Το δημοψήφισμα ως μέσο διαπραγμάτευσης εντός του ευρώ
Από την άλλη πλευρά, οι εταίροι είναι επίσης ενάντιοι σε μια αποχώρηση της Ελλάδας, καθώς είναι πρακτικά αντίδικοι στο θέμα του χρέους. Στην περίπτωση της εξόδου η Ελλάδα δεν θα πλήρωνε το χρέος και το πρόβλημα θα άλλαζε χέρια. Οι δανειστές δηλαδή δεν θα υποδεχθούν φιλικά μια απόφαση εθελοντικής εξόδου της χώρας από το ευρώ.
Βασική παράμετρος του προβλήματος είναι η τεράστια προσπάθεια αύξησης της ανταγωνιστικότητας που απαιτεί η αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης, όπως έχει προωθηθεί από τη γερμανική ελίτ. Είναι φανερό πως επιθυμία των δανειστών είναι να μην υποστούν καμιά απώλεια για τη μεταφορά χρέους από τις γαλλογερμανικές τράπεζες στον δημόσιο τομέα (2010) και, αργότερα, από την επιβολή της λιτότητας που επέφερε σημαντικές καταστροφές στο παραγωγικό δυναμικό της χώρας. Όμως, η ελληνική οικονομία χωρίς αναδιάρθρωση του χρέους είναι καταδικασμένη να περάσει μια μεγάλη χρονική περίοδο στασιμότητας και διαδοχικών υφέσεων, συνοδευόμενη από υψηλή ανεργία και αποπληθωρισμό.
Η χαμένη ανταγωνιστικότητα, που προκλήθηκε κατά την πρώτη οκταετία της ΟΝΕ, δημιουργεί ένα μακρύ τούνελ δυσμενών συνθηκών υπό καθεστώς Μνημονίων. Αυτό είναι τόσο οδυνηρό που δείχνει ότι μπορεί να προσεγγίσει το κόστος της εξόδου από το ευρώ αν δεν γίνει αναδιάρθρωση του χρέους. Αυτό, βέβαια, δεν μπορεί να εκτιμηθεί παρά μόνο πολιτικά, δηλαδή σε σχέση με τη στάση που επιθυμεί να κρατήσει κανείς απέναντι στην απειλή που δημιουργεί για την κοινωνική συνοχή και τη μεσαία τάξη η λιτότητα που θα επιβληθεί για την αποπληρωμή του χρέους.
Το βασικό πρόβλημα των διαπραγματεύσεων είναι πλέον η -προς το παρόν- άρνηση των δανειστών να αναδιαρθρώσουν το χρέος, που δεν είναι δυνατόν να πληρωθεί χωρίς κοινωνική εξαθλίωση. Διότι το ζήτημα των μεταρρυθμίσεων που απαιτούν έχει σε μεγάλο βαθμό ικανοποιηθεί από την πρόταση Τσίπρα προς τους «θεσμούς».
Ποιοι όμως είναι αυτοί που θα έπρεπε να αναγνωρίσουν απώλειες με βάση τη συνυπευθυνότητά τους στον χειρισμό του ελληνικού ζητήματος; Είναι γνωστό πως η ΕΚΤ (Τρισέ), το 2010, εξαρχής αρνήθηκε τη διαγραφή μέρους του ελληνικού χρέους, με την άμεση συνηγορία του γαλλογερμανικού άξονα. Το γεγονός αυτό οδήγησε στην εμπροσθοβαρή και βίαιη λιτότητα στην Ελλάδα, με τραγικά αποτελέσματα για την οικονομία και κοινωνία.
Τον Μάιο του 2010, το ΔΝΤ δεν μπορούσε να πιστοποιήσει πως το χρέος ήταν βιώσιμο και αναγκάστηκε να αλλάξει τον κανονισμό του -με αιτιολογία τον συστημικό κίνδυνο- για να μπορέσει να γίνει μέλος της «τρόικας». Η Ελλάδα θυσιάστηκε εν ονόματι αυτού του κινδύνου καθώς υποχρεώθηκε να δεχθεί δάνεια για να πληρώνει τα τραπεζικά ιδρύματα των δανειστών, συμβάλλοντας στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Ευρωζώνης και όχι μόνο.
Το θεσμικό παράπτωμα της ΕΚΤ είναι η συμμετοχή της στην «τρόικα», καθώς θα έπρεπε κανονικά να είναι στο πλευρό της Ελλάδος στη διαπραγμάτευση με το ΔΝΤ. Επιπλέον, καμιά άλλη κεντρική τράπεζα στον πλανήτη δεν έχει επιβάλει σε κυβέρνηση όρους για το είδος των μεταρρυθμίσεων που πρέπει να εφαρμόσει. Την περασμένη εβδομάδα, με το πάγωμα του ELA, υπό την πίεση του γερμανικού λόμπι, η ΕΚΤ ενίσχυσε προσεκτικά την «πολιτική» λειτουργία της, αφού δεν νομιμοποιείται να πιέζει χώρες-μέλη να υιοθετούν υφεσιακές μεταρρυθμίσεις που αυξάνουν τις κοινωνικές ανισότητες.
Το δημοψήφισμα της Κυριακής δεν θέτει ζήτημα συμμετοχής της χώρας στην Ευρωζώνη. Αποτελεί έναν διαπραγματευτικό μοχλό για επίτευξη συμφωνίας, με διόρθωση των αποφάσεων του 2010, δηλαδή αναδιάρθρωση του χρέους, για τη διαχείριση του οποίου οι δανειστές είναι συνυπεύθυνοι.
Το δίλημμα είναι ξεκάθαρο. Το «Ναι» σημαίνει συνέχιση της μνημονιακής λιτότητας άνευ όρων, γι’ αυτό το προτιμούν οι ευρωπαίοι δανειστές. Το «Όχι» αυξάνει τη διαπραγματευτική ισχύ της κυβέρνησης, ώστε να συνεχίσει τη συζήτηση για επίτευξη συμφωνίας -με βάση την επιστολή του Αλ. Τσίπρα προς τον ΕΣΜ- για εφαρμογή προγράμματος προσαρμογής που περιλαμβάνει αναδιάρθρωση του χρέους εντός της Ευρωζώνης. Προς την κατεύθυνση αυτή παρεμβαίνει πλέον καθαρά και το ΔΝΤ, προτείνοντας «αναδιάρθρωση χρέους έναντι μεταρρυθμίσεων».