Ιδιωτικοποίηση του δημοσίου χρέους

Χωρίς λογική, πεισματικά, πολλοί αρνούνται να δεχτούν αυτά που γράφονται και ανακοινώνονται στα επιστημονικά συνέδρια και στα περιοδικά από ό,τι το καλύτερο έχει σήμερα παγκοσμίως η οικονομική επιστήμη. Αγνοώντας, λοιπόν, τα επιστημονικά δεδομένα, πολιτικές σκοπιμότητες οδηγούν σε ανέφικτες θέσεις, ακόμη και στην περίπτωση που οι καλύτεροι έχουν καταλήξει σε τελείως διαφορετικά συμπεράσματα. Ένα παράδειγμα είναι η ισχύουσα άποψη στη βιβλιογραφία για τη μεθοδολογία που ακολουθείται ώστε να καταστεί βιώσιμο το ελληνικό δημόσιο χρέος.

Πριν από ενάμιση χρόνο, στην Τράπεζα της Ελλάδος, μέσα στο σπίτι μας δηλαδή, ο κάτοχος του φετινού Νόμπελ Οικονομίας Jean Tirole εξηγούσε ποια πρέπει να είναι τα βήματα που θα ακολουθήσουν οι υπεύθυνοι υπουργοί και οι κεντρικοί τραπεζίτες μιας ζώνης ισχυρού νομίσματος μέσα σε κρίση αν ένα ή κάποια μέλη της αντιμετωπίσουν κλειστές αγορές και στέρηση ρευστότητας.

Επαναλαμβάνουμε, δεν τα είπε σε κομματική οργάνωση, τα είπε στον θεσμικά μοναδικό χώρο που μπορεί να εξηγήσει τη θέση του. Για καλή μας τύχη, είπε ότι αυτά που μαθαίνουμε τα έχει εξηγήσει ήδη στην Κεντρική Τράπεζα της Γαλλίας, η οποία τα έχει αποδεχτεί. Από τότε δεν υπάρχει άρθρο που να γράφεται για τη βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδος και των χωρών της Ευρωζώνης που να μη βασίζεται σε αυτόν και στη βιβλιογραφία που δημιούργησε.

Η λύση που προτείνει απαντά στους φόβους που διατύπωνε στο Παγκόσμιο Συνέδριο των αμερικανών οικονομολόγων ο πρώτος οικονομολόγος (chief economist) του ΔΝΤ και καθηγητής του ΜΙΤ O. Blanchard: «Και να μην είναι βιώσιμο το χρέος, θα πρέπει να το θεωρήσουμε βιώσιμο», «γιατί διαφορετικά οι αγορές θα το κάνουν μη βιώσιμο».

Λέει, λοιπόν, το Νόμπελ για τη χώρα σε κρίση:

Βήμα πρώτο: Εξασφαλίζουμε εσωτερικά, δηλαδή με δημόσιο δανεισμό, την ικανότητα εξυπηρέτησης του χρέους, μειώνοντας ταυτόχρονα την πίεση των αγορών τουλάχιστον για μεσοπρόθεσμη περίοδο (3 – 5 χρόνια). Αν δεν μπορούμε να το εξασφαλίσουμε αυτό εσωτερικά, μέρος του βάρους το αναλαμβάνουν εξωτερικοί φορείς (κατά προτίμηση θεσμικοί, για να κρατηθεί χαμηλό το κόστος), είτε με διαγραφή είτε με ανταλλαγή νέων και παλαιών ομολόγων. Για να μειωθεί η πίεση των αγορών στην κρίσιμη περίοδο αναλαμβάνουν οι θεσμικοί μη ιδιώτες ένα μεγάλο τμήμα των αναγκών. Για μελλοντική δική τους προστασία, σε κάποιον βαθμό οφείλουν να διαγράψουν οφειλές προς ιδιώτες.

Βήμα δεύτερο: Επειδή ένας μεγάλος οφειλέτης όλων των εμπορικών τραπεζών στην υφήλιο, άρα και των ελληνικών τραπεζών, είναι τα κράτη, οι θεσμικοί οφείλουν να εξασφαλίσουν την αξιοπιστία του εθνικού τραπεζικού συστήματος παρέχοντας συστημικές εγγυήσεις. Διότι αν σωθεί το Δημόσιο και καταστραφεί το τραπεζικό σύστημα θα έχουμε κάνει μια τρύπα στο νερό.

Βήμα τρίτο: Έχοντας μειώσει την πίεση των αγορών -με ιατρικούς όρους, ο ασθενής βρίσκεται σε καταστολή-, δημιουργούνται συνθήκες και μηχανισμοί περαιτέρω αποφόρτισης της πίεσης. Δημιουργείται, για παράδειγμα, ένας θεσμικά ουδέτερος μηχανισμός που θα λειτουργεί ως παρεμβατικός – σταθεροποιητικός μηχανισμός συρρίκνωσης των πιέσεων στις αγορές (hedge fund). Δημιουργείται ένα αμορτισέρ ενάντια στην κερδοσκοπία. Διότι, καθώς οι αγορές δεν θα έχουν στα χέρια τους μεγάλο τμήμα των σε κυκλοφορία κρατικών ομολόγων και δεν θα φοβούνται ζημίες, θα έχουν κίνητρο να στρεβλώνουν κερδοσκοπικά τα κριτήρια αξιολόγησης (τα περίφημα spreads) της εθνικής αξιοπιστίας. Προτείνεται, λοιπόν, να γίνει ένας μηχανισμός παρέμβασης ανεξάρτητος από την ΕΚΤ.

Σκοπός του μηχανισμού θα είναι να παρεμβαίνει και να αγοράζει στις δευτερογενείς αγορές. Άριστη επιλογή είναι, λέει το Νόμπελ της Οικονομίας, όταν η Ελλάδα χρειαστεί να βγει στις αγορές, επειδή και τότε η αξιοπιστία της θα είναι χαμηλή, οι ιδιώτες να μην έχουν ελληνικά ομόλογα στα χέρια τους, αλλά το σύνολο να είναι είτε σε χώρες-μέλη είτε σε θεσμικούς (είτε στις συστημικές που ενισχύθηκαν κεφαλαιακά). Τότε ανέφερε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που είχε παίξει αυτόν τον ρόλο στην έναρξη της κρίσης. Σήμερα υπάρχει και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης.

Βήμα τέταρτο και τελευταίο: Σταδιακά ιδιωτικοποιείται (οιονεί) ένα τμήμα του δημοσίου χρέους. Έτσι, επειδή μειώνεται ο αριθμητής στο κλάσμα δημόσιο χρέος / ΑΕΠ, μειώνεται και ο κίνδυνος στην Ευρωζώνη.

Οιονεί ιδιωτικοποίηση του δημοσίου χρέους σημαίνει υποχρεώσεις των πολιτών προς το Ελληνικό Δημόσιο να μετατραπούν σε υποχρεώσεις προς τους θεσμικούς για αποπληρωμή του δημοσίου χρέους που ανήκει στα κράτη-μέλη. Δεν πουλάμε την Ακρόπολη, απλώς συμβολαιοποιείται η φοροδιαφυγή, όπως και τα χρέη του παρελθόντος προς το Δημόσιο. Οι χώρες και οι φορολογούμενοί τους, που στην ουσία για το δικό μας καλό υποχρεώθηκαν να αναλάβουν ανασφαλές χρέος της χώρας μας, οφείλουν κατά προτεραιότητα να αποπληρωθούν με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές μας προς το Ελληνικό Δημόσιο.

Διότι όπως εμείς, έτσι και αυτοί, δεν πιστεύουμε ότι το Δημόσιο θα αποπληρώνει τα παλαιά του χρέη καθώς θα εισπράττει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Με βεβαιότητα θα κάνει νέες δημόσιες δαπάνες και στη συνέχεια θα ζητάει από τις χώρες-μέλη διαγραφές. Θεσμικά, αντί να χρωστάμε με ληξιπρόθεσμες οφειλές στο Ελληνικό Δημόσιο, χρωστάμε στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης. Κι αν δεν φτάνουν, ας προσπαθήσει το Δημόσιο να δημιουργήσει νέες απαιτήσεις από τη φοροδιαφυγή του παρελθόντος. Σε τελική ανάλυση, «ας τα πληρώσουν αυτοί που τα φάγανε».

Πώς γίνεται η ιδιωτικοποίηση; Απλώς, αποπληρώνουμε το Δημόσιο με ένα δάνειο που παίρνουμε από τις τράπεζες, εξοφλούμε τις ληξιπρόθεσμες και εκείνο εξοφλεί τα χρέη που κατέχουν θεσμικοί και χώρες-μέλη. Εμείς στη συνέχεια και σταδιακά αποπληρώνουμε τις τράπεζές μας.

Ανακοινώθηκαν όλα αυτά, γράφτηκαν σε άρθρα και σε βιβλίο, και η επιστημονική κοινότητα και οι εταίροι μας τα αξιολόγησαν, τα διόρθωσαν και τα σεβάστηκαν. Τι σημαίνει, όμως, τα σεβάστηκαν; Με δυο λόγια, τα εφαρμόζουν. Γιατί όσοι στη χώρα μας νομίζουν ότι οι επιστήμες είναι για τα πανεπιστήμια και για θεωρητικούς μονολόγους του τύπου των πολιτικών υποτιμούν και τον εαυτό τους και τους συνομιλητές τους. Οι εξελίξεις των επιστημών είναι για να εφαρμόζονται για το καλό όλων.

Τι είπε ο J. Tirole, το Νόμπελ της Οικονομίας 2014, για τη μεθοδολογία που πρέπει να ακολουθηθεί προκειμένου να γίνει βιώσιμο το χρέος μιας χώρας στη ζώνη του ευρώ; Απλώς, να τηρηθούν με ευλάβεια τα συγκεκριμένα βήματα.

Τα αμφισβήτησε κανείς, είτε στην Ελλάδα είτε αλλού; Όχι.

Τι έγινε στην Ευρωζώνη και στη χώρα μας σύμφωνα με τη μεθοδολογία Tirole ώστε να γίνει βιώσιμο το χρέος; Όλα πλην του τελευταίου, αν και αυτό με τον νόμο για τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών έχει ήδη ξεκινήσει.

Τι μένει να γίνει; Το τέταρτο και τελευταίο. Το δημόσιο χρέος είναι βιώσιμο και η Ελλάδα μπορεί να το τιμήσει. Ας μη βιαζόμαστε, σύντομα θα αρχίσει να γίνεται και η αποπληρωμή του, που θα ολοκληρωθεί με τη σταδιακή πώληση των μετοχών των τραπεζών για εξόφληση του δημοσίου χρέους που δημιούργησε η κεφαλαιοποίησή τους. Ήδη, άλλωστε, η ιαπωνική τράπεζα Nomura, λαμβάνοντας μέρος εξ αυτών υπόψη, υπολογίζει το χρέος στο 145% του ΑΕΠ και όχι βέβαια στο 175% που γνωρίζουν οι Έλληνες.