Λίγο πριν την έκρηξη η Ιερουσαλήμ

Από τον Ιούλιο, μετά την απαγωγή και δολοφονία των τριών ισραηλινών εφήβων και την απαγωγή και εκτέλεση του 13χρονου Παλαιστινίους, η πόλη δεν έχει ηρεμήσει, είχε όμως περάσει σε μια κατάσταση συνεχούς αλλά χαμηλότερης έντασης, η οποία διακόπηκε από την απόπειρα δολοφονίας ηγέτη των εβραίων υπερορθόδοξων εξτρεμιστών. Οι ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας αντέδρασαν με την απαγόρευση της εισόδου στον τρίτο ιερότερο χώρο του Ισλάμ, το Χαράμ Αλ – Σαρίφ ή Όρος του Ναού, όπου ακροδεξιοί εθνικιστές ισραηλινοί πολιτικοί και υπερορθόδοξοι εξτρεμιστές απαιτούν να παραχωρηθεί στους Εβραίους δικαίωμα προσευχής. Απαίτηση που αν ευοδωθεί, αποτελεί casus belli όχι μόνο για τους Παλαιστινίους αλλά και για την Ιορδανία, υπό την προστασία της βασιλικής οικογένειας της οποίας βρίσκεται το θρησκευτικό συγκρότημα.

Ως αποτέλεσμα είχαμε συγκρούσεις στον περίβολο του ναού με ρίψη πλαστικών σφαιρών και χειροβομβίδων κρότου-λάμψης ανάμεσα σε παλαιστινίους προσκυνητές και υπερορθόδοξους εξτρεμιστές που προστατεύουν οι δυνάμεις ασφαλείας, οδομαχίες στην Ανατολική Ιερουσαλήμ ανάμεσα στην Αστυνομία και νεαρούς Παλαιστινίους και την εμφάνιση του φαινομένου των «οδηγών αυτοκτονίας» με παλαιστινίους εξτρεμιστές να οδηγούν τα αυτοκίνητά τους πάνω σε ομάδες ανθρώπων που περιμένουν το λεωφορείο ή το τραμ, σκοτώνοντας μέχρι σήμερα τρεις ισραηλινούς πολίτες.

Τελευταίες κινήσεις της ισραηλινής κυβέρνησης για την… εκτόνωση της κρίσης είναι η κατεδάφιση των σπιτιών των οικογενειών των δραστών των αυτοκινητιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας, η αύξηση κατά χιλιάδες της κατασκευής σπιτιών για ισραηλινούς εποικιστές στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και η εισαγωγή ρύθμισης σύμφωνα με την οποία οι έφηβοι Παλαιστίνιοι που συλλαμβάνονται να πετούν πέτρες στις δυνάμεις κατοχής θα φυλακίζονται με ποινές που θα φτάνουν τα 20 χρόνια.

Όρος του Ναού και Ανατολική Ιερουσαλήμ: Το μήλο της Έριδος

Η Ανατολική Ιερουσαλήμ και το Όρος του Ναού πέρασαν στα χέρια των Ισραηλινών μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967. Παρότι ακραίοι θρησκευτικοί ηγέτες ζητούσαν να τιναχτεί στον αέρα το μουσουλμανικό θρησκευτικό συγκρότημα ώστε να ξαναχτιστεί ο ναός του Σολομώντα στη θέση του, η ισραηλινή ηγεσία της εποχής κινήθηκε με νηφαλιότητα και διατήρησε το στάτους του ιερού χώρου. Από τότε υπεύθυνη για τη λειτουργία του Χαράμ Αλ – Σαρίφ είναι η βασιλική οικογένεια της Ιορδανίας και υπεύθυνες για την ασφάλειά του οι ισραηλινές αρχές, ενώ οι εβραίοι πιστοί έχουν το δικαίωμα μόνο να επισκέπτονται τον χώρο, αλλά όχι να προσεύχονται. Καθώς στο Ισραήλ υπάρχει σημαντική μετατόπιση προς την Ακροδεξιά και θέσεις που παλαιότερα θεωρούνταν περιθωριακές σήμερα κυριαρχούν στην πολιτική ζωή, το αίτημα να αναγνωριστεί στους Εβραίους δικαίωμα προσευχής στο Όρος του Ναού υποστηρίζεται σήμερα από ισχυρούς πολιτικούς, μέλη του κόμματος του Νετανιάχου, υπουργούς της κυβέρνησης και τον δήμαρχο της Ιερουσαλήμ. Παλαιστίνιοι και Ιορδανοί, αλλά και η διεθνής μουσουλμανική κοινότητα, δεν δέχονται καμία αλλαγή. Η κυβέρνηση Νετανιάχου έχει δρομολογήσει φιλόδοξους σχεδιασμούς για την «εβραιοποίηση» της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, ενώ Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι διεκδικούν την πόλη ως πρωτεύουσα του κράτους τους. Καθώς οι Παλαιστίνιοι πριν από το 1967 δεν είχαν επίσημους τίτλους ιδιοκτησίας, το ισραηλινό κράτος θεωρεί τα σπίτια τους παράνομα και ανά πάσα στιγμή τα κατεδαφίζει και δεν εγκρίνει άδειες για χτίσιμο νέων ή ανακατασκευή των παλιών. Στηρίζει τη δημιουργία θυλάκων υπερορθόδοξων Εβραίων στο κέντρο των παλαιστινιακών συνοικιών οι οποίοι συνεχώς επεκτείνονται. Χρησιμοποιεί τη δημιουργία δικτύων μεταφορών, δρόμων ή τραμ, για τον τεμαχισμό των παλαιστινιακών γειτονιών και τη σύνδεση των θυλάκων των εβραίων εποικιστών. Παρ’ όλα αυτά δεν έχει καταφέρει να αλλοιώσει την πληθυσμιακή ισορροπία λόγω του μεγαλύτερου αριθμού γεννήσεων στους Παλαιστινίους, αλλά μόνο να ριζοσπαστικοποιήσει τον παλαιστινιακό πληθυσμό και να τορπιλίσει την όποια πιθανότητα λύσης.

Ο καιροσκοπισμός του Νετανιάχου και η ενδοπαλαιστινιακή σύγκρουση

Την απόφαση της ισραηλινής κυβέρνησης, εν μέσω κρίσης, να εγκρίνει τη δημιουργία χιλιάδων νέων σπιτιών σε εβραϊκό θύλακα της Ανατολικής Ιερουσαλήμ καταδίκασε μέχρι και ο Λευκός Οίκος, με τον ισραηλινό πρωθυπουργό να απαντά ότι όποιος εναντιώνεται στα σχέδια αυτά είναι «εκτός πραγματικότητας». Η ανοικτή σύγκρουση ανάμεσα στον αμερικανό Πρόεδρο και τον ισραηλινό πρωθυπουργό κρατά ήδη από το 2012, με το επιτελείο του αμερικανού Προέδρου να θεωρεί τον «Μπίμπι» μη συνεργάσιμο, ακραίο και καιροσκόπο, πολιτικό που θέτει σε κίνδυνο τις ισορροπίες στην περιοχή για να διασφαλίσει την παραμονή του στην εξουσία αλλά και θρασύδειλο, που δεν έχει το σθένος να προχωρήσει σε δυναμικές ενέργειες όπου το ρίσκο είναι μεγάλο.

Γεγονός είναι ότι η ισχυρή πιθανότητα πρόωρων εκλογών στο Ισραήλ επηρεάζει τις κινήσεις των βασικότερων πολιτικών παικτών, που, χαϊδεύοντας τα αυτιά του όχι αριθμητικά ισχυρότερου, αλλά περισσότερο οργανωμένου μπλοκ των υπερορθόδοξων Εβραίων και των εποικιστών, προχωρούν σε κινήσεις που δυναμιτίζουν συνεχώς τη συμβίωση με το παλαιστινιακό στοιχείο. Από την άλλη ο συνεχής ανταγωνισμός ανάμεσα στη Φατάχ και τη Χαμάς έχει βυθίσει τις παλαιστινιακές περιοχές σε ακυβερνησία και τους κατοίκους της Γάζας στην απελπισία καθώς οι δρακόντειοι περιορισμοί στην είσοδο οικοδομικών υλικών και εξοπλισμού που έχει επιβάλει το Ισραήλ και η σύγκρουση ανάμεσα στις δύο ισχυρές παλαιστινιακές παρατάξεις έχουν παραλύσει την ανοικοδόμηση την ώρα που ο χειμώνας χτυπά την πόρτα. Επιπλέον, η Φατάχ του Προέδρου Αμπάς πλειοδοτεί σε ένταση ώστε να μη φανεί «υποχωρητική» προς τον εχθρό, ενώ η Χαμάς, θέλοντας να τραβήξει την προσοχή από τη Γάζα, όπου με δική της ευθύνη ο πληθυσμός υποφέρει, υποδαυλίζει με κάθε μέσο την ένταση στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ.

Μετά τα τελευταία επεισόδια στο Όρος του Ναού η τελευταία αραβική χώρα που διατηρούσε πρεσβεία στο Τελ Αβίβ, η Ιορδανία, απέσυρε τον πρέσβη της, προς το παρόν, για διαβουλεύσεις, ενώ τόνισε ότι αν συνεχιστούν οι παραβιάσεις του ιερού χώρου θα επανεξετάσει τμήματα της συνθήκης ειρήνης με το Ισραήλ. Επιπλέον, με την Ουάσινγκτον «παγωμένη» είναι πιθανό το Ισραήλ να καταγράψει σημαντικές απώλειες στον ΟΗΕ, τον οποίο έχει επιλέξει η παλαιστινιακή αρχή ως χώρο αναμέτρησης. Η πιθανότητα της διεθνούς απομόνωσης του Τελ Αβίβ, καθώς η υπομονή Αμερικανών και Ευρωπαίων απέναντι στον Νετανιάχου λιγοστεύει, αυξάνεται πλέον σημαντικά.

Ο ισραηλινός πρωθυπουργός μπορεί να θεωρεί ότι με τους Παλαιστινίους βαθιά διχασμένους, τη Συρία και το Ιράκ στη μαύρη τρύπα εμφυλίων, τους τζιχαντιστές να απειλούν το σύνολο του αραβικού κόσμου, την Αίγυπτο υπό τον Σίσι να καταδιώκει τη Χαμάς και τους Σαουδάραβες σε αγαστή συνεργασία με το Τελ Αβίβ κατά της προσέγγισης με το Ιράν, έχει ανεξάντλητα περιθώρια κινήσεων. Όμως το Παλαιστινιακό βρίσκεται στον πυρήνα της ριζοσπαστικοποίησης των μουσουλμανικών πληθυσμών ανά τον κόσμο, καθώς η αγανάκτηση που προκαλεί η μεταχείριση των Παλαιστινίων από το Ισραήλ μετατρέπει καθημερινούς πολίτες σε εύκολα θύματα των ακραίων. Και η Δύση σήμερα δεν έχει το περιθώριο να βρεθεί με άλλη μία βόμβα να σκάει στα χέρια της.