Διά χειρός…
… του ακαδημαϊκού Δ. Ν. Μαρωνίτη από τα «Απολίτιστα – Μονοτονικά» του στο «Βήμα»:
Αντιστέκονται και εκδικούνται…
«Τρεις είναι οι κρίσιμες (οικονομικής, πολιτικής και πολιτισμικής σημασίας) λέξεις που χαρακτηρίζονται εδώ φαντάσματα. Κατά σειρά προτεραιότητας: το μνημόνιο, η λιτότητα και η τρόικα. Πρόσφατα ωστόσο ακούστηκε στο κοινοβούλιο και η λέξη ”αριστεία”, που ο νέος υπουργός Παιδείας απείλησε να την αποκεφαλίσει. Αν εξαιρέσουμε πάντως την ”τρόικα” που ρωσοφέρνει, οι άλλες τρεις λέξεις ελέγχονται ελληνικές-αρχαιοελληνικές για την ακρίβεια, οι δύο μάλιστα ομηρικής καταγωγής και χρήσης. Από την άποψη αυτή κρίνονται καταρχήν αθώες, ως προς τα επίκαιρα υπονοούμενα, που τις κατέστησαν στις μέρες μας επάρατες. Συγκεκριμένα:
Το ”μνημόνιο” ετυμολογικά απορρέει από την ιλιαδική ”μνημοσύνη”, η οποία εν συνεχεία αναβαθμίστηκε σε κεφαλαιογράμματη μητέρα των εννέα Μουσών, φύλακα και πομπό της ποιητικής μνήμης. Αθώα προκύπτει εξάλλου και η διαβλητή στα καθ’ ημάς λιτότητα, αφού ”λιτότης” και ”λιτός” στην αρχαία ελληνική γλώσσα παραπέμπουν σταθερά στην απέριττη απλότητα. Συνειδητή ελληνική επιλογή στα χρόνια των περσικών πολέμων, σε αντίθεση προς τον επιδειξιακό πλούτο και τη χλιδή των Ασιατών, που καταγγέλλονται από τον ιδρυτικό Κύρο ως αίτια της ήττας των Περσών στη σφραγίδα της ηροδότειας ιστορίας.
Απομένει η ”αριστεία”, δείκτης προπάντων ανυποχώρητης γενναιότητας στο πεδίο της μάχης, μέχρι αυτοθυσίας. Πασίγνωστος εξάλλου είναι και ευρύτατα κυκλοφορεί (ενίοτε πολεμοκάπηλος) ο ιλιαδικός γνωμικός στίχος, με τον οποίο απωθεί, σε βαθμό ύβρεως, ο Έκτωρ στη δωδέκατη ραψωδία (Μ 243) την πρόταση του Πολυδάμαντα για φρόνιμη υπαναχώρηση: ”εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάτρης”. Ομόθεμος εξάλλου και ομότροπος ακούγεται και ο προηγούμενος γνωμικός στίχος στην ενδέκατη ραψωδία (Λ 784), ως παραίνεση του Πηλέα στον γιο του, που την αναμεταδίδει ο Νέστωρ: ”αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων”. Υπό τον όρο να τον συγκρατεί, όταν και όπου πρέπει, ο επιστήθιος εταίρος του Πάτροκλος, στα χρόνια λίγο μεγαλύτερος.
Πού το πάω; Εκεί που με πάει. Φαντάζομαι ότι οι καίριες αυτές λέξεις, με γενναίο γλωσσικό παρελθόν, αντιστέκονται πεισματικά στη σκόπιμη κατάχρησή τους. Εκδικούνται την παραποίησή τους, αλλάζοντας την όψη τους σε αλλόγλωσσα φαντάσματα. Εκτός και αν προκύψει ενδιαμέσως κάποιος συμβιβασμός. Περί αυτού πρόκειται».
***
… του Δημήτρη Δανίκα από τη «Στήλη άλατος» στο «Πρώτο Θέμα»:
Μονά – ζυγά δικά του τα θέλει ο Σόιμπλε
«Κι όμως, δεν έχει ακριβώς δίκιο ο Σόιμπλε. Εγώ να πληρώνω τις υποχρεώσεις μου. Να σέβομαι τις υπογραφές μου. Να μην αλλάζω τακτική και προγράμματα ανάλογα με τα κέφια κάθε εκλεγμένης κυβέρνησης. Πολύ σωστά. Αλλά κι εσύ να τηρήσεις τους στοιχειώδεις κανόνες μιας συμμαχίας. Όχι από αλληλεγγύη. Ούτε για την ψυχή της μάνας σου. Αλλά έστω για το θεαθήναι. Αφού είμαστε σύμμαχοι και ισότιμα μέλη της ίδιας ευρωπαϊκής παρέας, τότε να μοιράσουμε από κοινού τους λαθρομετανάστες σε όλες τις χώρες των ”συμμάχων”. Αφού είμαστε μέλη της ίδιας κοινότητας, τότε να με ελαφρώσεις από τις αμυντικές μου δαπάνες. Και αφού είμαστε ισότιμοι εταίροι στην ίδια συμμαχία του ΝΑΤΟ, πώς, διάολο, εξηγείται να απειλείται η εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας από τη “σύμμαχο” Τουρκία;
Κι όμως, δεν έχει ακριβώς δίκιο ο Σόιμπλε. Γιατί μου ζητάει και να εξυπηρετώ τα δανεικά μου. Και να εφαρμόσω το πρόγραμμά του. Και να πληρώνω έναν σκασμό λεφτά στις αμυντικές τους βιομηχανίες. Και να σηκώσω στις πλάτες μου όλες αυτές τις ρακένδυτες ψυχές. Και να κόψω κι άλλο τις συντάξεις. Και να αυξήσω τη φορολογία στα ξενοδοχεία. Και να ελευθερώσω τις μαζικές απολύσεις. Και να ξεπουλήσω τη δημόσια περιουσία. Και έτσι να μετατρέψω τη χώρα σε τριτοκοσμική αποικία!
Κι όμως, δεν έχει ακριβώς δίκιο ο Σόιμπλε. Γιατί με όλα αυτά είναι σαν να μας ζητάει με το πιστόλι στον κρόταφο να αυτοπυροβοληθούμε!».
***
… του συνθέτη Γιώργου Κουμεντάκη από τη συνέντευξή του στην «Καθημερινή» στη Μαρία Κατσουνάκη:
Ο λαϊκισμός δεν μας εγκατέλειψε ποτέ…
«Ο λαϊκισμός ήταν ανέκαθεν κομμάτι που συνόδευε τις δυσάρεστες στιγμές μας, δεν μας εγκατέλειψε ποτέ ενώ έχουν γίνει προσπάθειες από άξιους Έλληνες, από προσωπικότητες όπως ο Χατζιδάκις, ο Χρήστου, ο Ξενάκης, η Κάλλας, ο Μητρόπουλος. Προσπάθησαν… Δεν ξέρω γιατί αυτό το στοιχείο αναπτυσσόταν σαν τέρας ανεξέλεγκτα. Ίσως να οφείλεται στη μη λογική συνέχεια ανά τους αιώνες. Στα μεγάλα κενά στην ιστορία μας. Ήταν σαν να ζούσαμε έναν συνεχή Μεσαίωνα. Δεν ξέρω αν θα εκλείψει αλλά οι νέες γενιές δημιουργούν άλλη ηθική και αισθητική στάση. Οπότε αυτό θα είναι το δηλητήριο στις ρίζες του λαϊκισμού. Πιστεύω, επίσης, στον ρόλο του διανοούμενου είτε κάθεται στην πρώτη είτε στην τελευταία σειρά της αίθουσας. Επειδή είναι ελεύθερα όντα μπορούν να εκφραστούν ή να μην εκφραστούν, αναλόγως. Πολλές φορές η επιρροή τους είναι πολύ πιο ουσιαστική όταν μένουν στο περιθώριο. Η φύση του πνευματικού ανθρώπου είναι αναρχική. Δεν μπορείς να περιμένεις κανονικότητα στην έκφραση. Μπορεί και πρέπει να είναι απρόβλεπτη».