Τα «μυστικά» του νέου αγωγού φυσικού αερίου Turkish Stream
Το μεγάλο αυτό ενεργειακό σχέδιο αφορά άμεσα την Ελλάδα και βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας των συνομιλιών που θα έχει στη Μόσχα την Τετάρτη και την Πέμπτη ο Αλέξης Τσίπρας, καθώς λεπτομέρειες του σχεδίου συζητήθηκαν και στην επίσκεψη του Π. Λαφαζάνη στη Μόσχα την προπερασμένη εβδομάδα.
Για την Ελλάδα η διέλευση ενός ακόμη και τέτοιου μεγέθους αγωγού φυσικού αερίου, σε συνδυασμό με τον υπό κατασκευή ΤΑΡ, προσδίδει πρόσθετο γεωστρατηγικό όφελος και συγχρόνως μπορεί να εξασφαλίσει ένα αρκετά σημαντικό κέρδος από τα τέλη διέλευσης ή ακόμη και από την προμήθεια φθηνότερου φυσικού αερίου.
Όμως, ο δρόμος για την υλοποίηση του Turkish Stream δεν φαίνεται να είναι ανέφελος.Ο βασικός στόχος της Μόσχας δεν είναι άλλος από την παράκαμψη της Ουκρανίας στη μεταφορά φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και αυτό είναι κάτι που θέλουν να αποτρέψουν οι Βρυξέλλες και η Ουάσινγκτον, καθώς η Ουκρανία πλέον θα απολέσει και τα ποσά που μέχρι τώρα καταβάλλει η Μόσχα και συγχρόνως δεν θα έχει τη δυνατότητα κάλυψης των ενεργειακών αναγκών της, που μέχρι τώρα καλύπτονταν εξ ολοκλήρου από τη Ρωσία.
Η Μόσχα ήδη από Βορρά με την κατασκευή του μεγάλου υποθαλάσσιου αγωγού Nord Stream, που μέσω της Βαλτικής Θάλασσας καταλήγει στη Γερμανία, έχει παρακάμψει την Ουκρανία και συνεπώς απομένει η προώθηση του νότιου διαδρόμου ώστε να υπάρξει πλήρης απεξάρτησή της από το πεπαλαιωμένο και επιβαρυμένο με πολιτικά ζητήματα δίκτυο αγωγών της Ουκρανίας.
Ο Nord Stream λειτουργεί ακόμη όμως με το ήμισυ της χωρητικότητάς του καθώς η Κομισιόν δεν έχει εγκρίνει ακόμη την αύξηση της παρεχόμενης ποσότητας στον άλλο κάθετο αγωγό OPAL που συνδέεται μαζί του και καταλήγει στην Τσεχία.
Ενώ μάλιστα είχε ανακοινωθεί η πρόθεση της GAZPROM να αυξήσει τη χωρητικότητα του αγωγού και να κατασκευάσει νέο δίκτυο που θα έφτανε μέχρι και τη Βρετανία, τώρα με την κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου και την ισχνή ανάπτυξη στις χώρες της Δ. Ευρώπης το σχέδιο αυτό έχει μπει στο συρτάρι.
Συνεπώς, το έργο του Turkish Stream έχει εντονότατα πολιτικά χαρακτηριστικά και αυτό αποτελεί και το σημαντικότερο ίσως εμπόδιο στην υλοποίησή του.
Ο ειδικός συντονιστής της αμερικανικής κυβέρνησης για τα Διεθνή Ενεργειακά Θέματα Άμος Χόχσταϊν σε συνέντευξή του σε τουρκική εφημερίδα δήλωσε ότι εναπόκειται μεν στην τουρκική κυβέρνηση να λάβει τις αποφάσεις της, αλλά εξέφρασε συγχρόνως την πεποίθηση ότι σε τόσο σημαντικά ζητήματα «η Τουρκία θα βρίσκεται στην ίδια πλευρά με τις ΗΠΑ». Ο αμερικανός αξιωματούχος επανέλαβε και στις συναντήσεις που είχε με την τουρκική κυβέρνηση την ανάγκη να υπάρξει διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας ώστε να περιοριστεί η εξάρτηση από την Gazprom και συγχρόνως επεσήμανε τους κινδύνους από τη χρήση της ενέργειας ως «όπλου» από τη Μόσχα.
Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν και αρμόδιος Επίτροπος για θέματα Ενέργειας Μάρος Σέφκοβιτς επισκέφθηκε την Άγκυρα και μετά τις συνομιλίες που είχε με την τουρκική κυβέρνηση τόνισε ότι δεν υπάρχει ακόμη καμία επίσημη πληροφόρηση από τη Μόσχα για τον νέο αγωγό, προειδοποιώντας όμως ότι εφόσον υπάρχουν μακροχρόνια συμβόλαια που αφορούν την παράδοση φυσικού αερίου σε συγκεκριμένα σημεία, η οποιαδήποτε αλλαγή οδού μεταφοράς του φυσικού αερίου θα πρέπει να γίνει κατόπιν συμφωνίας με τις χώρες που παραλαμβάνουν το φυσικό αέριο.
Εξάλλου, ένα ακόμη σημαντικό πρόβλημα για τον υπό σχεδιασμό αγωγό είναι η βιωσιμότητά του. Η ΕΕ έχει κάθε λόγο να πιέζει τη Ρωσία για εκπλήρωση των συμβολαίων που προβλέπουν παράδοση του φυσικού αερίου μέσω του δικτύου αγωγών της Ουκρανίας. Συγχρόνως, χωρίς ευρωπαϊκή χρηματοδότηση είναι μάλλον απίθανο να βρεθούν τα αναγκαία κονδύλια για την κατασκευή νέου δικτύου αγωγών από τα ελληνοτουρκικά σύνορα που θα διασχίζει τη Θράκη και την Κεντρική Μακεδονία, θα περνά την ΠΓΔΜ, τη Σερβία και από κει θα καταλήγει στην Αυστρία, δεδομένου ότι η οικονομική κρίση έχει πλήξει την Ελλάδα ενώ και οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, που θα είναι υποψήφιοι καταναλωτές του φυσικού αερίου, βρίσκονται σε ιδιαίτερα άσχημη οικονομική κατάσταση, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος να μην μπορούν χωρίς τη βοήθεια της ΕΕ να καλύψουν τις στοιχειώδεις ανάγκες για τη θέρμανση των νοικοκυριών…
Ακόμη κι αν αντιμετωπισθεί το θέμα της χρηματοδότησης, πάντως, υπάρχει και το τελευταίο «ανάχωμα» που είναι η Κομισιόν, καθώς θα πρέπει να γνωμοδοτήσει ότι ο αγωγός αυτός δεν παραβιάζει το 3ο Ενεργειακό Πακέτο, κάτι που οδήγησε, τυπικά, και στην ακύρωση του αγωγού South Stream.
Άλλες ιδέες που έπεσαν στο τραπέζι για διοχέτευση του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω του αγωγού ΤΑΡ είναι ανεδαφικές, καθώς ο συγκεκριμένος αγωγός έχει πολύ μικρή χωρητικότητα (σχεδόν 10 δισ. κυβικά μέτρα, με δυνατότητα επέκτασης μέχρι τα 20 δισ. κυβικά μέτρα).
Η πολιτική στήριξη που αναμένεται να προσφέρουν στον αγωγό Turkish Stream ο Βλ. Πούτιν και ο Αλ. Τσίπρας από τη Μόσχα αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για το μεγαλεπήβολο αυτό ενεργειακό έργο. Αλλά απομένει μακρύς και δύσκολος δρόμος μέχρι να υπάρξει το πράσινο φως για την υλοποίησή του…
Κωνσταντίνος Τσάκαλος