Τα νεότερα δεδομένα για τη θεραπεία της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, που είναι η τελευαταία Τετάρτη του Μαΐου, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΠΟΑμΣΚΠ) παρουσίασε τις νεότερες εξελίξεις στη νόσο με ομιλητές τον Ν. Φάκα, νευρολόγος-διδάκτωρ Πανεπιστημίου
Αθηνών, διευθυντή Νευρολογικής Κλινικής 401 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Αθηνών, την Β. Μαράκα, πρόεδρο της ΠΟΑμΣΚΠ, και την Μ. Τζίτζικα, ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια, υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων της ΠΟΑΜΣΚΠ.

Όπως επισήμανε ο κ. Φάκας, «η Πολλαπλή Σκλήρυνση αποτελεί τη συχνότερη αυτοάνοση φλεγμονώδη πάθηση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, η οποία προσβάλει κατά πλειοψηφία νέους ενήλικες. Δύο είναι οι υποκείμενοι παθογενετικοί μηχανισμοί της νόσου, ένας φλεγμονώδης και ένας νευροεκφυλιστικός. Είναι αποδεδειγμένο πλέον ότι και οι δύο αυτοί μηχανισμοί λαμβάνουν χώρα από πολύ νωρίς και μάλιστα από τα πρώιμα στάδια εμφάνισης της νόσου. Με βάση αυτά τα δεδομένα, η ολοκληρωμένη και σε βάθος χρόνου αποτελεσματική θεραπευτική προσέγγιση πρέπει να στοχεύει πλέον και στους δύο υποκείμενους μηχανισμούς».

«Σύμφωνα με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα, ο έλεγχος της νόσου έχει τώρα 4 στόχους: α) την απουσία υποτροπών, β) την απουσία ενεργών ή νέων εστιών στη μαγνητική τομογραφία, γ) τη μη εξέλιξη της αναπηρίας και δ) τη μείωση του ρυθμού απώλειας του εγκεφαλικού όγκου. Οι 4 αυτοί θεραπευτικοί στόχοι αναφέρονται πλέον ως NEDA 4 (No Evidence of Disease Activity-καμία ένδειξη ενεργότητας νόσου). Η επίτευξη του NEDA 4, δηλαδή η απουσία ενδείξεων δραστηριότητας της νόσου, θα πρέπει να αποτελεί το απόλυτο θεραπευτικό ζητούμενο από πλευράς ιατρού και ασθενή, για τον καλύτερο έλεγχο της νόσου», τόνισε ο κ. Φάκας.

Τα νέα δεδομένα παρουσιάστηκαν στην 67η Ετήσια Συνάντηση της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας (ΑΑΝ) στην Ουάσιγκτον, αναφορικά με την υψηλή αποτελεσματικότητα της φινγκολιμόδης, της φαρμακευτικής εταιρείας Novartis, στη Σκλήρυνση Κατά Πλάκας. Συγκεκριμένα, νέα ανάλυση των μελετών φάσης III FREEDOMS/FREEDOMS II, έδειξε ότι οι ασθενείς με ενεργή υποτροπιάζουσα σκλήρυνση κατά πλάκας, οι οποίοι είχαν λάβει προηγούμενη θεραπεία, όταν έλαβαν φινγκολιμόδη είχαν εξαπλάσιες πιθανότητες να επιτύχουν «απουσία ευρημάτων δραστηριότητας της νόσου» (NEDA4), σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο, σε διάστημα δύο ετών.

Πρόκειται για μια πρωτοποριακή ανάλυση σε ασθενείς με ενεργή υποτροπιάζουσα ΣΚΠ, οι οποίοι είχαν λάβει κατά το προηγούμενο έτος ενέσιμη θεραπεία, και αξιολογήθηκαν με τη χρήση του ορισμού NEDA4 που περιλαμβάνει και την απώλεια του εγκεφαλικού όγκου. Θέτοντας τον θεραπευτικό στόχο NEDA4, οι γιατροί μπόρεσαν να έχουν μια πιο πλήρη εικόνα των βραχυπρόθεσμων και μακροπροθέσμων παραμέτρων της νόσου, γεγονός που συνέβαλλε σημαντικά στην επιλογή της βέλτιστης θεραπείας.

Επιπλέον, ανάλυση της μελέτης φάσης III TRANSFORMS επιβεβαίωσε ότι μετά από ένα έτος θεραπείας, οι ασθενείς με ΣΚΠ που έλαβαν φινγκολιμόδη είχαν διπλάσιες πιθανότητες να επιτύχουν NEDA4 σε σύγκριση με τους ασθενείς που έλαβαν ενδομυϊκές ενέσεις με ιντερφερόνη βήτα-1a.

Η φινγκολιμόδη είναι η μοναδική από του στόματος τροποποιητική της νόσου θεραπεία (DMT) που επηρεάζει την πορεία της υποτροπιάζουσας ΣΚΠ, με υψηλή αποτελεσματικότητα στις τέσσερις βασικές παραμέτρους δραστηριότητας της νόσου (NEDA4). Η φινγκολιμόδη στοχεύει τόσο την εστιακή όσο και τη διάχυτη βλάβη του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ). Εμποδίζει τα κύτταρα που προκαλούν εστιακή φλεγμονή από το να φτάσουν στον εγκέφαλο (αυτό ονομάζεται περιφερική δράση), ενώ επίσης εισχωρεί στο ΚΝΣ και μειώνει τη διάχυτη βλάβη αποτρέποντας την ενεργοποίηση των επιβλαβών κυττάρων που βρίσκονται στο ΚΝΣ (αυτό ονομάζεται κεντρική δράση).

Είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί τόσο η εστιακή όσο και η διάχυτη βλάβη στην υποτροπιάζουσα ΣΚΠ, για την αποτελεσματική παρέμβαση στη δραστηριότητα της νόσου και τη συμβολή στη διατήρηση των λειτουργιών του ατόμου. Το προφίλ ασφάλειας της φινγκολιμόδης είναι πολύ καλά ανεκτό και βασίζεται σε σημαντικά στοιχεία από τρεις μεγάλες κλινικές μελέτες και εκτενείς εμπειρίες σε περισσότερους από 114.000 ασθενείς, ενώ η συνολική έκθεση ασθενών σε φινγκολιμόδη προσεγγίζει πλέον τα 195.000 έτη ασθενών.

Διαδικτυακό γνωστικό παιχνίδι

Από την πλευρά της η κ. Τζίτζικα τόνισε ότι «τα τελευταία χρόνια γίνεται ολοένα και πιο φανερό ότι ασθενείς με ΣΚΠ εκτός από τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να εμφανίσουν και διαταραχές γνωστικών λειτουργιών ή ήπια γνωστική έκπτωση (ΓΕ), η οποία ενδέχεται να επηρεάσει την ποιότητα ζωής των πασχόντων».

Αξίζει να αναφερθεί ότι προς την κατεύθυνση αυτή παρουσιάστηκε έρευνα και σχετική παρουσίαση ενός διαδικτυακού γνωστικού παιχνιδιού, το οποίο λαμβάνει χώρα στην ιστοσελίδα της της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΠΟΑΜΣΚΠ) με στόχο την ευαισθητοποίηση των ατόμων με ΣΚΠ (ΑμΣΚΠ) σχετικά με την αξιολόγηση των νοητικών τους λειτουργιών. Με ευχάριστο τρόπο, μέσα από μία σειρά παιχνιδιών αριθμών, χρωμάτων, αντιστοιχίσεων κλπ. ο κάθε παίκτης δοκιμάζει τη δύναμη του μυαλού του, έχοντας αντίπαλο τον εαυτό του και τον χρόνο. Το παιχνίδι είναι διαθέσιμο σε όλα τα μέλη της Ομοσπονδίας και πραγματοποιήθηκε με την χορηγία της εταιρείας Novartis.

Τα προβλήματα των ασθενών

Παρά την πρόοδο όμως στην έρευνα, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς όσον αφορά την πρόσβαση παραμένουν πολλά. Συγκεκριμένα η κ. Μαράκα υπογράμμισε ότι υπάρχουν πολλά προβλήματα στην πρόσβαση όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλο τον κόσμο. «Ιδιαίτερα στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε προβλήματα στην πρόσβαση στους τομείς της υγείας, της εκπαίδευσης, στο δικαίωμα της μάθησης, στον αθλητισμό (δεν υπάρχουν εξειδικευμένοι γυμναστές και χώροι άθλησης), στην οικογένεια (πρέπει να δίνεται το σωστό παράδειγμα και να υπάρχει κατανόηση και υπομονή), στην εργασία (ίση και δίκαιη αντιμετώπιση στους νέους), στο σεξ (παροχή ψυχολογικής υποστήριξης για να αποδεσμευτούν τα ΑμΣΚΠ από τα ταμπού)». «Όπως γνωρίζουμε, η πατρίδα μας περιβάλλεται από θάλασσα και τώρα ξεκίνησαν να τοποθετούνται ράμπες για να μπορέσουν να κολυμπήσουν τα ΑμΣΚΠ. Η ΠΟΑμΣΚΠ έχει κάνει προσπάθειες με επιστημονικές και ενημερωτικές ομιλίες και με συναντήσεις με τους αρμόδιους φορείς για να βελτιωθεί η παραπάνω κατάσταση», κατέληξε η κ. Μαράκα.

Αλήθειες και ψέματα για την ΣΚΠ

Η ΣΚΠ δεν είναι θανατηφόρος, δεν είναι μεταδοτική, δεν είναι κληρονομική. Συνήθως τα άτομα με ΣΚΠ (ΑμΣΚΠ) έχουν το ίδιο προσδόκιμο ζωής με αυτό του γενικού πληθυσμού.

Η πορεία για όλα τα ΑμΣΚΠ είναι ελπιδοφόρα, διότι υπάρχουν πολλά φάρμακα που σταματούν την εξέλιξη της νόσου. Με το χειρότερο ενδεχόμενο, να γίνει απαραίτητη η χρήση αναπηρικού αμαξιδίου, έρχονται αντιμέτωπα πολύ λίγα άτομα.

Ως γνωστόν οι γυναίκες με τη συνεργασία του νευρολόγου και του γυναικολόγου τους και υπό την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή μπορούν να φέρουν στον κόσμο παιδιά και να διατηρήσουν το δικαίωμά τους στη μητρότητα.

Υπολογίζεται ότι 2.500.000 άτομα παγκοσμίως πάσχουν από ΣΚΠ, εκ των οποίων τα 500.000 βρίσκονται στην ΕΕ και τα 10.000 – 12.000 στην Ελλάδα. Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων που προσβάλλονται από την ΣΚΠ είναι νέοι 20-40 ετών, ενώ η συχνότητα εμφάνισης της στις γυναίκες, είναι σχεδόν τριπλάσια σε σχέση με τους άνδρες .

Μια μεγάλη αλήθεια που πρέπει να αναφερθεί είναι ότι η EMSP (European Multiple Sclerosis Platform) με το Πανευρωπαϊκό πρόγραμμα Believe & Achieve, σε συνεργασία μέχρι στιγμής με πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες, προσφέρει θέσεις πρακτικής άσκησης σε νέους με Σκλήρυνση κατά πλάκας στην Ευρώπη, παρέχοντάς τους την ευκαιρία για εκπαίδευση και ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους.

Η Ελλάδα είναι η πρώτη επιλαχούσα και ήδη ένα μέλος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας θα λάβει μέρος σ’ αυτό το πρόγραμμα.

Τα συμπτώματα

Η ΣΚΠ γενικά μπορεί να προκαλέσει διαταραχές:

* Της κινητικότητας (μυική αδυναμία, σπαστικότητα, τρόμο, ασυντόνιστες κινήσεις, εύκολη κούραση, αστάθεια στη βάδιση).

* Της αισθητικότητας (μυρμηγκιάσματα, πόνο).

* Της ομιλίας, της όρασης (διπλωπία, οπτική νευρίτιδα) και της ακοής.

* Του συναισθήματος και της συμπεριφοράς (κατάθλιψη, απάθεια, έντονη δυσχέρεια προσαρμογής).

* Της ούρησης, της αφόδευσης και της σεξουαλικής λειτουργίας.