Σε εφαρμογή το σχέδιο της Άγκυρας: Συνεκμετάλλευση του φυσικού αερίου και υποβάθμιση της Κυπριακής Δημοκρατίας
Η τουρκική NAVTEX, βάσει της οποίας το «Barbaros» πραγματοποιεί τις παράνομες έρευνές του, λήγει τυπικά στις 30 Δεκεμβρίου όταν και το ερευνητικό σκάφος αναμένεται να κατευθυνθεί, έπειτα από σχεδόν ένα τρίμηνο εν πλω, στη βάση του κοντά στην Κωνσταντινούπολη, είτε στη Μερσίνα. Καθώς ήδη από χθες το μισθωμένο από την κοινοπραξία ENI / KOGAS πλωτό τρυπάνι Saipem 10000 ολοκλήρωσε τις έρευνες στο κυπριακό κοίτασμα «Ονασαγόρας» και ετοιμάζεται να απομακρυνθεί από το σημείο αυτό του Οικόπεδου 9 για το άλλο κοίτασμα, το «Αμαθούσα», οι Τούρκοι άρχισαν να κινούν την υποτιθέμενη φόρμουλα για επανέναρξη των συνομιλιών. Η φόρμουλα, την όποια εμφανίστηκε να έχει συζητήσει και το ελληνικό ΥΠΕΞ με την Άγκυρα, προέβλεπε, λίγο-πολύ, ότι εφόσον διακόψουν τις έρευνες οι Ελληνοκύπριοι και αποχωρήσει και το «Barbaros», δεν υφίσταται ο λόγος που υποχρέωσε τους Τούρκους να στείλουν το δικό τους ερευνητικό στην κυπριακή ΑΟΖ και είχε ως συνεπακόλουθο την αποχώρηση του Ν. Αναστασιάδη από τις συνομιλίες.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο τουρκοκύπριος διαπραγματευτής Εργκιούν Ολγκούν κάλεσε την ελληνοκυπριακή πλευρά να επιστρέψει στις διαπραγματεύσεις χωρίς όρους και προϋποθέσεις, υπενθυμίζοντας ότι το «Barbaros» θα αποχωρήσει στις 30 Δεκεμβρίου οπότε και εκλείπει ο λόγος για τον οποίο αποχώρησε η ελληνοκυπριακή πλευρά από τις διαπραγματεύσεις. Ο τουρκοκύπριος διαπραγματευτής, που είχε διακριθεί ως σύμβουλος του Ραούφ Ντενκτάς, κατηγόρησε τη Λευκωσία ότι δεν θέλει να μοιραστεί τα πλούτη της Κύπρου, ενώ υποστήριξε ότι τα κοιτάσματα των υδρογονανθράκων μπορεί να διαδραματίσουν ρόλο καταλύτη στην επίλυση του Κυπριακού.
Βεβαίως απολύτως τίποτα δεν έχει αλλάξει στην πρωτοφανή παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου από την Τουρκία, καθώς οι έρευνες του «Barbaros» δεν διεκόπησαν αλλά απλώς ολοκληρώνονται και συνεπώς παραμένει πλήρως εν ισχύ το πλαίσιο αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της ίδιας της οντότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Από την πρώτη στιγμή είχε επισημανθεί ότι πρόκειται περί μεγάλης παγίδας το γεγονός ότι η κυπριακή αντίδραση εστιάζεται μόνο στο θέμα του «Barbaros», μια και ακόμη και μετά την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος ερευνών η Τουρκία κάθε άλλο παρά έχει δεσμευτεί ότι δεν θα συνεχίσει με έρευνες σε άλλη περιοχή της Κύπρου.
Αντιθέτως, με δηλώσεις κορυφαίων παραγόντων, από τον Πρόεδρο Ερντογάν και τον πρωθυπουργό Νταβούτογλου μέχρι και τον Αρχηγό του Πολεμικού Ναυτικού αντιναύαρχο Μποστάνογλου, η Άγκυρα δηλώνει ότι όσο η Κύπρος συνεχίζει τις έρευνές της το ίδιο θα πράττει και η Τουρκία.
Εξάλλου, κάθε αμφιβολία για τις τουρκικές προθέσεις λύθηκε πριν από μερικές ημέρες όταν το ελληνικό ΥΠΕΞ μετέφερε στην κυπριακή κυβέρνηση επιστολή της Άγκυρας για το θέμα των υδρογονανθράκων.
Με βάση την επιστολή αυτή η Τουρκία επιμένει στη συνδιαχείριση του φυσικού πλούτου της Κύπρου και ζητά την υπαγωγή του κεφαλαίου της ενέργειας στη διαδικασία του διακοινοτικού διαλόγου. Μια απαίτηση που ουσιαστικά συνεπάγεται τη διακοπή των κυπριακών ερευνών και την παραπομπή του ζητήματος εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου στο απώτερο μέλλον και υπό την προϋπόθεση της επίλυσης του Κυπριακού, οπότε θα έχει ισότιμο ρόλο στη διαχείρισή του και το τουρκοκυπριακό κρατίδιο. Με τον τρόπο αυτό, φυσικά, η Τουρκία επιδιώκει να αποσπάσει, αν όχι πλήρη έστω και έμμεσο, έλεγχο -μέσω των Τουρκοκυπρίων- στα κυπριακά κοιτάσματα, ενώ βεβαίως η Κυπριακή Δημοκρατία θα εμφανίζεται ως να αποδέχεται τον υποβιβασμό της σε ισότιμο καθεστώς του ψευδοκράτους.
Όμως ακόμη πιο εξωφρενική είναι η τρίτη εκδοχή που προτείνει το τουρκικό έγγραφο, σύμφωνα με την οποία εάν δεν γίνει αποδεκτό κανένα από τα δύο προηγούμενα τότε θα πρέπει να δημιουργηθεί μια κοινή επιτροπή από την Ελλάδα και την Τουρκία που θα έχει την εποπτεία της αξιοποίησης του φυσικού πλούτου. Μια πρόταση που και πάλι καταργεί με τον πιο ακραίο τρόπο την ανεξαρτησία και την κυριαρχία της Κυπριακής Δημοκρατίας και συγχρόνως επαναφέρει τη γνωστή τουρκική διεκδίκηση περί σύγκλησης τετραμερούς διάσκεψης που θα αναλάβει να λύσει το Κυπριακό ως πρόβλημα δικοινοτικό και διαμοιρασμού εξουσιών μεταξύ μητέρων – πατρίδων και όχι ως πρόβλημα αποκατάστασης της διεθνούς νομιμότητας με τον τερματισμό ενός παρανόμου καθεστώτος κατοχής εδάφους ανεξάρτητου κράτους.
Παρ’ όλα αυτά, γεννώνται πολλά ερωτήματα για τον τρόπο που χειρίστηκε την κρίση του «Barbaros» η Αθήνα και ο Β. Βενιζέλος, καθώς δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι επίκειται συμφωνία για αποκλιμάκωση της κρίσης που θα επέτρεπε την επανέναρξη των συνομιλιών, κάτι που, όπως αποδείχθηκε, ποτέ δεν είχε υπάρξει. Αντιθέτως, αυτό το κλίμα, που σήμερα φέρνει σε όλο και πιο δύσκολη θέση τη Λευκωσία, καλλιεργήθηκε από τον Β. Βενιζέλο ώστε να νομιμοποιηθεί η επίσκεψη Νταβούτογλου στην Αθήνα, η οποία φυσικά δεν απέφερε τίποτα στην Ελλάδα (εκτός ίσως της επανάληψης των αερομαχιών στο Αιγαίο).
Ούτε φυσικά είναι άσχετη με τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά και στο Κυπριακό η αυστηρή προειδοποίηση του Αρχηγού του τουρκικού Ναυτικού, αντιναύαρχου Μποστάνογλου, που ζήτησε αυστηρή τήρηση του casus belli εναντίον της Ελλάδας συνδέοντάς το με την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία της Τουρκίας, που στηρίζεται, όπως είπε, στην ελευθερία των γύρω θαλασσών… Ο ίδιος ο τούρκος ναύαρχος μάλιστα έδωσε τη δική του απάντηση και στις συζητήσεις περί οριοθετήσεων θαλασσίων ζωνών και στη Μεσόγειο, απαιτώντας να έχει και η Τουρκία λόγο και να ισχύσει η αρχή της ευθυδικίας, αναφορά που παραπέμπει στην τουρκική θέση περί αναγνώρισης περιορισμένων ζωνών στο Καστελλόριζο…
Κωνσταντίνος Τσάκαλος