Όλοι εναντίον του Γκρούεφσκι

Το σκοπιανό Watergate

Τους τελευταίους τρεις μήνες, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και ηγέτης του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, Ζόραν Ζάεφ, δίνει συνεχώς στη δημοσιότητα συνομιλίες που έχουν καταγραφεί από τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας, όπου ο Γκρούεφκσι και στελέχη του μοιράζουν μίζες, οργανώνουν τη νοθεία των τελευταίων εκλογών και χρησιμοποιούν τη Δικαιοσύνη για να καταδιώξουν όποιον τους φέρνει αντίρρηση. Σύμφωνα με στοιχεία, που δόθηκαν στη δημοσιότητα την Τρίτη, οι κρατικές υπηρεσίες παρακολουθούν 20.000 ανθρώπους, ανάμεσα στους οποίους δικαστές, ξένους πρέσβεις, πολιτικούς, δημοσιογράφους και στελέχη της αστυνομίας. Η αντιπολίτευση ισχυρίζεται ότι έχει στα χέρια της περισσότερες από 100.000 απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες, 18.000 υποκλαπέντα γραπτά μηνύματα και 12.000 τηλεφωνικούς αριθμούς που θα δώσει στη δημοσιότητα και θα παραδώσει στη Δικαιοσύνη, ενώ έχει ήδη παραδώσει στον Εισαγγελέα 10.000 σελίδες στοιχείων, περιλαμβανομένων και των ονομάτων των κρατικών στελεχών που διεξήγαν τις παρακολουθήσεις. Τέλος, στη συνέντευξη της Τρίτης, ο αρχηγός της αντιπολίτευσης ανακοίνωσε ότι το κόμμα του θα οργανώσει μέσα στον Μάιο τη μεγαλύτερη συγκέντρωση διαμαρτυρίας που έχει γίνει ποτέ στην ιστορία της χώρας.

Η απάντηση της κυβέρνησης, που ισχυρίζεται ότι τα στοιχεία που παρουσιάζονται είναι παραποιημένα και έργο ξένων μυστικών υπηρεσιών, ήταν άμεση. Την Πέμπτη το βράδυ, η Εισαγγελία των Σκοπίων ανακοίνωσε ότι ο Ζόραν Ζάεφ παραπέμπεται για το διαρκές έγκλημα της χωρίς άδεια υποκλοπής και καταγραφής συνομιλιών καθώς και της άσκησης βίας κατά των εκπροσώπων των ανώτατων κρατικών αρχών. Μαζί του παραπέμφθηκαν ο πρώην αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών της ΠΓΔΜ, η σύζυγός του και στέλεχος των μυστικών υπηρεσιών, κατηγορούμενοι για κατασκοπεία και παράνομες υποκλοπές. Ο Ζάεφ παραμένει ελεύθερος αλλά οι υπόλοιποι, καθώς και άλλα πρώην στελέχη του κρατικού μηχανισμού, είναι προφυλακισμένοι. Να σημειώσουμε ότι τον Ιανουάριο είχε γίνει προκαταρκτική παραπομπή του Ζάεφ και από τότε του έχει αφαιρεθεί το διαβατήριο, ενώ τον Φεβρουάριο ο αρχηγός των Σοσιαλδημοκρατών είχε συλληφθεί για σύντομο χρόνο με την κατηγορία της συνωμοσίας με ξένες μυστικές υπηρεσίες για την ανατροπή της κυβέρνησης.

Η αντιπολίτευση, που δεν δέχθηκε τα αποτελέσματα των εκλογών του 2014, κατηγορώντας την κυβέρνηση Γκρούεφσκι για νοθεία και η οποία απέχει από το κοινοβούλιο, έχει θέσει τους ακόλουθους όρους: Τη δημιουργία μεταβατικής κυβέρνησης, τον διαχωρισμό του κράτους από το κυβερνητικό κόμμα του VMRO, την ελευθερία της ενημέρωσης, την αλλαγή του εκλογικού νόμου και την προκήρυξη νέων εθνικών εκλογών.

Η αντίδραση ΕΕ και ΗΠΑ

Οι αρχές της ΕΕ έχουν εμπλακεί ενεργά στην προσπάθεια για διαμεσολάβηση ανάμεσα στις αντιτιθέμενες πολιτικές παρατάξεις των Σκοπίων, ήδη, από τον περασμένο Απρίλιο. Παρόλη την επιμονή, τόσο του πρώην Επιτρόπου για τη διεύρυνση, Φούλε, που διακαώς υποστήριζε την ένταξη της ΠΓΔΜ, όσο και ευρωβουλευτών που διαχρονικά στηρίζουν τις θέσεις των Σκοπίων, λύση δεν βρέθηκε.

Στο κείμενο συμπερασμάτων του τελευταίου Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ συμπεριλήφθηκε -για πρώτη φορά- μια διατύπωση τόσο έντονα αρνητική για χώρα υποψήφια, που κατά πάσα πιθανότητα θα αποτρέψει κάθε σκέψη της Κομισιόν για μια μελλοντική έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΠΓΔΜ. Να σημειώσουμε ότι από το 2009 και έπειτα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σταθερά συστήνει κάθε χρονιά την έναρξη διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια.

Τέλος, την προηγούμενη εβδομάδα, τόσο ο πρέσβης των ΗΠΑ σε τηλεοπτική του συνέντευξη, όσο και η πρέσβης της Γερμανίας σε πανεπιστημιακή ημερίδα, ζήτησαν την παραίτηση των εμπλεκόμενων στο σκάνδαλο σκοπιανών υπουργών, προκειμένου να διασφαλιστεί η αξιοπιστία της διεξαγόμενης δικαστικής έρευνας.

Τα Βαλκάνια ξανά πεδίο μάχης

Η χερσόνησος του Αίμου ελέγχει διαχρονικά τα περάσματα, την επικοινωνία και τις μεταφορές ανάμεσα, καταρχήν, στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία. Ελέγχει την έξοδο της Ρωσίας σε θερμές θάλασσες και την επικοινωνία, εμπορική και στρατιωτική, ανάμεσα στη Ρωσία και την κεντρική και δυτική Ευρώπη. Αποτελεί για τις δυνάμεις της Κεντρικής Ευρώπης τη μόνη γεωγραφική διέξοδο προς τη Μεσόγειο που μπορούν να ελέγξουν (οι άλλες είναι η Γαλλία και η Ιταλία, πολύ πιο ισχυρές χώρες), την κεντρική γέφυρα επικοινωνίας με τη Ρωσία και την Τουρκία και το πιο σημαντικό ίσως ανάχωμα απέναντι στη ρωσική επιρροή.

Ιδιαίτερα μετά τις εξελίξεις στο ουκρανικό ζήτημα, με τη Γερμανία να αντιμετωπίζει όλο και περισσότερο τη Ρωσία, όχι ως δύσκολο συνεργάτη, αλλά ως εχθρική δύναμη, ο έλεγχος της περιοχής, και ιδιαίτερα ο έλεγχος των δυτικών Βαλκανίων, γίνεται επιτακτικός. Και μπορεί στη συγκυρία αυτή η Σερβία να αναδεικνύεται ως το κυρίαρχο πεδίο σύγκρουσης Ρώσων και Γερμανών, αλλά Βερολίνο και Βρυξέλλες εκτιμούν ότι χρειάζεται, όσο το δυνατόν πιο άμεσα, να οριστικοποιήσουν την πρόσδεση των δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ. Όχι με ένα νέο κύμα διεύρυνσης, στο οποίο η Ένωση δεν μπορεί ούτε πολιτικά να ανταπεξέλθει αλλά ούτε και οικονομικά να αντέξει, αλλά με την ενίσχυση διμερών οικονομικών δεσμών (κυρίαρχα γερμανικών επενδύσεων στα Βαλκάνια) και την αναζωογόνηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Κεντρικό, όμως, για την επίτευξη των στόχων αυτών είναι το κλείσιμο όλων των ανοικτών ζητημάτων.

Κι εκεί ο Γκρούεφσκι αναδεικνύεται σε εμπόδιο. Με τη συνεχιζόμενη ενίσχυση του σλαβομακεδονικού εθνικισμού και την καλλιέργεια συνεχούς έντασης με το αλβανικό στοιχείο θέτει σε κίνδυνο την επιβίωση, όχι μόνο της ΠΓΔΜ, αλλά και των συνόρων στα Βαλκάνια, όπως τα γνωρίζουμε. Μια διάλυση των Σκοπίων θα πυροδοτούσε τον αλβανικό εθνικισμό (που δεν θέλει και πολύ…) και θα ξεκινούσε τη μάχη για τη Μεγάλη Αλβανία με την προσάρτηση του Κοσσυφοπεδίου και περιοχών του Μαυροβουνίου και της Νότιας Σερβίας. Οι Σέρβοι, με τη σειρά τους, θα προσαρτούσαν το βόρειο Κοσσυφοπέδιο (όπου έχουν την πλειοψηφία) και τη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας, διαλύοντας την εκεί ομοσπονδία. Το τζίνι θα έβγαινε από το μπουκάλι και τα κρατίδια της ΠΓΔΜ και του Κοσσυφοπεδίου, από προσεκτικά δημιουργημένες οντότητες για τον στρατηγικό έλεγχο των Βαλκανίων και την ανάσχεση της ρωσικής επιρροής, θα μετατρέπονταν στη θρυαλλίδα για έναν νέο βαλκανικό, και γιατί όχι, και ευρωπαϊκό πόλεμο. Επιπλέον, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί έχουν συνειδητοποιήσει ότι όσο ο Γκρούεφσκι είναι στην εξουσία η λύση για την ονομασία με την Ελλάδα, άρα και η ένταξη των Σκοπίων στις ευρωατλαντικές δομές, δεν έχει καμία πιθανότητα επιτυχίας.

Προκλήσεις για την Αθήνα

Δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα ότι η κυβέρνηση Γκρούεφσκι θα πέσει στα Σκόπια. Και η ελληνική διπλωματία έχει, στο ζήτημα της ΠΓΔΜ, βολευτεί να έχει απέναντί της έναν βολικό φανατικό, με τον οποίο δεν μπορεί να υπάρξει συνεννόηση. Αν, όμως, την επόμενη περίοδο υπάρξει καθεστωτική αλλαγή στην ΠΓΔΜ και η νέα ηγεσία της χώρας φανεί περισσότερο διαλλακτική, η πίεση προς την Ελλάδα για λύση θα είναι ιδιαίτερα έντονη.

Η Ελλάδα είναι τα τελευταία χρόνια αποκλεισμένη από τις εξελίξεις στη Βαλκανική. Όχι γιατί κάποιοι “κακοί” την πέταξαν έξω, αλλά γιατί μόνη της απεχώρησε. Ολόκληρη την τελευταία δεκαετία η Αθήνα δεν είχε όχι σχέδιο και αυτόνομη πολιτική, αλλά ούτε καν ιδέα τι ήθελε η ίδια στην περιοχή. Όμως, σε μια περίοδο κοσμογονικών αλλαγών αν δεν κινηθείς ο ίδιος, μοιραία θα σε καταπιούν οι εξελίξεις.