Το αρμενικό Βατερλώ της Άγκυρας
Η συμπλήρωση 100 ετών από τη Γενοκτονία των Αρμενίων αποτελούσε έναν «εφιάλτη» για την Άγκυρα, καθώς ανέμενε ότι θα κορυφωνόταν η διεθνής πίεση για την αναγνώριση της Γενοκτονίας και ότι οι εκδηλώσεις που οργανώνονται σε όλο τον κόσμο από την αρμενική Διασπορά θα έπλητταν την εικόνα που θέλει να διαμορφώσει το καθεστώς Ερντογάν για τη χώρα. Το μεγάλο χτύπημα όμως ήρθε από τον ίδιο τον Πάπα Φραγκίσκο, ο όποιος τη Μ. Παρασκευή σε ομιλία του στο Βατικανό έκανε λόγο «για την πρώτη γενοκτονία του 20ού αιώνα, τη Γενοκτονία των Αρμενίων», καλώντας όλους να αναγνωρίσουν το ιστορικό αυτό γεγονός και να μην αφήνουν την «πληγή ανοικτή».
Η Τουρκία απάντησε οργισμένα με ανάκληση του πρεσβευτή της στο Βατικανό και με σκληρές δηλώσεις που πολλές φορές ξεπέρασαν τα εσκαμμένα και ήταν προσβλητικές για τον πνευματικό ηγέτη 1,5 δισεκατομμυρίων καθολικών.
Ο Τ. Ερντογάν, με απειλητικό ύφος, προειδοποίησε τον Πάπα «να μην ξανακάνει αυτό το λάθος», αλλά πιο προσβλητικός ήταν ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων κ. Μποζκίρ, που απέδωσε την τοποθέτηση του Πάπα στην ύπαρξη ισχυρού αρμενικού λόμπι στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Αργεντινή και πρόσθεσε, αφήνοντας απαράδεκτα υπονοούμενα για τον Ποντίφικα, ότι η «Αργεντινή ήταν αυτή που υποδέχθηκε τους Ναζί που προκάλεσαν το Ολοκαύτωμα των Εβραίων…».
Η αναφορά από τον Πάπα στη Γενοκτονία των Αρμενίων ήταν η πιο ανεπιθύμητη εξέλιξη για την Τουρκία, καθώς το Βατικανό ασκεί ισχυρότατη επιρροή, πολιτική και πνευματική, σε πολλές χώρες του κόσμου και καθώς ο Πάπας είναι ισόβιος πνευματικός και θρησκευτικός ηγέτης δεν είναι ευάλωτος σε πιέσεις στις οποίες καταφεύγει όλα αυτά τα χρόνια η Άγκυρα προκειμένου να αποτρέψει την αναγνώριση της Γενοκτονίας. Είναι ενδεικτικό ότι στις ΗΠΑ η Τουρκία έχει μισθώσει την εταιρεία Gephardt Group του πρώην δημοκρατικού βουλευτή, με αμοιβή 1 εκατ. δολάρια τον χρόνο, για να κάνει λόμπι εναντίον της προσπάθειας αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Είναι επίσης γνωστό ότι η τουρκική κυβέρνηση έχει απειλήσει τις ΗΠΑ ότι εκτός του αποκλεισμού αμερικανικών επιχειρήσεων από έργα στο έδαφος της Τουρκίας, θα επιβάλει και περιορισμούς στην πρόσβαση αμερικανικών πολεμικών πλοίων και αεροσκαφών στα τουρκικά λιμάνια και αεροδρόμια. Αυτές οι πιέσεις έχουν ως αποτέλεσμα τις παρεμβάσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ προκειμένου να εμποδίσει την έγκριση αποφάσεων για τη Γενοκτονία σε Κογκρέσο και Γερουσία.
Πάντως, στο Κογκρέσο εκκρεμεί πρόταση ψηφίσματος από σχεδόν 30 βουλευτές για την αναγνώριση της Γενοκτονίας, φέρνοντας σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση την αμερικανική κυβέρνηση.
Οι πιέσεις και οι εκβιασμοί της Τουρκίας έχουν υποχρεώσει ακόμη και τον Πρόεδρο Ομπάμα, ο οποίος πριν γίνει Πρόεδρος είχε μιλήσει ανοικτά για τη Γενοκτονία, να αποφεύγει στα επίσημα μηνύματά του τη χρήση του όρου αυτού, ενώ πέρυσι έκανε λόγο για «μεγάλη καταστροφή»…
Ισχυρότατο πλήγμα για την Τουρκία όμως ήταν και το ψήφισμα που ενέκρινε το Ευρωκοινοβούλιο για να τιμήσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων, με το οποίο καλεί την Τουρκία να συμφιλιωθεί με το παρελθόν της και να προχωρήσει στην ομαλοποίηση των σχέσεών της με την Αρμενία. Ο Ερντογάν απάντησε ότι οι αποφάσεις του Ευρωκοινοβουλίου είναι άκυρες και χωρίς ισχύ και τα όσα λέει το Ευρωκοινοβούλιο για τη Γενοκτονία «από το ένα αυτί μπαίνουν και από το άλλο βγαίνουν», ενώ ο πρωθυπουργός Αχμ. Νταβούτογλου χαρακτήρισε εντελώς αβάσιμες τις αιτιάσεις του Ευρωκοινοβουλίου.
Προσβλητικοί χαρακτηρισμοί για το Ευρωκοινοβούλιο ακούστηκαν και από πολλά ακόμη κυβερνητικά στελέχη στην Άγκυρα, προκαλώντας οργή στους ευρωβουλευτές, κλίμα που θα αποτυπωθεί στη γενικότερη αντιμετώπιση των ευρωτουρκικών σχέσεων από το Ευρωκοινοβούλιο. Ένα κλίμα που είναι ήδη επιβαρυμένο λόγω του αυταρχικού αντιδημοκρατικού κράτους που οικοδομεί στην Τουρκία το καθεστώς Ερντογάν.
Η αγωνία της Τουρκίας είναι να μη δώσουν ο Πάπας και το Ευρωκοινοβούλιο το ηθικό και πολιτικό άλλοθι και σε άλλες κυβερνήσεις να αναγνωρίσουν τη Γενοκτονία των Αρμενίων (πέραν των 20 που το έχουν ήδη πράξει). Αυτή η αγωνία όμως την ωθεί σε σπασμωδικές αντιδράσεις που απλώς μεγαλώνουν την καχυποψία και την εχθρότητα που ήδη υπάρχει στην Ευρώπη για την Τουρκία.
Η σύνδεση, μάλιστα, των δηλώσεων του Πάπα με την τύχη της Αγιά Σοφιάς, την οποία έκανε ο μουφτής της Άγκυρας, απειλώντας ότι ως αντίποινα θα δρομολογηθεί η μετατροπή ενός εκ των σημαντικότερων χριστιανικών μνημείων σε τζαμί, προκαλεί ευθέως όχι μόνο τον χριστιανικό κόσμο αλλά και την παγκόσμια κοινότητα.
Κωνσταντίνος Τσάκαλος