Σήμερα επιπλέουν στην Ευρώπη οι φελλοί…
// Η κατάχρηση εξουσίας από τον Ερρίκο Η’, που δεν διστάζει να γίνει ο ίδιος κεφαλή της Αγγλικανικής Εκκλησίας και να έρθει σε ρήξη με τον Πάπα ώστε να παντρευτεί την Άννα Μπολέιν και να χωρίσει τη Βασίλισσα Αικατερίνη της Αραγωνίας, για να μπορέσει να αποκτήσει διάδοχο, δημιουργεί ποικίλους συνειρμούς με αυτά που ζούμε σήμερα..
Όταν διάβασα το «Ένας άνθρωπος για όλες τις εποχές», που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, κατάλαβα ότι είναι ένα έργο που μιλάει και για τη δική μας εποχή. Γι’ αυτό, άλλωστε, το κοινό κατακλύζει το Εθνικό. Από την άλλη πλευρά, ο Σερ Τόμας Μορ, ο υψηλότερος αξιωματούχος της εποχής του, καθώς τον είχε ορίσει πρωθυπουργό ο βασιλιάς, δεν κλείνει τα αυτιά στη φωνή της συνείδησής του και υπερασπίζεται τη νομιμότητα με την πεποίθηση ότι οι νόμοι υπάρχουν για να προστατεύουν τους πολίτες, άρα δεν θα αφήσουν και τον ίδιο ακάλυπτο. Για αυτό και με τη σιωπή του δείχνει ότι δεν συναινεί να ανακηρυχτεί ο βασιλιάς και πνευματικός ηγέτης της Εκκλησίας, ούτε συμφωνεί με την άποψή του ότι ο πρώτος του γάμος ήταν παράνομος και πρέπει να κηρυχθεί άκυρος. Για αυτό και δεν θέλει να ορκιστεί πάνω σ’ αυτήν τη νέα πραγματικότητα. Μόνο που οι νόμοι είναι πάντα φτιαγμένοι στα μέτρα της εξουσίας, ερμηνεύονται ανάλογα με τα συμφέροντα και έτσι ο υπέρμαχός τους, ο Μορ, παρότι ισχυρό πρόσωπο, θα φυλακιστεί και στο τέλος θα αποκεφαλισθεί.
// Τι σας αρέσει στον Σερ Τόμας Μoρ;
Μοιάζει με τον Σωκράτη, τον Τσε Γκεβάρα. Έχει μια σταθερότητα στις αρχές του, στα πιστεύω του. Η συνείδησή του είναι το έμβλημα της ζωής του και θυσιάζει ακόμη και την ύπαρξή του, αφού αποκεφαλίστηκε στο τέλος από τον βασιλιά για αυτά που πρέσβευε. Και αυτό που πρέσβευε ήταν η τήρηση των νόμων ώστε να μπορεί να υπάρξει κοινωνία. Ο Μορ είχε τεράστιο ηθικό ανάστημα, ήταν πνευματικός άνθρωπος, δικηγόρος, λόγιος της εποχής, μεγάλη προσωπικότητα, που έχαιρε εκτίμησης σε όλη την Ευρώπη. Για αυτό και ο βασιλιάς τον όρισε πρωθυπουργό λόγω της εντιμότητάς του και της διάνοιάς του. Όταν καλείται να αναιρέσει τον νόμο δεν διστάζει να συγκρουστεί με τον βασιλιά και να οδηγηθεί στη λαιμητόμο.
// Υπάρχουν τέτοιοι ηγέτες σήμερα;
Σπανίζουν. Ο Σερ Τόμας Μoρ είναι ήρωας. Υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι σε όλες τις εποχές, που ορθώνουν το ανάστημά τους, λένε το μεγάλο όχι, αλλά πάντα έχουν κακό τέλος. Ωστόσο, η αντίστασή τους αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για την καθημερινότητα των ανθρώπων. Δεν ξέρω αν μπορούν να αλλάξουν τον ρου της Ιστορίας ή να αλλάξουν την κοινωνία προς το καλύτερο, αλλά αφήνουν μια παρακαταθήκη. Στο έργο ο Σερ Τόμας Μoρ λέει πως όταν ένας δημόσιος λειτουργός θυσιάσει την προσωπική του συνείδηση στον βωμό του κρατικού συμφέροντος τότε οδηγεί την κοινωνία στο χάος. Βέβαια, μετά τον αποκεφαλισμό του, στο αξίωμα του πρωθυπουργού διορίστηκε ένας αριβίστας, πιόνι του βασιλιά, ένας πουλημένος άνθρωπος.
// Είπατε στην αρχή της συνάντησής μας ότι το έργο είναι πολύ επίκαιρο γιατί μιλάει στις ψυχές των Ελλήνων, τηρουμένων πάντα των αναλογιών. Πώς σας φαίνεται η σημερινή κυβέρνηση;
Με κάνει και νιώθω αξιοπρεπής. Δίνει έναν μεγάλο αγώνα στην Ευρώπη. Αν θέλουμε να μιλάμε για Ευρωπαϊκή Ένωση, τότε θα πρέπει να μας σέβονται και να μας θεωρούν ισότιμο μέλος και όχι υποτακτικούς τους. Νιώθω πρώτη φορά ότι υπάρχει μια κυβέρνηση που διαπραγματεύεται με υπερηφάνεια για αυτόν τον λαό, για την ύπαρξή μας. Δεν είμαστε απλές παραγωγικές μονάδες, αριθμοί. Είμαστε άνθρωποι. Χαίρομαι που λένε όχι, που δεν πήγαν στην Ευρώπη με σκοπό να διευκολύνουν τους θεσμούς τους, το κεφάλαιο, τις σκοπιμότητες, τη λιτότητα, αλλά για να μιλήσουν ευθαρσώς για την οικονομική κρίση.
// Ο ελληνικός λαός πεινάει;
Μιλάμε σαφέστατα για φτωχοποίηση του ελληνικού λαού. Για ανθρώπους στην ξενιτιά, για ανθρώπους άστεγους που τους πήρανε τα σπίτια, για εκατομμύρια ανέργους, για ηλικιωμένους με κομμένες συντάξεις, για χιλιάδες αυτοκτονίες. Η Ευρώπη του πολιτισμού είναι ένας μύθος. Από την Ευρώπη ξεκίνησαν οι Σταυροφορίες, η Ιερά Εξέταση, οι αποικίες, οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι. Αυτή η επίθεση που δέχεται η Ελλάδα είναι ένας οικονομικός πόλεμος από την πολιτισμένη Ευρώπη που θέλει να επιβληθεί μέσω της λιτότητας.
// Μα το χρέος δεν είναι βιώσιμο.
Το ξέρουν. Αλλά πώς θα γίνουν οι πλούσιοι πλουσιότεροι; Συσσωρεύεται το κεφάλαιο σε λίγους ανθρώπους. Οι σημερινοί ηγέτες της Ευρώπης διευκολύνουν τα συμφέροντα. Ποια Ενωμένη Ευρώπη; Αυτή είναι η Ευρώπη του κεφαλαίου. Η Ευρώπη των ελίτ. Η Ευρώπη της Γερμανίας. Σκοπός τους είναι να ξεπουλήσουμε τη γη μας. Από παλιά ήθελαν αυτή τη χώρα για τον ήλιο, τη θάλασσα, τις ομορφιές της.
// Ο Σερ Τόμας Μορ δεν δέχεται να ορκιστεί και να γίνει επίορκος. Ο όρκος, πολιτικός ή θρησκευτικός, σε τι αναφέρεται;
Στη συνείδησή μας. Σε ένα κομμάτι του εαυτού μας που παραμένει ακέραιο. Με τον όρκο δεσμεύουμε τον εαυτό μας με ένα αμετάκλητο συμβόλαιο. Προσφέρουμε τον εαυτό μας ως εγγύηση. Αν και κάποιοι άνθρωποι θα ήταν πιο αληθινοί αν ορκίζονταν στο χρήμα παρά όταν ορκίζονται στην πίστη τους ή στους νόμους. Τον Σερ Τόμας Μορ τον θαυμάζω για τον τρόπο με τον οποίο στέκεται απέναντι στα γεγονότα. Είναι ένα μέγεθος. Μια πρόκληση. Μια ιστορική προσωπικότητα.
// Πιστεύετε ότι οι νόμοι είναι δίκαιοι;
Αν οι άνθρωποι που τους γράφουν είναι άνθρωποι της αγοράς και όχι της γυάλας του εργαστηρίου, ναι, είναι δίκαιοι. Οι σπουδές είναι καλές, αλλά άλλη γεύση έχει για τη ζωή ένας άνθρωπος που κρατά μυστρί και άλλη κάποιος που κάθεται πίσω από ένα γραφείο με ένα μολύβι.
// Τι σας λένε στα καμαρίνια οι θεατές;
Ότι τέτοιοι ηγέτες δεν υπάρχουν σήμερα. Ο Σερ Τόμας Μορ ήταν στον αφρό της διανόησης. Σήμερα η Ευρώπη δεν έχει ηγέτες που βρίσκονται στον αφρό. Σήμερα επιπλέουν οι φελλοί. Πρόκειται για μια ηθική χρεοκοπία. Δύο χρόνια που παίζεται η παράσταση βλέπω τους θεατές να μου λένε «κύριε Μιχαλακόπουλε, τελικά αυτά συμβαίνουν σ’ όλες τις εποχές».
// Πώς σας φαίνεται που ο λαός στηρίζει την ελληνική κυβέρνηση με διαδηλώσεις;
Το στηρίζω. Υπάρχει ένα πείσμα. Τους υπενθυμίζει το «μην υποχωρείτε». Ο αγώνας είναι κοινός.