Μια ιστορία ειδήσεων και αφηγήσεων

Όμως, ανάμεσα στις άλλες πολύ σημαντικές επισημάνσεις του, όπως ότι, οι Έλληνες δεν είναι μεν «τεμπέληδες» αλλά και οι ίδιοι έχουν ευθύνη για τα προβλήματα της χώρας, η αναφορά στη συμμετοχή γερμανικών εταιρειών στη διαπλοκή, η επίσημη διατύπωση των ελληνικών διεκδικήσεων για τις γερμανικές επανορθώσεις και το κατοχικό δάνειο, ίσως να μην αναδείχθηκε στις εσωτερικές συζητήσεις. Εξάλλου, για την ελληνική κοινή γνώμη, είναι τόσο μεγάλη η εξοικείωση με τις αρνητικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες και είναι τόσο μεγάλη η απέχθεια προς το Μνημόνιο, ώστε να ακούγεται ως κάτι φυσικό. Δεν είναι όμως προφανές για τη γερμανική κοινή γνώμη, που θεωρεί ότι οι συνεπείς και φρόνιμοι Βορειοευρωπαίοι δανείζουν και βοηθούν τους άσωτους «τζίτζικες» του Νότου και ιδιαίτερα τους Έλληνες, που παραμένουν ακόμη σε Μνημόνιο, αρνούμενοι να εφαρμόσουν τις μεταρρυθμίσεις, ενώ Πορτογάλοι και Ιρλανδοί έχουν ολοκληρώσει τυπικά τις υποχρεώσεις τους.

Επομένως, η αναφορά του έλληνα πρωθυπουργού, παρουσία της κ. Μέρκελ, επεδίωκε να ανατρέψει την εικόνα αυτή, υπογραμμίζοντας την αποτυχία ενός προγράμματος, που είχε τη σφραγίδα της γερμανικής οικονομικής οπτικής για την αντιμετώπιση της ευρωπαϊκής κρίσης και συγκεκριμένα της περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής (λιτότητα) που αυτή επιβάλλει ως μέθοδο για την έξοδο από την κρίση και την αντιμετώπιση της υπερχρέωσης των ευρωπαϊκών οικονομιών.

Βέβαια, δεν είναι λίγοι οι οικονομολόγοι και πολιτικοί, εντός και εκτός Ευρωζώνης, που παραδέχονται, εκ των υστέρων, ότι το «πρόγραμμα διάσωσης» είναι χρηματοοικονομικά μη εξυπηρετήσιμο, οικονομικά σε λάθος κατεύθυνση, πολιτικά αναίσθητο και κοινωνικά καταστρεπτικό. Αναγνωρίζουν ότι τα μέτρα λιτότητας που επιβλήθηκαν αφορούν περιορισμό των κοινωνικών δαπανών, αύξηση φόρων, μειώσεις μισθών και συντάξεων, επιδιώκοντας την ταχεία αποπληρωμή του χρέους, Ταυτόχρονα, όμως, βύθισαν την οικονομία σε ύφεση που υπερδιόγκωσε την ανεργία, προκάλεσε ανθρωπιστική κρίση και δημιουργεί διαρκώς νέα δημοσιονομικά ελλείμματα.

Στη διαπραγμάτευση που διεξάγεται, οι δανειστές εμφανίζονται με σημείο εκκίνησης την απόρριψη ονομαστικής διαγραφής μέρους του χρέους, αλλά με προθυμία παράτασης του προγράμματος και επιμήκυνση της αποπληρωμής του χρέους, έτσι ώστε να μειωθεί η ταχύτητα αποπληρωμής του και επομένως το ετήσιο βάρος εξυπηρέτησης. Ενώ, όμως, πολλοί παράγοντες είναι διατεθειμένοι να συζητήσουν διευκολύνσεις, το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών είναι αντίθετο στη χαλάρωση των συμφωνηθέντων όρων στην Ευρωζώνη, κρατώντας σκληρή γραμμή, από την οποία μέχρι σήμερα δεν έχει παρεκκλίνει ούτε ο κ. Zάιμβερτ, εκπρόσωπος της κ. Μέρκελ.

Καθώς μέχρι σήμερα η χώρα αποπληρώνει το χρέος, ανεξάρτητα από την κατάσταση της οικονομίας και της κοινωνίας, η ελληνική κυβέρνηση ζητά τη σύνδεση της αποπληρωμής με τον ρυθμό ανάπτυξης, κάτι που και την επιβάρυνση ρυθμίζει ανάλογα με τις δυνατότητες της οικονομίας και επιβάλλει κίνητρο στους δανειστές να βοηθήσουν την ανάπτυξη, ώστε να πάρουν πίσω τα δανεικά. Διότι το χρέος έφτασε το 175% του ΑΕΠ, επειδή η εξυπηρέτησή του αφαιρεί από την οικονομία κάθε ικμάδα και ελπίδα για ανάπτυξη. Όμως, εν μέσω διαπραγμάτευσης, η κυβέρνηση αντιμετωπίζει άμεσα προβλήματα ρευστότητας των τραπεζών, που εξακολουθεί να περιορίζει με χειρουργική ακρίβεια ο κ. Ντράγκι και το δημοσιονομικό κενό, που ήδη τον Δεκέμβριο του 2014 ήταν σίγουρα μερικά δισ. ευρώ, αφού η μείωση των εσόδων ανερχόταν στο 17%. Η ΕΚΤ εξακολουθεί να μη δέχεται τα ελληνικά ομόλογα για παροχή ρευστότητας, απαγόρευσε την κάλυψη ομολόγων που λήγουν στα χέρια ξένων, από τις ελληνικές τράπεζες, ενώ δεν μπορούν να επιστραφούν άμεσα από τον EFSF τα 1,2 δισ. που κακώς εστάλησαν στο Λουξεμβούργο και παράλληλα η απόδοση των 1,9 δις. που οφείλει να επιστρέψει η ΕΚΤ, αφήνεται να εξαρτάται από την πρόοδο των διαπραγματεύσεων για τις μεταρρυθμίσεις. Την ίδια, όμως, στιγμή, η ΕΚΤ αυξάνει την έκτακτη χορήγηση ρευστότητας μέσω του ELA, προκειμένου να κρατά το τραπεζικό σύστημα σε ελεγχόμενη ασφυξία, διατηρώντας την πίεση για αποδοχή των μέτρων.

Και όμως, όλα δείχνουν ότι βαδίζουν σύμφωνα με τις δηλώσεις του πρωθυπουργού, που επιμένει ότι θα επιζητήσει λύση αμοιβαία επωφελή με τους δανειστές, αλλά παράλληλα διατηρεί με σταθερότητα τη θέση της κυβέρνησης για το τέλος της λιτότητας, σαν αποτέλεσμα της εντολής που προέκυψε από την πρόσφατη λαϊκή ετυμηγορία.

Υπάρχει εξήγηση για όλα αυτά; Οι ειδήσεις και οι αφηγήσεις είναι τόσο πολλές, που οι πολίτες δυσκολεύονται να βρουν μια απλή απάντηση. Αμέσως μετά την ευφορία που ακολούθησε την επίσκεψη Τσίπρα στο Βερολίνο, η εβδομάδα κατακλείστηκε από δηλώσεις των εταίρων και της αντιπολίτευσης σχετικά με την πιστωτική ασφυξία και την ανάγκη αποδοχής των υφεσιακών μέτρων του Μνημονίου. Ο κ. Σαμαράς μάλιστα ανακάλυψε ότι η κυβέρνηση υπέγραψε το Μνημόνιο. Αποκορύφωμα ήταν την Παρασκευή, οι δηλώσεις τού επικεφαλής τής Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Γερμανίας Γενς Βάιντμαν, που ζητά τη μείωση της έκθεσης των τραπεζών στα χρέη συγκεκριμένων κρατών-μελών της Ευρωζώνης. «Το κρατικό χρέος χρειάζεται να ενισχυθεί από κεφάλαια και η έκθεση σε ένα μόνο κράτος πρέπει να περιοριστεί, όπως ακριβώς ισχύει και για οιονδήποτε ιδιώτη οφειλέτη», δήλωσε. Αναφέρθηκε, συγκεκριμένα, στην περίπτωση της Ελλάδας, δηλώνοντας ότι αντιτίθεται στη χορήγηση νέας έκτακτης στήριξης, ενώ επέκρινε τη νέα κυβέρνηση της χώρας, που σπατάλησε την εμπιστοσύνη των εταίρων της. Με άλλα λόγια, οι απειλές για την τυπική χρεοκοπία της χώρας, αν δεν αποδεχθεί τα υφεσιακά μέτρα, εξακολουθούν να ακούγονται, βασισμένες στον ισχυρισμό ότι η Ελλάδα δεν αποτελεί συστημικό κίνδυνο. Όμως, η χρηματοπιστωτική δυναμική που αφορά τις ελληνικές πολιτικές εξελίξεις είναι ακριβώς η ίδια με αυτή της Ιταλίας, σε σχέση με τη δυνατότητα πρόκλησης μιας κρίσης του ευρώ και της ροής επενδυτικών κεφαλαίων, παρά την καμπή που προκάλεσε η ιστορική απόφαση της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.

Διότι στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον των χρηματοοικονομικών αγορών πολλά περιστρέφονται γύρω από τις κύριες αφηγήσεις. Ελάχιστοι ασχολούνται με τα βασικά δεδομένα της ευρωπαϊκής οικονομίας, που οπωσδήποτε εξακολουθεί να είναι αδύναμη. Αυτή τη στιγμή η Ευρωζώνη είναι στο στόχαστρο. Όλοι αναρωτιούνται αν θα διατηρήσει τη συνοχή της. Έτσι ισχύει το γνωμικό «όταν φταρνίζεται κάποιος στην Ευρώπη, κρυολογούν στις ΗΠΑ».