Ανοικτός πόλεμος με Βερολίνο για Μνημόνιο και «τρόικα»!
Οι πρώτες κινήσεις της νέας κυβέρνησης στη σκακιέρα των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές αιφνιδίασαν απολύτως τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, παρότι οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για το Μνημόνιο και την «τρόικα» ήταν γνωστές.
«Δεν βρήκαν στην Αθήνα αυτό που περίμεναν», έλεγε χαρακτηριστικά κυβερνητική πηγή, εξηγώντας ότι οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες προεξοφλούσαν πως η νέα κυβέρνηση θα ζητούσε μια νέα τεχνική παράταση του παλαιού προγράμματος, μπαίνοντας για τελευταία φορά σε μια διαπραγμάτευση με την «τρόικα», η οποία θα τηρούσε πολύ πιο ήπια στάση, όπως έχει τονίσει και η Κριστίν Λαγκάρντ, επιμένοντας μόνο σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και όχι σε μέτρα λιτότητας.
Το πρώτο σοκ για τους Γερμανούς ήλθε την Πέμπτη, όταν ο Αλέξης Τσίπρας εξηγούσε για δύο ώρες στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς την επιμονή του για άμεσο τερματισμό του μνημονιακού προγράμματος. Μετά την ενημέρωση που έλαβε το Βερολίνο από τον Σουλτς για τη στάση του κ. Τσίπρα, ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών «άστραψε και βρόντηξε» την Παρασκευή, τονίζοντας ότι η Ελλάδα δεν έχει υποβάλει ακόμα αίτημα για παράταση του προγράμματος και, σε κάθε περίπτωση, για να γίνει δεκτή η παράταση θα πρέπει να υπάρξει μια καθαρή δήλωση της Ελλάδας ότι θα υλοποιήσει τα συμφωνηθέντα βήματα, δηλαδή την ολοκλήρωση της αξιολόγησης από την «τρόικα».
Το οριστικό ξεκαθάρισμα, όμως, που αποτέλεσε σοκ για τον Γερούν Ντάισελμπλουμ, όπως έδειξε η εμφανής αμηχανία του στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Γιάνη Βαρουφάκη, ήλθε στις τρεις ώρες των διαδοχικών συναντήσεων του προέδρου του Eurogroup με τον Αλέξη Τσίπρα και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης.
«Θα ζητήσετε παράταση του προγράμματος;» ρώτησε ο κ. Ντάισελμπλουμ τον Αλ. Τσίπρα. «Το πρόγραμμα αυτό απορρίφθηκε από την ετυμηγορία του ελληνικού λαού. Δεν έχω το δικαίωμα να την αγνοήσω», απάντησε ο πρωθυπουργός. Στη συνέντευξη Τύπου με τον Γ. Βαρουφάκη ο ολλανδός υπουργός Οικονομικών δέχθηκε νέα ψυχρολουσία όταν ο Γ. Βαρουφάκης ξεκαθάρισε ότι το πρόγραμμα έχει απορριφθεί οριστικά και η «τρόικα» είναι μια επιτροπή που λειτουργεί εκτός ευρωπαϊκών θεσμών και δεν αναγνωρίζεται από την ελληνική κυβέρνηση ως συνομιλητής. «Οι μονομερείς ενέργειες δεν βοηθούν», είπε ο κ. Ντάισελμπλουμ, ενώ απέφυγε να σχολιάσει την τοποθέτηση Βαρουφάκη για την «τρόικα» και αποχώρησε βιαστικά όταν δημοσιογράφος επέμεινε να εκμαιεύσει ένα σχετικό σχόλιό του. Ο ολλανδός υπουργός, μάλιστα, φέρεται να είπε στο αυτί του κ. Βαρουφάκη: «Μόλις σκότωσες την “τρόικα”»!
Πάντως, τόσο στη συνάντηση Βαρουφάκη – Ντάισελμπλουμ όσο και στην προηγηθείσα συνάντηση Τσίπρα – Σουλτς η ελληνική πλευρά πρόσφερε «καρότο» στους ευρωπαίους δανειστές, δίνοντας το στίγμα ενός νέου οικονομικού προγράμματος, το οποίο θα επιβλέπει η Κομισιόν και όχι η «τρόικα» και θα έχει βασικό στόχο τη δημιουργία μικρών πρωτογενών πλεονασμάτων «στο διηνεκές», κατά Βαρουφάκη (στελέχη του οικονομικού επιτελείου εξηγούσαν ότι γίνεται λόγος για πλεονάσματα της τάξεως του 1% του ΑΕΠ ετησίως αντί του 4,5% που προβλέπει το Μνημόνιο).
Επιπλέον, κεντρικό στοιχείο του προγράμματος θα είναι η πάταξη της φοροδιαφυγής των ελλήνων ολιγαρχών και των φαινομένων διαφθοράς και διαπλοκής, προτάσεις που φαίνονται ελκυστικές στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, όπως φάνηκε και από τα θετικά σχετικά σχόλια του κ. Σουλτς. Οι Ευρωπαίοι έχουν καταλήξει πλέον στη διαπίστωση ότι ένας σοβαρός λόγος της αποτυχίας του Μνημονίου ήταν και η ανάρμοστη σχέση των κυβερνήσεων με την ελληνική οικονομική ελίτ και δεν θα είχαν αντίρρηση να δουν μια αριστερή κυβέρνηση να στρέφεται κατά των ολιγαρχών.
Τυφλή ρήξη ή σύγκρουση με σχέδιο;
Η σύγκρουση με τους Ευρωπαίους είναι πλέον γεγονός και το μεγάλο ερώτημα είναι αν πρόκειται για μια τυφλή και επικίνδυνη ρήξη, όπως λένε πολλοί επικριτές της κυβέρνησης. Κύκλοι του οικονομικού επιτελείου απαντούν ότι είναι αναγκαίο να βγει η κυβέρνηση εξαρχής από το μνημονιακό πλαίσιο και να μην παγιδευτεί σε μια συνέχιση των διαπραγματεύσεων με την «τρόικα», όπου η συζήτηση αναπόφευκτα θα συνεχιζόταν από το σημείο που την άφησε ο Γκ. Χαρδούβελης.
Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία της 28ης Φεβρουαρίου, εκτιμούν, θα υπάρξουν πιέσεις για την κυβέρνηση, αλλά δεν θα έλθει η καταστροφή. Το τραπεζικό σύστημα θα συνεχίσει να καλύπτεται με ρευστότητα μέσω του μηχανισμού έκτακτης παροχής ρευστότητας της Τράπεζας της Ελλάδος, ενώ η κυβέρνηση μπορεί να καλύψει πλήρως τις ανάγκες της μέχρι τον Ιούλιο, προχωρώντας και σε κάποιες έκτακτες εκδόσεις εντόκων γραμματίων. «Πρόβλημα μισθών και συντάξεων δεν τίθεται, ο προϋπολογισμός βρίσκεται σε τροχιά πλεονασματικής διαχείρισης και, στη χειρότερη περίπτωση, θα πάμε σε μικρότερο πλεόνασμα», λένε κυβερνητικές πηγές.
Τα χαμένα 7 δισ. ευρώ της τελευταίας δόσης, που ο Γ. Βαρουφάκης δηλώνει ότι «δεν τα θέλουμε», θα χρειασθούν το δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου για να καλυφθούν ομόλογα που λήγουν και βρίσκονται στην κατοχή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Δηλαδή, υπάρχει χρόνος μέχρι και τον Ιούνιο για να συμφωνήσει η κυβέρνηση με τους Ευρωπαίους για το νέο πρόγραμμα.
Το μπαλάκι βρίσκεται πλέον στην πλευρά των Ευρωπαίων, που καλούνται να αποφασίσουν πώς θα απαντήσουν στις προκλήσεις της νέας κυβέρνησης. Τα χαρτιά τους αναμένεται να τα ανοίξουν οι ευρωπαίοι ηγέτες στις 12 Φεβρουαρίου, στην πρώτη Σύνοδο Κορυφής, όπου θα εμφανισθεί ο Αλέξης Τσίπρας και αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο σκληρών επιθέσεων. Στην καλύτερη περίπτωση, οι Ευρωπαίοι θα κάνουν ότι… δεν κατάλαβαν πως τσαλακώθηκε το Μνημόνιο και θα αρχίσουν συζήτηση για ένα νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Στη χειρότερη περίπτωση, θα μπορούσαν να αποκλείσουν οποιαδήποτε συμφωνία και να αφήσουν την Ελλάδα να κυλήσει αργά προς μια στάση πληρωμών το καλοκαίρι. Μια στάση πληρωμών, όμως, που θα αφορά ομόλογα τα οποία βρίσκονται στα χέρια της ΕΚΤ, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό συνολικότερα για την Ευρωζώνη…