Πού θέλει να το πάει ο Τσίπρας

Η κατάσταση δεν έφθασε μόνη της στο σημερινό αδιέξοδο, στο σκοτεινό τούνελ όπου κανένα φως δεν προβάλλει. Όλα συνηγορούν στο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν προετοιμασμένος να κυβερνήσει. Και, πολύ περισσότερο, δεν υπήρχε σχέδιο με συγκεκριμένα βήματα για κάθε επόμενο στάδιο της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές. Και, το σημαντικότερο, στη βαλίτσα του πρωθυπουργού δεν υπήρχε Plan B για την περίπτωση που η παρέα Σόιμπλε και ΣΙΑ δεν θα έκανε πίσω από τους όρους και τις προϋποθέσεις που θα έθετε για την υπογραφή συμφωνίας.

Όπως και έγινε, και η αντίδραση της κυβέρνησης ήταν η προσφυγή στο δημοψήφισμα, το οποίο δημιούργησε απρόβλεπτα προβλήματα, με το κλείσιμο των τραπεζών και την επιβολή ορίου στις αναλήψεις από τα ΑΤΜ, με την Αγορά και τις επιχειρήσεις να βρίσκονται στο κόκκινο.

Πριν φθάσουν τα πράγματα στο σημερινό στάδιο, όλες οι κινήσεις και οι επιλογές του Μαξίμου έγιναν χωρίς προετοιμασία. Και αυτό φάνηκε από τον σχηματισμό της κυβέρνησης, που κάθε άλλο παρά έδειχνε μια ενιαία ομάδα, έτοιμη για τη μάχη. Στο ίδιο υπουργείο, ο υπουργός, οι αναπληρωτές και οι υφυπουργοί δεν είχαν μεταξύ τους συναντίληψη για τα κρίσιμα θέματα του τομέα τους.

Αντίθετα, υπήρχαν μεταξύ τους συγκρούσεις, με πιο εντυπωσιακή την ιστορία με τον Γιάννη Πανούση. Απερίσκεπτη, επίσης, αποδείχθηκε η επιλογή της Ζωής Κωνσταντοπούλου για την κορυφαία θέση της προέδρου της Βουλής, η οποία λειτουργεί αυτόνομα, σαν να είναι ιδιοκτησιακή η σχέση της με το αξίωμα. Και η συμπεριφορά της έχει προκαλέσει πολλά προβλήματα στον πρωθυπουργό, με τελευταίο την καταγγελία του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης ότι δεν έπρεπε να ανέβει στην έδρα από τη στιγμή που είχε κατέβει στα έδρανα και είχε μιλήσει ως βουλευτής, κάτι που ανάγκασε τον Τσίπρα να απαιτήσει να μην προεδρεύσει, με αποτέλεσμα να συμμορφωθεί με την εντολή του πρωθυπουργού.

Πέρα, όμως, από τη σύνθεση του Υπουργικού Συμβουλίου, το χειρότερο ήταν ότι έγινε στο πόδι η κατάρτιση της διαπραγματευτικής ομάδας, που ίσως ήταν επιλογή του Βαρουφάκη, ο οποίος ενδιαφερόταν περισσότερο για το προσωπικό του ίματζ και το πώς θα έδειχνε στα Eurogroup στους ομολόγους του των άλλων χωρών ότι «θέλω πολλούς από εσάς», με αποτέλεσμα να δημιουργήσει αντιπάθειες και να τους κάνει όλους εχθρούς του. Και όταν το ποτήρι ξεχείλισε, ο Τσίπρας αναγκάσθηκε να τον αποσύρει μαζί με την ομάδα του και να πάρει πάνω του ο ίδιος τη διαπραγμάτευση, με τον υπουργό Οικονομικών να περιορίζεται σε υπηρεσιακό ρόλο. Αλλά η ανθελληνική ατμόσφαιρα είχε ήδη δημιουργηθεί και δεν αποκαταστάθηκε ποτέ.

Αντίθετα, ο Τσίπρας ύστερα από κάποιες αψιμαχίες ανέπτυξε καλές σχέσεις, ιδιαίτερα με τη Μέρκελ και τον Γιούνκερ, κάτι που έδινε την εντύπωση ότι πάμε καλά και θα προκύψει κάτι θετικό, που θα φανεί στη συμφωνία.

Και αυτό, όμως, διαψεύσθηκε, με την πλευρά των δανειστών να ισχυρίζεται ότι όλες οι προτάσεις που κατέθετε η κυβέρνηση ήταν αόριστες, στη γραμμή της «δημιουργικής ασάφειας» του Βαρουφάκη. Και κάθε νέα πρόταση είχε το ίδιο έλλειμμα. Κάτι που τελικά οδήγησε στη ρήξη και στην προκήρυξη του δημοψηφίσματος. Σε ένα κλίμα όπου κανένας πλέον στο Eurogroup, στο Euroworking Group, στην Ευρωζώνη και στη Σύνοδο Κορυφής δεν ήταν μαζί μας.

Λάθος ξεκίνημα

Το πρώτο και κορυφαίο, όπως αποδεικνύεται εκ των υστέρων, λάθος στρατηγικής του Τσίπρα ήταν το ότι δεν έβαλε ως πρώτο θέμα στο ξεκίνημα της διαπραγμάτευσης την αναδιάρθρωση του χρέους – επιμήκυνση, μείωση του επιτοκίου, περίοδο χάριτος, π.χ., 10 χρόνια, κατά τη διάρκεια της οποίας ενδεχομένως πληρώνεις μόνο τόκους, επιδίωξη κάποιου «κουρέματος» του χρέους.

Η βάση έπρεπε να ήταν μία και μόνο: Ρυθμίστε μου δεσμευτικά το χρέος και από κει και πέρα είμαι διαθέσιμος να τα συζητήσουμε όλα και να πάμε σε έναν έντιμο συμβιβασμό.

Δυστυχώς, ξεκίνησε από τα «μικρά», με αποτέλεσμα να τραβάνε οι συζητήσεις, να μην υπάρχει σύγκλιση απόψεων και ο χρόνος να κυλάει υπέρ των δανειστών, με κορυφαίους πολιτικούς, όπως ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, να διαμηνύουν προς κάθε κατεύθυνση ότι «ο χρόνος τελειώνει, μη χάνετε άλλο χρόνο, υπογράψτε τώρα συμφωνία, έστω και επώδυνη, θα είναι προτιμότερη από αυτό που θα επιβάλουν στο τέλος οι δανειστές».

Αντίθετα, μάζευαν από όλα τα ασφαλιστικά ταμεία και τους Δημόσιους Οργανισμούς τα αποθεματικά τους για να πληρώνονται οι δόσεις στο ΔΝΤ, ώστε να μην τεθεί θέμα «στάσης πληρωμών», μέχρι που έμεινε το κράτος από λεφτά.

Και το αποτέλεσμα ήταν και συμφωνία να μην υπάρξει και να είμαστε ανοικτοί παντού, το 1,6 δισ. ευρώ να μην πληρωθεί στο ΔΝΤ, ο Ντράγκι να κλείσει τη στρόφιγγα του οξυγόνου, οι τράπεζες να κατεβάσουν ρολά, οι καταθέτες να παίρνουν 60 ευρώ την ημέρα και η Αγορά να ζει εφιαλτικές μέρες.

Ως λάθος του πρωθυπουργού χρεώνεται το γεγονός ότι υπερεκτίμησε τη βοήθεια που περίμενε ότι θα είχε από χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα ή ακόμη και το Ιράν. Οι ελπίδες αποδείχθηκαν «φρούδες».

Τα δισεκατομμύρια ευρώ που περίμενε ότι θα έρθουν από συμφωνίες για το φυσικό αέριο και τα πετρέλαια δεν ήρθαν ποτέ. Ο Αλ. Τσίπρας δεν υπολόγισε σωστά, ότι δηλαδή κανείς δεν σου δίνει τίποτα χωρίς ανταλλάγματα.

Απομονώθηκε

Ένα καίριο μείον του Αλέξη Τσίπρα είναι το ότι περιορίστηκε στον πολύ κλειστό περίγυρο του ΣΥΡΙΖΑ και απομονώθηκε από πολιτικές προσωπικότητες της δημοκρατικής παράταξης, ενώ αρχικά είχε στενή επαφή μαζί τους και έκαναν μακρές συζητήσεις για όλα τα προβλήματα της χώρας, αναζητώντας την εμπειρία τους από τον τρόπο με τον οποίο τα είχαν χειριστεί. Αυτές οι επαφές κόπηκαν όταν ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εκλογές και ο Τσίπρας ανέλαβε πρωθυπουργός.

Θέλει συμφωνία;

Κλείνοντας το ρεπορτάζ και με όλα αυτά που εκθέσαμε προκύπτουν τα παρακάτω ερωτήματα:

1. Ποιος ήταν ο λόγος που γυρίζοντας από την τελευταία συνάντηση στις Βρυξέλλες -την προπερασμένη Παρασκευή- εξήγγειλε την προσφυγή σε δημοψήφισμα, για το οποίο μόλις την τελευταία στιγμή ενημερώθηκε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας; Το δημοψήφισμα πρέπει να είχε αποφασισθεί από καιρό και αυτό προκύπτει από το ότι όλοι οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ είχαν ειδοποιηθεί να είναι στην Αθήνα. Και ο λόγος ήταν η έκτακτη συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής όπου συζητήθηκε και ψηφίσθηκε με 178 ψήφους η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος.

2. Για ποιον λόγο ο πρωθυπουργός πριν συνεδριάσει το Eurogroup βγήκε με διάγγελμα για να δηλώσει ότι το δημοψήφισμα θα γίνει, την ώρα που το Μαξίμου είχε στείλει νέα πρόταση και άφηνε να διαρρεύσει ότι θα υπάρξει συμφωνία; Στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ μάς έλεγαν ότι με το διάγγελμα ο Τσίπρας έκοψε κάθε γέφυρα με τους δανειστές. Τελικά, μάλλον έχουν δίκιο εκείνοι που εξαρχής υποστηρίζουν ότι ο Τσίπρας δεν θέλει συμφωνία.

3. Τούτων δοθέντων, το κύριο ερώτημα που προκύπτει είναι ένα και μόνο: Πού θέλει να το πάει ο Αλέξης Τσίπρας;