Το ΔΝΤ αδειάζει τον Σόιμπλε
Σύμφωνα με την προκαταρκτική έκθεση βιωσιμότητας χρέους, η Ελλάδα χρειάζεται μια γενναία αναδιάρθρωση του χρέους της, με κόστος για τους ευρωπαίους δανειστές, καθώς και ένα νέο δάνειο άνω των 50 δισ. ευρώ, για να καλύψει τις ανάγκες της ως το τέλος του 2018.
Η έκθεση έχει βαρύνουσα πολιτική σημασία καθώς εξηγεί γιατί ο πρωθυπουργός υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές στο «παραπέντε» μιας συμφωνίας:
1. Η ημερομηνία που φέρει η έκθεση είναι 26 Ιουνίου, δηλαδή την ίδια ημέρα όπου ξαφνικά ανακλήθηκε ο Γ. Χουλιαράκης από τις τεχνικές διαπραγματεύσεις για τα μέτρα της πέμπτης αξιολόγησης και ο πρωθυπουργός κατευθύνθηκε από τις Βρυξέλλες στην Αθήνα, για να ανακοινώσει, λίγες ώρες αργότερα, το δημοψήφισμα.
2. Όπως εξηγούν κυβερνητικές πηγές, αυτή η έκθεση του ΔΝΤ ήταν το κλειδί των διαπραγματεύσεων σε σχέση με το χρέος, καθώς αφορούσε τον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος βιωσιμότητας του χρέους, στο πλαίσιο ενός νέου, τριετούς προγράμματος, που είχε κατ’ αρχήν συμφωνηθεί με τους δανειστές ότι θα άρχιζε από τον Οκτώβριο.
3. Για την κυβέρνηση ήταν καθοριστικής σημασίας να έχει στα χέρια της μια δέσμευση των τριών «θεσμών» και του Eurogroup, ότι το πρόβλημα του χρέους θα αντιμετωπισθεί, στο πλαίσιο του νέου προγράμματος. Για να αντιμετωπισθεί, όμως, προϋποτίθεται ότι οι δανειστές αναγνωρίζουν την ύπαρξη του προβλήματος.
4. Όμως, προς δυσάρεστη έκπληξη της κυβέρνησης, η προκαταρκτική έκθεση βιωσιμότητας του ΔΝΤ, όπως το ίδιο το Ταμείο σημειώνει στον πρόλογό της, δεν προσυπογράφηκε από τις ευρωπαϊκές «συνιστώσες» της «τρόικας» (Κομισιόν και Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα), που προφανώς δεν συμφωνούν με τις διαπιστώσεις του Ταμείου περί μη βιωσιμότητας και με τα μέτρα, που θα επιβαρύνουν την Ευρώπη, για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.
5. Σαν να μην έφθανε αυτό, πριν οριστικοποιηθεί η έκθεση βιωσιμότητας του ΔΝΤ είχε κυκλοφορήσει στο Eurogroup ένα άτυπο σημείωμα για το χρέος, όπου τονιζόταν ότι δεν υπήρχε πρόβλημα βιωσιμότητας και το μόνο που χρειαζόταν ήταν να δοθεί ένα νέο δάνειο τριετούς διάρκειας στην Ελλάδα.
6. Η παγίδα για την κυβέρνηση ήταν ορατή με γυμνό μάτι: Θα υποχρεωνόταν να συμφωνήσει με όλα τα μέτρα της αξιολόγησης, να τα εφαρμόσει για πέντε μήνες με ασφυκτική επιτήρηση της «τρόικας» και όταν θα καθόταν στο τραπέζι για να υπογράψει για το επόμενο πρόγραμμα, οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να πουν ότι δεν χρειάζονται μέτρα για το χρέος και ότι ποτέ δεν είχαν συμφωνήσει πως υπήρχε ζήτημα βιωσιμότητας! Θα επαληθευόταν, δηλαδή, ο χειρότερος εφιάλτης Τσίπρα – Βαρουφάκη: Να κληθούν να εφαρμόσουν ένα ακόμη σκληρό Μνημόνιο, κρύβοντας το θέμα του χρέους «κάτω από το χαλί», όπως έχουν κάνει όλοι οι προκάτοχοί τους από το 2010 και μετά.
Τι λέει το Ταμείο
Η έκθεση του Ταμείου έχει εφιαλτικά στοιχεία, υπολογισμούς και διαπιστώσεις και δικαιώνει απόλυτα την κυβέρνηση, που επιμένει συνεχώς και εκνευριστικά (για πολλούς εταίρους και δανειστές) ότι αν δεν λυθεί το πρόβλημα του χρέους, η ελληνική οικονομία δεν έχει την παραμικρή ελπίδα ανάκαμψης.
Το ΔΝΤ ισχυρίζεται ότι το χρέος έχει ξεφύγει από την τροχιά βιωσιμότητας και επιρρίπτει τη βασική ευθύνη γι’ αυτήν την εξέλιξη στη νέα κυβέρνηση, υπονοώντας ότι αν εφαρμοζόταν το πρόγραμμα, όπως είχε συμφωνηθεί από το 2012, όλα θα ήταν καλά.
Αυτός ο ισχυρισμός προβάλλεται εύλογα από το Ταμείο, για να δικαιολογήσει τα τερατώδη λάθη σχεδιασμού στο ελληνικό πρόγραμμα, αλλά δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική. Ποιος σοβαρός οικονομολόγος θα περίμενε στα σοβαρά ότι η Ελλάδα θα πετύχαινε 4,5% του ΑΕΠ πρωτογενές πλεόνασμα για πολλά χρόνια, θα εισέπραττε θηριώδη ποσά από ιδιωτικοποιήσεις κάθε χρόνο και θα πετύχαινε από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρώπη, επίσης για πολλά χρόνια, ώστε να επαληθευθούν οι προηγούμενες, εξωπραγματικές προβλέψεις του ΔΝΤ για το χρέος.
Το Ταμείο, ενσωματώνοντας στους υπολογισμούς του τις νέες παραδοχές που είχαν συμφωνηθεί με την κυβέρνηση Τσίπρα για πρωτογενή πλεονάσματα, ιδιωτικοποιήσεις και μεταρρυθμίσεις, εκτιμά ότι το 2022 το χρέος θα είναι 30% του ΑΕΠ μεγαλύτερο από τον στόχο, δηλαδή η Ελλάδα δεν έχει την παραμικρή πιθανότητα να χρηματοδοτηθεί από τις αγορές για να αντιμετωπίσει τις μεγάλες πληρωμές τόκων για τα δάνεια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), που αρχίζουν από το 2022 και μετά.
Έτσι, το Ταμείο προτείνει, πέραν των 15,5 δισ. ευρώ που θα χρειάζονταν για την πεντάμηνη παράταση του παλαιού προγράμματος, και τα οποία ήταν ήδη διαθέσιμα, να λάβει νέο δάνειο η Ελλάδα, ύψους 52 δισ. ευρώ, για να καλύψει τις δανειακές ανάγκες μέχρι το τέλος του 2018. Επιπλέον, να κάνουν μια μεγάλη παραχώρηση οι Ευρωπαίοι, αποδεχόμενοι να διπλασιασθούν η περίοδος χάριτος (από 10 σε 20 χρόνια) και η διάρκεια (από 20 σε 40 χρόνια) των δανείων του EFSF.
Μάλιστα, το Ταμείο αναγνωρίζει ότι ακόμη και αυτό δεν θα είναι αρκετό για να αποκατασταθεί η βιωσιμότητα του χρέους, αν υπάρξει απόκλιση στα βασικά μεγέθη (για παράδειγμα, αν το ΑΕΠ είναι τελικά χαμηλότερο από τις παραδοχές του βασικού σεναρίου). Σε αυτήν την περίπτωση, τονίζει, θα χρειαζόταν όχι απλή αναδιάρθρωση, αλλά ακόμη και «κούρεμα». Αν αντί για 2% ο ρυθμός ανάπτυξης πέσει στο 1%, επισημαίνει, θα χρειασθεί να «κουρευτούν» όλα τα διακρατικά δάνεια του πρώτου Μνημονίου (60 δισ.)!