έχει να κάνει και με «ανατομικά» προβλήματα. Έτσι στις περιπτώσεις που έχουμε διατεταμένο αριστερό κόλπο (όπως π.χ. σε στένωση μιτροειδούς βαλβίδας) ό,τι και να κάνουμε δεν μπορούμε να αποκαταστήσουμε φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό και αν το καταφέρουμε συχνά υποτροπιάζει. Αντίθετα όταν ο αριστερός κόλπος είναι μικρός, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων μπορούμε να αποκαταστήσουμε τον φυσιολογικό ρυθμό της καρδιάς

Τα φάρμακα

Η επιστήμη σήμερα διαθέτει πάρα πολλά φάρμακα για την κολπική μαρμαρυγή. Έτσι υπάρχουν τα βραδυκαρδιακά φάρμακα (β΄αναστολείς, βραδυκαρδιακοί ανταγωνιστές ασβεστίου (Ca) και δακτυλίτιδα) που χρησιμοποιούνται για να ελέγξουν την καρδιακή συχνότητα.

Υπάρχουν επίσης τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την ανάταξη της αρρυθμίας (δηλαδή αποκατάσταση του φυσιολογικού ρυθμού της καρδιάς). Τα συνηθέστερα χρησιμοποιούμενα είναι η αμιοδραρόνη, η σοταλόλη, η προπαφαινόνη και η ιμπουτιλίδη, από τα οποία ορισμένα χορηγούνται χρονίως και για την πρόληψη της επανάληψης των κρίσεων.

Σημαντικό μέρος της θεραπευτικής αντιμετώπισης της κολπικής μαραμρυγής αποτελεί η πρόληψη των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, δεδομένου ότι είναι γνωστό ότι η κολπική μαρμαρυγή αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εγκεφαλικού ιδιαίτερα σε ασθενείς υψηλού κινδύνου (μεγάλης ηλικίας, με υπέρταση, Σακχαρώδη Διαβήτη, Καρδιακή Ανεπάρκεια ή ιστορικό Αγγειακού Εγκεφαλικού Επεισοδίου). Η πρόληψη γίνεται φαρμακευτικά με χορήγηση αντιπηκτικών. Μέχρι πρόσφατα χρησιμοποιούνταν κυρίως τα κουμαρινικά αντιπηκτικά (Βαρφαρίνη [WARFARIN], Ασενοκουμαρόλη [SINTROM]). Τα τελευταία χρόνια έχουν κυκλοφορήσει νεότερα αντιπηκτικά φάρμακα (Νταμπιγκατράνη [PRADAXA], Ριβαροξαμπάνη [XARELTO], Απιξαμπάνη [ΕLIQUIS]), τα οποία είναι εξίσου αποτελεσματικά με τα κουμαρινικά και πλεονεκτούν αυτών στό γεγονός ότι οι ασθενείς που τα λαμβάνουν δεν χρειάζεται να υποβάλλονται σε τακτικές μετρήσεις της πηκτικότητας του αίματος (κάτι το οποίο είναι απολύτως απαραίτητο με τα κουμαρινικά αντιπηκτικά).

Πότε χρειάζεται επεμβατική αντιμετώπιση

Στις περιπτώσεις εκείνες όπου με τα φάρμακα δεν μπορεί να αποκατασταθεί ο φυσιολογικός ρυθμός μπορεί να χρειαστεί να γίνει συγχρονισμένη ηλεκτρική απινίδωση, η οποία βέβαια γίνεται στα νοσοκομεία. Σε περιπτώσεις ασθενών πού εμφανίζουν πολύ συχνές υποτροπές, οι οποίες δεν μπορούν να προληφθούν με φάρμακα, μπορεί να γίνει στο Ηλεκτροφυσιολογικό Εργαστήριο μία ειδική επέμβαση που ονομάζεται κατάλυση (καυτηριασμός) των εκτόπων εστιών που πυροδοτούν τη δημιουργία της κολπικής μαρμαρυγής.