Το κουρδικό, «κλειδί» στις τουρκικές εκλογές

Η υλοποίηση των σχεδίων του Τ. Ερντογάν για μετατροπή του πολιτεύματος σε Προεδρική Δημοκρατία, με τον ίδιο απόλυτο κυρίαρχο του παιγνιδιού, πρέπει να ξεπεράσει ένα μικρό φαινομενικά, αλλά τρομακτικά κρίσιμο εμπόδιο: Ένα πολύ μικρό ποσοστό του εκλογικού σώματος μπορεί να δώσει την ευκαιρία στο κουρδικό αλλά και ευρύτερα φιλελεύθερο αριστερό κόμμα HDP να εκπροσωπηθεί στην Εθνοσυνέλευση, εξέλιξη που θα είχε ως αποτέλεσμα να στερηθεί για πρώτη φορά το κυβερνών κόμμα AKP την απόλυτη πλειοψηφία και τη δυνατότητα σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης υπό τον Αχμ. Νταβούτογλου. Πολύ δε περισσότερο όταν είναι απαραίτητη μια ευρύτερη πλειοψηφία ώστε να είναι δυνατή η αναθεώρηση του Συντάγματος και η υιοθέτηση της Προεδρικής Δημοκρατίας. Ο ίδιος ο Ερντογάν, βεβαίως, αν και εξελέγη μόλις πριν από έναν χρόνο, θα προσπαθήσει επωφεληθεί για να επιβάλει το δικό του προσωποπαγές και όλο και πιο αυταρχικό καθεστώς.

Όλες οι δημοσκοπήσεις φέρνουν το HDP να περνά κατά τι το όριο του 10% και αυτό εξηγεί τη σφοδρή μετωπική επίθεση του Ερντογάν εναντίον του κουρδικού κόμματος τις τελευταίες ημέρες.

Την Τετάρτη μάλιστα ο Ερντογάν κατηγόρησε τους «Αρμένιους, τους ομοφυλόφιλους και το HDP ως στασιαστές» επειδή συμμετέχουν στις εκδηλώσεις για την επέτειο των επεισοδίων στο πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης. Ο δε Νταβούτογλου χαρακτήρισε σόουμαν τον ηγέτη του κουρδικού κόμματος.

Το HDP, που απειλεί την παντοκρατορία του Ερντογάν, ήταν ένα κλασσικό μικρό κουρδικό κόμμα που δεν συμμετείχε στις εκλογές, καθώς δεν μπορούσε να συγκεντρώσει το 10%, ενώ κάποιοι Κούρδοι, που εκλέγονταν ως ανεξάρτητοι στις νοτιοανατολικές επαρχίες, συγκροτούσαν την Κοινοβουλευτική Ομάδα του, που δεν είχε όμως επιρροή στην Εθνοσυνέλευση.

Όλα άλλαξαν τα τελευταία χρόνια με την ηγεσία του χαρισματικού Σελαχατίν Ντεμιρτάς, ο οποίος πήρε το κόμμα στα χέρια του και χωρίς να αποποιηθεί την κουρδική ταυτότητά του ανέδειξε τα ζητήματα δημοκρατίας και ανθρώπινων δικαιωμάτων, κερδίζοντας έτσι ακροατήριο στη νέα γένια και στο φιλελεύθερο κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας, το οποίο δεν μπορεί να εκφρασθεί πολιτικά από τα δύο μεγάλα κόμματα της αντιπολίτευσης, το απολύτως συστημικό CHP και το ακροδεξιό εθνικιστικό MHP. Έτσι, ο Σ. Ντεμιρτάς φιλοδόξει να φέρει τη μεγάλη ανατροπή στην τουρκική πολιτική σκηνή.

Ο Ντεμιρτάς, που έχει αραιώσει σημαντικά τις επαφές με το PKK, κρατώντας όμως την επικοινωνία με τους συντρόφους του που συναντώνται με τον Οτσαλάν και τους εκπροσώπους της ένοπλης πτέρυγας στο όρος Καντίλ, έχει το χάρισμα της επικοινωνίας και πολύ συχνά οι εμφανίσεις του θυμίζουν «ροκ σταρ». Ο ίδιος αρνείται τον τίτλο αυτό, αλλά ο μαχητικός δικηγόρος και ακτιβιστής πολύ συχνά παίζει το αγαπημένο του σάζι στις συγκεντρώσεις, ακόμη και σε τηλεοπτικές εμφανίσεις, ανατρέποντας έτσι στερεότυπα δεκαετιών.

Είναι και οι αντίπαλοί του που επιχειρούν να τον βαφτίσουν «Τσίπρα» της Τουρκίας με στόχο να τον ταυτίσουν με υπερβολικές προεκλογικές υποσχέσεις και να τον συνδέσουν με μια χώρα σε οικονομική κρίση. Ο Ντεμιρτάς αποφεύγει τέτοιου είδους συγκρίσεις καθώς δεν θέλει να ταυτισθεί με μια κυβέρνηση που δίνει μάχη για να ξεφύγει από το ΔΝΤ. Από εκεί, δηλαδή, που η Τουρκία μπόρεσε να ξεφύγει με την καθοδήγηση ενός τεχνοκράτη κοινής αποδοχής, του Κεμάλ Ντερβίς, ο οποίος, αφού υπηρέτησε ως κορυφαίο στέλεχος στον ΟΗΕ, σήμερα είναι στη διευθυντική ομάδα του πανίσχυρου και με σημαντική επιρροή Ινστιτούτου Μπρούκινγκς.

Ο Τ. Ερντογάν, απροκάλυπτα, καθώς ο θεσμικός του ρόλος ως Προέδρου της χώρας είναι υπερκομματικός, έχει πάρει στις πλάτες του την προεκλογική καμπάνια του ΑΚΡ για να καλύψει την αδυναμία του Αχμ. Νταβούτογλου να συγκρατήσει τους ψηφοφόρους του και να διευρύνει τα ποσοστά του, ώστε να κερδίσει την ενισχυμένη πλειοψηφία στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση.

Πραγματοποιώντας καθημερινές περιοδείες σε κάθε γωνιά της Τουρκίας, ο Ερντογάν είναι λάβρος όπως πάντοτε, αλλά με επιθέσεις κατά πάντων και με απώλεια ψυχραιμίας δεν μπορεί να κερδίσει νέους ψηφοφόρους. Τις τελευταίες ημέρες έχει επιτεθεί εναντίον των ξένων ΜΜΕ και συγκεκριμένα εναντίον των «New York Times», του BBC και του CNN κατηγορώντας τους δημοσιογράφους ότι θέλουν να μειώσουν το μέγεθος της Τουρκίας, ενώ οι αρχές, με εντολή του, εξαπέλυσαν ένα σαρωτικό κύμα συλλήψεων και προσαγωγών δημοσιογράφων, δικαστικών και αστυνομικών με την κατηγορία ότι πρόσκεινται στο «παράλληλο κράτος» του Γκιουλέν, αν και στην πραγματικότητα πρόκειται για την τελική εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού και του Τύπου από όσους δεν είναι απολύτως ελεγχόμενοι.

Γνωρίζοντας ότι το αδύνατο σημείο του Ντεμιρτάς και του HDP είναι το συνδεδεμένο με τη θρησκεία πιο οπισθοδρομικό κοινό των νοτιοανατολικών επαρχιών, ο Ερντογάν εμφανίσθηκε σε συγκεντρώσεις στο Ντιγιαρμπακίρ κραδαίνοντας στο χέρι το Κοράνι μεταφρασμένο πρόχειρα, όπως αποδείχθηκε, στα κουρδικά, κατηγορώντας τον Ντεμιρτάς ότι δεν σέβεται τις αρχές του Ισλάμ.

Σε ένα από τα συνήθη ξεσπάσματά του, ο Ερντογάν ζήτησε την «καταδίκη σε ισόβια» του αρχισυντάκτη της «Τζουμχουριέτ» προτού ακόμη συλληφθεί και ασκηθεί δίωξη εναντίον του. Το «έγκλημά» του ήταν ότι η εφημερίδα του δημοσίευσε φωτογραφίες από τα περίφημα φορτηγά που είχαν συλληφθεί πριν από ενάμιση χρόνο στα σύνορα με τη Συρία καθώς μετέφεραν μεγάλες ποσότητες οπλισμού. Δυτικές πηγές αλλά και αντιπολιτευόμενες δυνάμεις της Συρίας είχαν καταγγείλει την Τουρκία ότι ενίσχυε μυστικά ακραίες ισλαμικές ομάδες που είχαν σχέση με τους τζιχαντιστές με στόχο να επιταχυνθεί η ανατροπή του Άσαντ.

Οι δικαιολογίες ότι τα όπλα προορίζονταν για κάποιες κοινότητες Τουρκμένων διεψεύσθησαν από τους ίδιους τους φύλαρχους των Τουρκμένων, φέρνοντας σε δύσκολη θέση την τουρκική κυβέρνηση και προκαλώντας οργή στον Ερντογάν.

Ο Ερντογάν επιστράτευσε τον αρχιμουφτή της Τουρκίας Μ. Γκιορμέζ, τον οποίο περιέφερε σε ορισμένες συγκεντρώσεις και μάλιστα, θεωρώντας ότι έτσι «χαϊδεύει τα αυτιά» των θρησκόληπτων, υποστήριξε την αγορά Μερσεντές αξίας 350.000 δολαρίων για τον Γκιορμέζ, υπερθεματίζοντας μάλιστα για την αγορά αεροπλάνου για τις μετακινήσεις του, ώστε να μην υστερεί από τον… Πάπα.

Στον προεκλογικό αγώνα μπήκε φυσικά και ο πάμπλουτος πλέον γιος του τούρκου Προέδρου Μπιλάλ Ερντογάν, ο οποίος δεν περιόδευσε μόνο στη Θράκη αλλά πραγματοποίησε επισκέψεις σε πολλές περιοχές της Τουρκίας ανακοινώνοντας έργα και δωρεές από το ίδρυμα το οποίο έχει συστήσει (με χρήματα απροσδιόριστης προέλευσης).

Η οικογένεια Ερντογάν εξάλλου έχει και έναν ακόμη λόγο για να δώσει αυτή τη μάχη ζωής και θανάτου στις εκλογές.

Το ενδεχόμενο να μην μπορέσει το ΑΚΡ να συγκροτήσει αυτοδύναμη κυβέρνηση πιθανότατα θα ανοίξει τον δρόμο στη διερεύνηση των μεγάλων υποθέσεων σκανδάλων στα οποία είχαν εμπλακεί οι κορυφαίοι υπουργοί του Ερντογάν αλλά και ο ίδιος ο γιος του.

Το κουκούλωμα αυτών των σκανδάλων αποτέλεσε εξάλλου τον λόγο της ρήξης του Ερντογάν με τον ιμάμη Φ. Γκιουλέν, ο οποίος με τις προσβάσεις του στο κράτος είχε ουσιαστικά διευκολύνει τον Ερντογάν να εξουδετερώσει το κεμαλικό κατεστημένο.

Με κουρδικό «κλειδί», λοιπόν, οι τουρκικές εκλογές αναδεικνύονται τελικά σε αναμέτρηση ζωής και θανάτου για το καθεστώς Ερντογάν.

Κωνσταντίνος Τσάκαλος