Οι μεταρρυθμίσεις, το χρέος και η ανάπτυξη

Για να πετύχει τα παραπάνω έκανε τακτική αναδίπλωση, αποδεχόμενη την παράταση της τρέχουσας δανειακής σύμβασης, ενώ επέμεινε και παράλληλα εξασφάλισε την αναδιαμόρφωση της λίστας των υφεσιακών μεταρρυθμίσεων που περιείχε το προηγούμενο πρόγραμμα. Απέφυγε έτσι μέτρα που επιτείνουν την ανθρωπιστική κρίση (μείωση συντάξεων, αύξηση ΦΠΑ σε πολλούς τομείς) και εισήγαγε νέα, όπως η πάταξη της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, η αναμόρφωση του δημόσιου τομέα κ.λπ.

Ο συμβιβασμός βασίστηκε στη διατήρηση ενός βασικού πυλώνα για κάθε πλευρά. Για τους δανειστές απαράβατη προϋπόθεση ήταν η παράταση της τρέχουσας δανειακής σύμβασης, γεγονός που θεωρούν ότι εξασφαλίζει τα συμφωνηθέντα με τις προηγούμενες κυβερνήσεις χρηματοδοτικά σχήματα, που διατηρούν τις οικονομικές τους απαιτήσεις, με σαφές νομικό πλαίσιο. Για την ελληνική πλευρά απαράβατος όρος ήταν η ανατροπή της ουσίας της μνημονιακής πολιτικής, δηλαδή η ανατροπή των υφεσιακών μέτρων που διατηρούν την καθοδική δίνη της εσωτερικής υποτίμησης στην ελληνική οικονομία.

Πάνω σε αυτό το δίπολο θέσεων οικοδομήθηκε ο συμβιβασμός, που έγινε δυνατός χάρη στη δημιουργική ασάφεια των κειμένων. Η συνηθισμένη αυτή κοινοτική πρακτική, που επιτρέπει διαφορετικές αναγνώσεις για τις δύο πλευρές προκειμένου να εγκριθούν από τα νομοθετικά σώματα, όπου απαιτείται (π.χ. Γερμανία), συμπληρώθηκε από τον αμφίσημο προκαταρκτικό κατάλογο των «μεταρρυθμίσεων» που απετέλεσε την προσφερθείσα ευελιξία για την επίτευξη του συμβιβασμού.

Κατά την εξέταση προόδου των μεταρρυθμίσεων, τον Απρίλιο, η αξιολόγηση θα γίνει με βάση κατάλογο που θα οριστικοποιηθεί μέχρι τότε.

Το ασαφές και αμφίσημο πλαίσιο της συμφωνίας αξιολογήθηκε -και επικρίθηκε- με διαφορετικό τρόπο από τις πολιτικές δυνάμεις. Η εκ δεξιών αντιπολίτευση θεώρησε, γενικά, ότι η νέα κυβέρνηση έκανε υποχώρηση 180 μοιρών και επιμένει σε κινδυνολογικές προβλέψεις, δέσμια των ποσοτικών υπολογισμών της καλοστημένης παγίδας χρόνου και δανειακών αποπληρωμών που είχε στήσει κατά τον σχεδιασμό του χρόνου των Προεδρικών εκλογών.

Η ηγεσία, με την ελπίδα της αριστερής παρένθεσης, διατηρεί την παραμονή της στο τιμόνι της παράταξης. Οι επίδοξοι διάδοχοι διαφοροποιούνται, συνυπολογίζοντας τους εσωτερικούς συσχετισμούς και τη μεγάλη αποστροφή των ψηφοφόρων στη μνημονιακή πολιτική.

Η ανεδαφική επίκληση της προληπτικής πιστωτικής γραμμής γίνεται κυρίως από την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, αφού στα θολά νερά της άγνοιας των πολιτών για τις αρνητικές τεχνικές λεπτομέρειες επιδιώκει να διαιωνίζει μια έωλη εικόνα δήθεν επιτυχίας. Το Ποτάμι καταφάσκει στη συμφωνία θεωρώντας ότι αυτή είναι το Μνημόνιο.

Η αριστερή αντιπολίτευση, βασισμένη στην κλασική πραγματιστική ανάγνωση των κειμένων, δεν επιθυμεί να «πλανηθεί» στην ομίχλη της «δημιουργικής ασάφειας» και απαιτεί την εφαρμογή των προ του συμβιβασμού διακηρυγμένων θέσεων.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι φωνές των διαφωνούντων στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς επιχείρησαν μια σημειολογική και επί της ουσίας κριτική της επικοινωνιακής προετοιμασίας της διαπραγμάτευσης και των λεκτικών ακροβασιών των κειμένων, που όμως παραβλέπει τον πυρήνα εσωτερικής ισορροπίας στον οποίο εδράζεται η συμφωνία.

Δηλαδή ότι η «δημιουργική αμφισημία» επιτρέπει στην κυβέρνηση να βαδίσει πάνω σε τεντωμένο σχοινί (γέφυρα) μέχρι την επόμενη συνάντηση με τους δανειστές – εταίρους έπειτα από τέσσερις μήνες. Με άλλα λόγια, ότι απέφυγε τη σύγκρουση που ήταν έτοιμη να διεξαχθεί σε εχθρικό περιβάλλον και αντίξοες συνθήκες. Η έκβαση της διαπραγμάτευσης διατήρησε την ελπίδα.

Η κυβέρνηση θα προχωρήσει μέχρι τον Απρίλιο σε μια σαρωτική δέσμη μεταρρυθμίσεων που θα αφορά μεγάλα προβλήματα της καθημερινότητας. Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, θα προσπαθήσει:

* Να παγιώσει τη στήριξη μεγάλου μέρους του εκλογικού σώματος που στηρίζει το «τέλος του Μνημονίου».

* Να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις που αποφέρουν έσοδα για την δημοσιονομική ενίσχυση της οικονομίας και δημιουργούν κλίμα εμπιστοσύνης με τους εταίρους.

* Να προετοιμάσει το πρόγραμμα ανασυγκρότησης και ανάπτυξης που θα διαπραγματευθεί με τους δανειστές, διεκδικώντας ταυτόχρονα μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων σε συνδυασμό με την αναδιάρθρωση του χρέους.

Τα μέτρα που έχουν ήδη ανακοινωθεί, όπως, π.χ., τα «κόκκινα» δάνεια και η ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων χρεών, θα προωθηθούν με τρόπο που δεν εκτροχιάζει τους δημοσιονομικούς στόχους. Γενικά, τους επόμενους δύο μήνες η κυβέρνηση θα φροντίσει ώστε τα μέτρα που λαμβάνει να μην έχουν δημοσιονομικό αντίκτυπο.

Στον τομέα της αγοράς εργασίας θα κλιμακωθούν, χρονικά, μέτρα με δημοσιονομική επιβάρυνση (κατώτατος μισθός), ενώ για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις διατηρεί ένα σοβαρό όπλο, αφού οι θέσεις της κυβέρνησης είναι σύμφωνες με το κοινοτικό κεκτημένο και τα πρότυπα του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας…

Ένας από τους στρατηγικούς άξονες για την ανάπτυξη, η χαλάρωση των πρωτογενών πλεονασμάτων για το 2015, όπως και για τα επόμενα χρόνια, αποτελεί πλέον ρεαλιστική επιδίωξη. Ο στόχος αυτός θα συνδυασθεί με τη συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους..

Βεβαίως δεν έχει αντιμετωπισθεί το δημοσιονομικό κενό που δημιούργησε η εφαρμογή των υφεσιακών ρυθμίσεων του Μνημονίου, ούτε το χρηματοδοτικό κενό που είναι γνωστό από τις περίφημες διαπραγματεύσεις της απελθούσας κυβέρνησης με την «τρόικα» στο Παρίσι…

Δεδομένου ότι τα ποσά των δόσεων που εκκρεμούν θα εκταμιευθούν μετά την εξέταση προόδου του Απριλίου, το άμεσο αγκάθι για την κυβέρνηση είναι η αποπληρωμή των δανειακών υποχρεώσεων του Μαρτίου. Παρά τις κινδυνολογικές προβλέψεις της αντιπολίτευσης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι και στο σημείο αυτό χρειάζεται δημιουργική σκέψη…

Η χώρα, μετά τη συμφωνία του Eurogroup, βρίσκεται σε πρόγραμμα «διάσωσης» ύψους 240 δισ. Πώς είναι δυνατόν η Ευρωζώνη να προχωρά σε κινητοποίηση των υπουργών όλων των χωρών, των ευρωπαϊκών θεσμών και της παγκόσμιας κοινής γνώμης για μια παράταση τεσσάρων μηνών, ενώ ταυτόχρονα αφήνει τον ίδιο συστημικό κίνδυνο να προβάλει ξανά, δέκα ημέρες μετά, για το ποσό των 5 δισ.; Σε τελευταία ανάλυση, όπως η ΕΚΤ διαχειρίζεται τα όρια του ELA, μπορεί να κάνει το ίδιο και για το όριο των εντόκων γραμματίων. Είναι κεντρική τράπεζα, τέλος πάντων!

Ας μην ξεχνάμε ότι πριν από τη συνεδρίαση του Eurogroup η Ελλάδα ήταν υπό τη Δαμόκλειο σπάθη της διακοπής της γραμμής έκτακτης ρευστότητας, εάν δεν υπέγραφε επέκταση του ισχύοντος Μνημονίου. Δεν υπέκυψε σε αυτές τις απειλές. Αντίθετα πέτυχε την αξιοποίηση της προσφερθείσας ευελιξίας στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων προκειμένου να αποσπάσει τη μεταβατική περίοδο των τεσσάρων μηνών. Η γέφυρα αυτή θα χαρακτηρισθεί από έντονο νομοθετικό έργο και ψυχολογικές διακυμάνσεις…

Όπως συμβαίνει, δηλαδή, στις χρηματοπιστωτικές αγορές και στα δημιουργικά παίγνια.