Η θρησκευτική και πολιτική όψη της επίσκεψης του Πάπα Φραγκίσκου Α’ στο Φανάρι

Σε αντίθεση, το Οικουμενικό Πατριαρχείο τελεί, σχεδόν, σε ομηρία και σε αλλόθρησκο περιβάλλον, ενώ το έμβλημα της Ορθοδοξίας, ο ναός της Του Θεού Σοφίας, έχει μετατραπεί σε μουσείο και κάθε τόσο ακούγονται φωνές από τουρκικούς εθνικιστικούς κύκλους που ζητάνε να λειτουργήσει ως τζαμί. Εις πείσμα όλων των ιστορικών περιπετειών, το Οικουμενικό Πατριαρχείο επιβιώνει, ενώ στην αναγνώρισή του ως πνευματικού και θρησκευτικού κέντρου της Ορθοδοξίας μεγάλως συντελεί, τις τελευταίες δεκαετίες, και η προσωπικότητα του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου. Ο Πάπας της Ρώμης ασκεί τα πρωτεία σε ολόκληρο τον καθολικό κόσμο, που υπολογίζεται σε ένα δισεκατομμύριο περίπου, χωρίς αμφισβητήσεις και σε πανεθνική βάση. Οι τρεις τελευταίοι Πάπες είναι μη ιταλικής καταγωγής. Σε αντίθεση, το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει εθνικό χαρακτήρα, όπως άλλωστε και τα άλλα ορθόδοξα πατριαρχεία. Η μετάβαση του Πάπα στην έδρα της Ορθοδοξίας ήταν ανταποδοτική της επίσκεψης που είχε πραγματοποιήσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης στη Ρώμη για να παραστεί στην ενθρόνιση του σημερινού Πάπα Φραγκίσκου. Ανεξάρτητα πάντως του χαρακτήρα της επίσκεψης, αυτή δεν παύει να μεταφράζεται σε μια στήριξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία τόσο έναντι των τουρκικών αρχών όσο και των άλλων ορθοδόξων πατριαρχείων και ιδιαίτερα εκείνου της Μόσχας. Οι συναντήσεις Πάπα – Οικουμενικών Πατριαρχών ήδη καλύπτουν μισό αιώνα μετά την ιστορική συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα με τον Πάπα Παύλο τον ΣΤ’ στα Ιεροσόλυμα. Ο σημερινός Οικουμενικός Πατριάρχης εγκαινίασε τον διάλογο για την ενότητα των χριστιανών. Ο διάλογος, πέραν του επικοινωνιακού μέρους, δεν έχει σημειώσει ουσιαστική πρόοδο. Οι διαφορές μεταξύ ορθοδόξων και καθολικών είναι πολύ μικρότερες από εκείνες που έχουν οι τελευταίοι με τους διαμαρτυρόμενους. Προφανώς ο διάλογος εμποδίζεται από δογματικές αντιλήψεις αλλά και λόγους που ανάγονται στην ανθρώπινη φύση. Ορισμένοι εκκλησιαστικοί και λαϊκοί κύκλοι στην Ελλάδα δεν ήσαν και ούτε είναι ενθουσιώδεις με τον διάλογο για την ενότητα των χριστιανών και ακόμη περισσότερο για τη συχνότητα των συναντήσεων μεταξύ των δύο προκαθήμενων. Προφανώς περιορίζονται στη λογική «κάλλιον το Φακιόλιον του Τούρκου παρά η Τιάρα του Πάπα εις την Πόλην». Το «φακιόλιον» ήδη κυματίζει περισσότερο από πεντέμισι αιώνες στην Κωνσταντινούπολη. Πολλοί ιστορικοί δεν αμφισβητούν ότι η διαμάχη μεταξύ των δύο Εκκλησιών, χωρίς να ήταν η αποκλειστική αιτία, συνετέλεσε μεγάλως στην πτώση της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (Βυζάντιο). Οι φόβοι να ποδηγετήσει ο Πάπας -ύστερα από χίλια χρόνια χωρισμού- την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία ή ότι αυτήν απεργάζεται ο διάλογος, είναι μη ρεαλιστικοί. Προφανώς ο Οικουμενικός Πατριάρχης με την ισχυρή προσωπικότητα που διαθέτει και την εμμονή του να θεωρεί ότι οι Νέες Χώρες (η μισή Ελλάδα) εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, να δημιουργεί δικαιολογημένες αντιδράσεις. Σε κάθε περίπτωση, οι πραγματικοί κίνδυνοι, σήμερα, για τις χριστιανικές εκκλησίες και περισσότερο την Καθολική και τη Διαμαρτυρόμενη, είναι ο βαθμιαίος αλλά σταθερός αποχριστιανισμός της Ευρώπης από την αθεΐα αλλά και τη διείσδυση άλλων δοξασιών. Ο Πάπας Φραγκίσκος Α’ επισκέφθηκε, κατ’ απαίτηση των Τούρκων, προηγουμένως την Άγκυρα, όπου συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Ερντογάν. Σαφής υπόμνηση ότι κάθε επαφή με το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι παρεπόμενο γεγονός. Ο αργεντινός Πάπας γνώριζε πολύ καλά την πολιτική διάσταση της υποχρεωτικής διέλευσής του από την τουρκική πρωτεύουσα, την οποία και καταλλήλως υπογράμμισε. Δεν παρέλειψε ωστόσο να μιλήσει για την ανάγκη σεβασμού των θρησκευτικών δικαιωμάτων στην Τουρκία, τονίζοντας παράλληλα τον θετικό ρόλο της Τουρκίας στην υποδοχή και περίθαλψη σύρων προσφύγων. Προφανώς δεν θα διαφεύγει της προσοχής του ότι οι συνεχείς πόλεμοι στη Μέση Ανατολή έχουν προκαλέσει τον περιορισμό, στο ελάχιστο, του χριστιανικού στοιχείου, με ορατό τον κίνδυνο ο Χριστιανισμός να εκλείψει ολοσχερώς από την περιοχή από όπου ξεκίνησε η θρησκεία του Χριστού.