Σε γεωπολιτική δίνη η Ελλάδα
Δυστυχώς, η εξωτερική πολιτική της χώρας υπήρξε ένα ακόμη μεγάλο θύμα της κρίσης, καθώς μετά τους αυτοσχεδιασμούς των πρώτων μηνών της διακυβέρνησης Παπανδρέου ακολούθησε η θορυβώδης αλλά χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο περίοδος Αβραμόπουλου, μετά βρέθηκε ο Β. Βενιζέλος να ασκεί πλημμελώς τα καθήκοντα του υπουργού Εξωτερικών (καθώς ήταν αντιπρόεδρος της κυβέρνησης) και, τέλος, η άσκηση εξωτερικής πολιτικής παραδόθηκε στον Νίκο Κοτζιά.
Με τους άλλους υπουργούς παντελώς ανύπαρκτους, με τον κ. Τσακαλώτο τουλάχιστον να είναι δικαιολογημένος, μια και ο πρωθυπουργός τον είχε συμπεριλάβει στη στενή ομάδα συνεργατών του για τη διαπραγμάτευση (πριν τον μεταθέσει στο υπουργείο Οικονομικών), η εξωτερική πολιτική της χώρας έχει υστερήσει σημαντικά.
Όμως, το μεγάλο πρόβλημα, το οποίο φυσικά δεν μπορεί ούτε ο κ. Κοτζιάς, παρά τις γνώσεις και το ρητορικό ταλέντο του, να ξεπεράσει, είναι η ζημιά που προκλήθηκε στην ίδια την εικόνα της Ελλάδας ως ευρωπαϊκής νατοϊκής χώρας, ισχυρής κοινωνικά, οικονομικά, στρατιωτικά, με όραμα και αξιοπιστία στην εξωτερική πολιτική της.
Η ζημιά που έχει προκληθεί είναι τεράστια. Με ποιο κύρος ο νυν ή ο επόμενος υπουργός Εξωτερικών θα επισκεφτεί τα Σκόπια και θα βάλει στο τραπέζι με πειστικό και αποτελεσματικό τρόπο τις ελληνικές θέσεις για το θέμα της ονομασίας; Ποιος έλληνας υπουργός θα μεταβεί στα Τίρανα (όπου, παρεμπιπτόντως, μεταβαίνει την Τετάρτη ο κ. Κοτζιάς) όπου θα δεχθεί τις λοιδορίες του κάθε κυρίου Ράμα, ο οποίος πλέον, μετά την επίσκεψη της κ. Μέρκελ αλλά και τις επανειλημμένες επισκέψεις αμερικανών αξιωματούχων, θεωρεί ότι είναι ο νέος τοποτηρητής της Δύσης στα Βαλκάνια;
Με ποιο κύρος η Αθήνα θα ζητήσει από τη Σόφια μέτρα προστασίας ελληνικών επιχειρήσεων στη Βουλγαρία ή για το απλό θέμα των νερών του Νέστου, όταν ο βούλγαρος πρωθυπουργός επρόκειτο να καθίσει σήμερα με άλλους 26 ηγέτες να αποφασίσει για την τύχη της χώρας μας;
Ένα, δικαιολογημένο κατά πολλούς, αρνητικό αίσθημα των βαλκάνιων γειτόνων μας προς την Ελλάδα μετατρέπεται πλέον σε ένα κύμα πλήρους αμφισβήτησης του ρόλου που είχε αποκτήσει η Ελλάδα ως μοχλός ευρωατλαντικής προσέγγισης και προώθησης της Δημοκρατίας και της ανάπτυξης των χωρών αυτών.
Η Ελλάδα, έχοντας υποστεί εκτός των άλλων και τρομακτικές οικονομικές ζημίες, βλέπει εταιρείες ελληνικών συμφερόντων, που έλεγχαν σημαντικό μέρος της οικονομικής δραστηριότητας στις γειτονικές χώρες, να υποχωρούν, με απώλεια σημαντικών κεφαλαίων για την ίδια την ελληνική οικονομία αλλά, κυρίως, με πλήρη αποδυνάμωση του μοχλού επιρροής που διέθετε η χώρα μας μέσω της οικονομίας.
Με την Τουρκία τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα, παρά το γεγονός ότι η κατάρρευση της χώρας συνέπεσε με μια βαθιά αναζήτηση ταυτότητας, όχι μόνο πολιτικής, στην Τουρκία, με τον Ερντογάν να προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ της επιβολής αυταρχικού προσωποπαγούς καθεστώτος και της συγκρότησης κυβέρνησης – μαριονέτας την οποία θα ελέγχει από το παρασκήνιο.
Οι διαρκείς παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, οι υπερπτήσεις μαχητικών σε ελληνικά νησιά αλλά και τα περιστατικά των τελευταίων ημερών με ποιοτική αναβάθμιση των προκλήσεων, μια και εκτελούνται υπερπτήσεις και από ελικόπτερα, κορυφώνουν την αγωνία στο ΥΠΕΞ για το τι ακριβώς επιδιώκει η Τουρκία. Είναι γεγονός πάντως ότι αν και είναι γνωστές οι δυσκολίες για ανεφοδιασμό των πτητικών και θαλάσσιων μέσων ακόμη και με καύσιμα, μάλλον θα πρέπει να εκτιμηθεί ως… ήπια η τουρκική δραστηριότητα και οι προσπάθειες υπενθύμισης των εδαφικών διεκδικήσεων και των αμφισβητήσεων των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων από την Τουρκία.
Με τα άνευ λόγου, όπως αποδείχτηκε, ανοίγματα στη Ρωσία, το μόνο που κατόρθωσε η Αθήνα είναι να ενοχοποιηθεί και να ταυτισθεί με τη Ρωσία και τον Πούτιν, από τους οποίους μάλιστα δεν έλαβε ως αντάλλαγμα ούτε καν την άρση απαγόρευσης εισαγωγής νωπών προϊόντων και φρούτων.
Σε ό,τι αφορά το μεγάλο παιγνίδι με τη Μόσχα, το οποίο έπεισαν τον κ. Τσίπρα να παίξει οι κ. Λαφαζάνης, Κοτζιάς, Ήσυχος, ακόμη και ο κ. Καμμένος, αυτό δεν δείχνει να προχωρά.
Η Ρωσία και οι BRICS δεν έδειξαν κανένα απολύτως ενδιαφέρον για τη χορήγηση έστω και συμβολικού δανείου στην Ελλάδα. Επίσης, το περίφημο σχέδιο του αγωγού Turkish Stream, παρά τις φιλόδοξες και επίμονες (μέχρι παρεξηγήσεως) προσπάθειες του κ. Λαφαζάνη, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα προχωρήσει μετά την είδηση που ήρθε από τη Μόσχα, σύμφωνα με την οποία ο Πρόεδρος Πούτιν παζαρεύει την αποκατάσταση εξαγωγής αερίου όχι μόνο μέσω του νέου μεγαλύτερης χωρητικότητας αγωγού αερίου στη Βαλτική Θάλασσα αλλά και των ήδη υπαρχόντων δικτύων της Ουκρανίας.
Σε αυτό το κλίμα συνεχίζονται οι διαδικασίες για το Κυπριακό, με πλήρη απουσία της Ελλάδας και ενώ μέχρι τον Σεπτέμβριο αναμένεται η κλιμάκωση της διαδικασίας ώστε να επιβληθεί γεφύρωση των διαφόρων από τον ΟΗΕ και ώθηση της συμφωνίας σε δημοψηφίσματα το 2016.
Όμως, ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η κρίση και η σκληρή σύγκρουση με τους εταίρους έχει οδηγήσει σε περιθωριοποίηση της Ελλάδας στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών θεσμών, κάτι που υποβαθμίζει συνολικά τη γεωστρατηγική θέση της χώρας και το μοναδικό χαρτί που διαθέτει στα χέρια της…
Κωνσταντίνος Τσάκαλος