Σε «Συμπληγάδες» ο ρωσικός αγωγός Turkish Stream
Παρά το γεγονός ότι Μόσχα και Άγκυρα προσπαθούν να στείλουν καθησυχαστικά μηνύματα, οι συνομιλίες για την υπογραφή της συμφωνίας για την έναρξη κατασκευής του αγωγού έχουν καθυστερήσει και η εκκρεμότητα, όπως όλα δείχνουν, θα λυθεί οριστικά στη συνάντηση που, όπως ανακοινώθηκε, θα έχουν το φθινόπωρο ο Πρόεδρος Πούτιν με τον Τ. Ερντογάν.
Οι μέχρι τώρα συνομιλίες έχουν κολλήσει στο σκληρό παζάρι που είναι σε εξέλιξη μεταξύ των δύο πλευρών, καθώς η Ρωσία ζητά να υπογραφεί ταυτόχρονα η συμφωνία με την παροχή μεγάλης έκπτωσης (σχεδόν 10,25%) στην τιμή του φυσικού αέριου που προμηθεύεται συνολικά η Τουρκία από τη Ρωσία, ενώ η Τουρκία απαιτεί να προηγηθεί της συμφωνίας η έκπτωση στο φυσικό αέριο, με το επιχείρημα ότι καθίσταται πλέον μεγάλος καταναλωτής φυσικού αερίου, όπως η Γερμανία, και συνεπώς πρέπει να της προσφερθεί η ίδια τιμή με την οποία αγοράζει το ρωσικό φυσικό αέριο η Γερμανία.
Στην αντιπαράθεση αυτή η Μόσχα έχει επανειλημμένα επιχειρήσει να επιρρίψει τις ευθύνες στην τουρκική πλευρά, υποστηρίζοντας ότι η αδυναμία συγκρότησης νέας κυβέρνησης στην Τουρκία είναι που καθυστερεί τις διαπραγματεύσεις, καθώς μετά τις εκλογές του Ιουνίου δεν έχουν αποφέρει αποτέλεσμα οι προσπάθειες του κ. Νταβούτογλου να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας, με πιθανότερο ενδεχόμενο πλέον την προσφυγή εκ νέου στις κάλπες.
Από την άλλη πλευρά πάντως, η Άγκυρα επιμένει ότι είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμη να υπογράψει τη συμφωνία εφόσον δοθεί φυσικά η έκπτωση η οποία θα αφορά τη συνολική ποσότητα φυσικού αερίου που προμηθεύεται από τη Ρωσία και φθάνει τα 28-30 δισ. κυβικά μέτρα τον χρόνο. Η Τουρκία όμως παζαρεύει και για να εξασφαλίσει τη συμμετοχή τουρκικών εταιρειών στο έργο και κυρίως να μην περιοριστεί ο Turkish Stream σε έναν ακόμη αγωγό που θα διέρχεται από το έδαφός της, καθώς ο στόχος είναι, όπως δήλωσε και ο υπουργός Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ που χειρίζεται τις διαπραγματεύσεις, να καταστεί «ενεργειακός κόμβος» και όχι «χώρα διέλευσης». Αυτή η αναφορά αποκαλύπτει ένα ακόμη σημείο αντιπαράθεσης με τους Ρώσους, καθώς η Τουρκία επιδιώκει την ενσωμάτωση του αγωγού στο δικό της δίκτυο, κάτι που απορρίπτει η Gazprom, καθώς θα μετατρεπόταν πάλι σε όμηρο της χώρας διέλευσης, όπως συνέβη και με την Ουκρανία, την οποία ακριβώς επιδιώκει να παρακάμψει ο αγωγός Turkish Stream.
Όσο πάντως σημειώνονται καθυστερήσεις τόσο θα αποδυναμώνεται η δυναμική του έργου αυτού, μια και ο στόχος είναι να λειτουργήσει μέχρι το 2019, όταν λήγουν τα συμβόλαια εξαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας.
Πάντως, την ίδια περίοδο προχώρα με εντυπωσιακά γοργούς ρυθμούς το σχέδιο του συμπληρωματικού αγωγού Nord Stream που μεταφέρει απευθείας με υποθαλάσσιο αγωγό στη Βαλτική το ρωσικό φυσικό αέριο στη Γερμανία. Η προώθηση του έργου αυτού, που παρεμπιπτόντως δεν έχει προκαλέσει αντιδράσεις από τις Βρυξέλλες ή την Ουάσινγκτον (λόγω προφανώς της εμπλοκής του Βερολίνου και μεγάλων γερμανικών εταιρειών), θα αποδυναμώσει περισσότερο το σχέδιο της επέκτασης του Turkish Stream μέσω της Ελλάδας προς τα Δυτικά Βαλκάνια και κατάληξη την Ουγγαρία και την Αυστρία. Οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης θα μπορούν να εξυπηρετηθούν από τις πρόσθετες ποσότητες του Nord Stream και από υπάρχοντες ή νέους κάθετους αγωγούς, ενώ η άσχημη οικονομική κατάσταση των χωρών των Δ. Βαλκανίων περιορίζει σημαντικά τη ζήτηση φυσικού αερίου και συνεπώς την οικονομική βιωσιμότητα του όλου έργου.
Στο πλαίσιο αυτό εμπλέκεται και η Ελλάδα, καθώς η επέκταση του αγωγού, παρά το πολιτικό περιεχόμενο που προσπάθησε να του προσδώσει η κυβέρνηση και προσωπικά ο Π. Λαφαζάνης, θα είχε σημαντικά οικονομικά οφέλη για τη χώρα.
Ο κ. Τσίπρας συμφώνησε με τον ρώσο πρωθυπουργό Ντ. Μεντβέντεφ, στη συνάντηση που είχαν στην Αίγυπτο, να υπάρξει νέος κύκλος επαφών μεταξύ του Π. Σκουρλέτη και του ρώσου υπουργού Ενέργειας Αλ. Νόβακ για όλο το πακέτο της ενεργειακής συνεργασίας, αλλά κυρίως για τον αγωγό, ο οποίος όμως δεν μπορεί να προχωρήσει εάν δεν δοθεί το «πράσινο φως» από την Κομισιόν και κυρίως εάν δεν ολοκληρωθεί η συμφωνία μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας.
Δεν θα πρέπει να υποβαθμίζεται πάντως το γεγονός ότι η Ουάσινγκτον έχει εκφράσει την αντίθεσή της με την κατασκευή του αγωγού και κυρίως στο ενδεχόμενο επέκτασής του μέσω της Ελλάδας προς την Κεντρική Ευρώπη.
Η αμερικανική κυβέρνηση διαθέτει αρκετά και ισχυρά «επιχειρήματα», καθώς λειτούργησε υποβοηθητικά στις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης για κλείσιμο της συμφωνίας για το χρέος, ενώ θεωρείται σημαντική χειρονομία προς τον Τ. Ερντογάν ότι «έκλεισε το μάτι» για την έναρξη των αεροπορικών επιδρομών εναντίον των κουρδών ανταρτών του PKK. Εξάλλου στην Άγκυρα υπήρξαν πληροφορίες ότι στο τηλεφώνημα του Προέδρου Ομπάμα στον τούρκο Πρόεδρο Τ. Ερντογάν, στο οποίο οριστικοποιήθηκε η συμφωνία για την έναρξη των αεροπορικών επιδρομών στη Συρία και στο Β. Ιράκ, εκφράσθηκε με πολύ έντονο τρόπο η αντίθεση της Ουάσινγκτον στον νέο ρωσικό αγωγό. Βεβαίως η Τουρκία έχει φιλοδοξίες ανάδειξής της σε σημαντικότατο κόμβο μεταφοράς ενέργειας, αλλά πλέον οι εξελίξεις σε Ιράν και Τουρκμενιστάν, που διανοίγονται προοπτικές εξαγωγής του φυσικού αερίου τους προς την Ευρώπη μέσω της Τουρκίας, η αύξηση των ποσοτήτων φυσικού αερίου που το ίδιο το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να διαθέσει προς την Ευρώπη καθώς και η Βαντοτάρα εξαγωγής φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας από το Ιρακινό Κουρδιστάν μπορεί να ισορροπήσει τις απώλειες από μια καθυστέρηση ή ακόμη και ναυάγιο του προτεινόμενου ρωσικού αγωγού.
Κωνσταντίνος Τσάκαλος