Οι λησμονημένοι της Μέσης Ανατολής
Οι χριστιανικές κοινότητες στην περιοχή έχουν μακραίωνη ιστορία. Στη Συρία έχουν ιστορία 2.000 ετών, από τα χρόνια του Απόστολου Παύλου. Από τη Δαμασκό ξεκίνησε ο «Απόστολος των Εθνών» για να μεταδώσει το μήνυμα της παγκοσμιότητας της διδασκαλίας του Ιησού.
Στην εποχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας, ένας στους τέσσερις κατοίκους της Μέσης Ανατολής ήταν χριστιανός. Σήμερα οι χριστιανοί αντιπροσωπεύουν μικρό ποσοστό και, αν οι τωρινές δημογραφικές τάσεις συνεχιστούν, υπολογίζεται ότι, από τα 12 εκατομμύρια χριστιανών που κατοικούν σήμερα στη Μέση Ανατολή, το 2020 θα έχουν μείνει οι μισοί.
Πολύ συχνά πληροφορούμεθα από τα διεθνή ΜΜΕ θλιβερές ειδήσεις περί αποτρόπαιων πράξεων εις βάρος χριστιανών της Μέσης Ανατολής. Με ανεξήγητη και απάνθρωπη αγριότητα συνεχίζεται από φανατικούς ισλαμιστές το έργο του βιαίου διωγμού και αφανισμού των χριστιανικών πληθυσμών της περιοχής.
Παρά τις δυσοίωνες προοπτικές ως προς την επιβίωση του χριστιανικού πληθυσμού στην ευρύτερη περιοχή, το ενδιαφέρον των διεθνών ΜΜΕ ατόνισε. Η τραγωδία των χριστιανικών πληθυσμών λησμονείται. Η ανθρωπιστική αυτή πτυχή του δράματος δεν φαίνεται να συγκινεί στον βαθμό που πρέπει.
Υπάρχει όμως και άλλη μια παράμετρος, που άπτεται και των εθνικών συμφερόντων του Ελληνισμού και που δεν πρέπει ποτέ να παραβλέπουμε. Αφορά τη διαρκή παρουσία του ελληνικού στοιχείου στους Άγιους Τόπους, αλλά και τη διαχρονική παρουσία των «παλαιφάτων» Πατριαρχείων. Η παράμετρος αυτή πρέπει να αποτελεί σοβαρό διαμορφωτή της πολιτικής μας, στο μέτρο που πρέπει πάντοτε να εξασφαλίζεται η προστασία και η αδιάκοπη παρουσία τόσο του ελληνικού στοιχείου όσο και των «παλαιφάτων» Πατριαρχείων στην περιοχή.
Ως προς την παρουσία του ελληνικού στοιχείου στους Άγιους Τόπους, αυτή παραμένει αδιάλειπτος.
Ακόμη και όταν οι Άραβες, τον 7ο αιώνα, το 638 μ.Χ. επί αυτοκράτορος του Βυζαντίου του Ηρακλείου, κατέλαβαν την Ιερουσαλήμ, δεν καταλύθηκε η ελληνική παρουσία. Με τον περίφημο «αχτιναμέ», δηλαδή έγγραφη συνθήκη, αναγνωρίζονται τα δικαιώματα του «Βασιλείου Γένους των Ελλήνων» επί των ιερών προσκυνημάτων, ακόμη και τα προνόμια στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων. Ο τελευταίος, μάλιστα, αποβαίνει συγχρόνως και ο ανώτατος εθνάρχης των χριστιανών στην «Αγία Γη».
Και δύο ιστορικές λεπτομέρειες. Όταν το 1099 οι Σταυροφόροι εισήλθαν στην Ιερουσαλήμ και ίδρυσαν το κράτος της Ιερουσαλήμ, όρισαν δικό τους λατίνο Πατριάρχη και έστειλαν τον ορθόδοξο Πατριάρχη στην Κωνσταντινούπολη. Και όταν το 1187 καταλήφθηκε η Ιερουσαλήμ από τους Μαμελούκους του Σαλάχ-εδ-Διν (Σαλαντίν), ο τελευταίος επαναφέρει τον ορθόδοξο Πατριάρχη Ιεροσολύμων από την Κωνσταντινούπολη.
Στη μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, εξάλλου, που αποτελεί το αρχαιότερο σε λειτουργία χριστιανικό μοναστικό καθίδρυμα με αδιάλειπτη παρουσία δέκα επτά τουλάχιστον αιώνων, ο ίδιος ο προφήτης Μωάμεθ το 624 μ.Χ. «υπέγραψε» με την παλάμη του τον αχτιναμέ, αντίγραφο του οποίου διατηρεί ακόμη η Μονή. Όλοι οι κατακτητές της περιοχής, μεταξύ των οποίων ο Ναπολέων Βοναπάρτης, σεβάστηκαν την Ιερά Μονή.
Ως προς τα «παλαίφατα», δηλαδή τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία, αυτά αποτελούν αδιάψευστους μάρτυρες της διαχρονικής παρουσίας της Ορθοδοξίας και της πνευματικής της ακτινοβολίας, πέραν και της συμβολικής σημασίας που εκπέμπουν. Η Ελλάδα διατηρεί διαχρονικά, ανά τους αιώνες, πολύ στενούς δεσμούς με τα Πατριαρχεία.
Είναι γνωστό ότι τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία είναι, κατά σειρά, το Οικουμενικό, που θεωρείται πρώτο μεταξύ ίσων, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, το Πατριαρχείο Αντιοχείας και το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Πλην του Πατριαρχείου Αντιοχείας, όλα τα λοιπά είναι ελληνογενή και ελληνόφωνα. Στα τέλη, όμως, του 19°υ αιώνα επιδιώχθηκε ο εξαραβισμός του Πατριαρχείου Αντιοχείας, στον οποίο συνέβαλε πολύ η πολιτική της Ρωσίας. Κι έτσι, ο τελευταίος έλληνας Πατριάρχης της Αντιοχείας Σπυρίδων υπέβαλε την παραίτησή του τον Ιανουάριο του 1898 και από τότε όλοι οι Πατριάρχες Αντιοχείας είναι αραβόφωνοι. Σήμερα, πάντως, δεν είναι λίγοι οι Αρχιερείς του Πατριαρχείου Αντιοχείας που έχουν σπουδάσει στην Ελλάδα και γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα, διατηρούν δε επικοινωνία με έλληνες κληρικούς.
Τα πρεσβυγενή αυτά Πατριαρχεία αποτελούν το προπύργιο της Ορθοδοξίας στο δοκιμαζόμενο χώρο της Μέσης Ανατολής. Η μακραίωνη πνευματική και ιστορική τους παρουσία στον χώρο επιβάλλει στα χριστιανικά -και όχι μόνο-κράτη να συμπαρασταθούν ενεργά στο δύσκολο έργο τους, που μεταξύ άλλων είναι και η προστασία των χριστιανικών πληθυσμών. Για τον λόγο αυτό πρέπει να αναληφθεί άμεσα μέριμνα για υιοθέτηση συγκεκριμένων μέτρων για την προάσπιση των θρησκευτικών ελευθεριών και την προστασία των χριστιανικών κοινοτήτων που βρίσκονται στο στόχαστρο ακραίων φονταμενταλιστικών ομάδων.
Επί του θέματος αυτού η ρωσική εκκλησία έσπευσε να προβεί πρόσφατα σε σχετικές δηλώσεις. Συγκεκριμένα, με την ευκαιρία της Διάσκεψης των Επισκόπων της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας, ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριος Κύριλλος εδήλωσε: «Ως προστάτιδα των συμφερόντων τους βλέπουν σήμερα ο χριστιανοί της Μέσης Ανατολής την Εκκλησία μας και τη Ρωσία. Και δεν πρέπει να λησμονούμε το καθήκον μας να πράξουμε το παν προκειμένου να διατηρηθεί η χριστιανική παρουσία στη Μέση Ανατολή».
Ευνόητη σκοπιμότητα που υπαγορεύουν λόγοι ιστορικοί, πνευματικοί και ανθρωπιστικοί επιβάλλει όπως η χώρα μας πρωτοστατεί πάντοτε σε κάθε προσπάθεια που αποβλέπει στην προστασία των χριστιανών στην ευαίσθητη αυτή περιοχή και εξασφαλίζει την ανά τους αιώνες εκεί παρουσία τους.