Χρειάζεται να διεκδικείς, να παλεύεις, να αντέχεις…

// Τι είναι αυτό που έκανε τους τηλεθεατές να αγαπήσουν το σίριαλ «Ταμάμ»;

Η μεγάλη τρυφερότητα αυτής της σειράς πιστεύω ότι έδωσε αυτή τη θεαματικότητα στο σίριαλ, συνάμα με τη σπουδαιότητα που δίνει το σενάριο στην αξία της οικογένειας. Αν έχει κρατηθεί η Ελλάδα μέσα στην κρίση είναι από την οικογενειακή συνοχή. Αν και η οικογένεια δεν μπορεί να υποκαταστήσει το Δημόσιο, δηλαδή την περίθαλψη στα νοσοκομεία ή τη μόρφωση στα σχολεία. Αγάπησα τον κουρέα Μεντίν, όπως τον ήρωα της διαφήμισης που με έκανε γνωστό στο πλατύ κοινό, τον «Ομορφάντρα».

Οι ήρωες του «Ταμάμ» υπερβαίνουν τον εαυτό τους. Η αγάπη είναι πολύ βαθιά εσωτερική ανάγκη του ανθρώπου που δεν έχει σχέση με ιδεολογίες ή συστήματα. Και η κρίση, αυτό που βιώνουμε σήμερα, πώς νομίζετε ότι μπορεί να καταπολεμηθεί; Πώς θα σωθούμε; Με το να κοιτάξουμε τον απέναντί μας.

// Η τηλεόραση τι κάνει γι’ αυτό;

Στην ψυχαγωγία θα έπρεπε να βάλει το κριτήριο του πολιτισμού, να διευρύνει τους ορίζοντες του κόσμου. Κοιτάξτε, κι εμείς υπήρξαμε μετανάστες. Και δυστυχώς μια γενιά πτυχιούχων Ελλήνων παίρνει τον δρόμο της ξενιτιάς. Στη γειτονιά μου ζουν παιδιά από την Αλβανία δεύτερης γενιάς που δεν ξέρουν να πουν καλημέρα στα αλβανικά. Χθες άκουσα στο πάρκο ένα παιδάκι που έλεγε «έλα, ρε Αλί, πέτα την μπάλα». Τι θέλω να πω μ’ αυτό;

Ότι υπάρχουν, καλώς ή κακώς, πολλοί μετανάστες στη χώρα μας. Τι κάνεις μ’ αυτούς τους ανθρώπους; Πρέπει να τους ενσωματώσεις γιατί τώρα στην κρίση, που αυτοί οι άνθρωποι πεινάνε στην κυριολεξία και δεν έχουν τίποτα να χάσουν, είναι μια βόμβα στα σπλάχνα της ελληνικής κοινωνίας. Υπάρχουν καλοί άνθρωποι και χριστιανοί και μουσουλμάνοι και βουδιστές.

Η πίστη είναι μια βαθιά εσωτερική ανάγκη του ανθρώπου και δυστυχώς οι θρησκείες κάποιες φορές, με τα τάματα, τα συγχωροχάρτια, την ιερή εξέταση, τους τζιχαντιστές, τις σταυροφορίες υπηρετούσαν άλλα συμφέροντα και όχι την υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου για τη ζωή και τον θάνατο.

// Οι άνθρωποι που δεν έχουν να φάνε θα ξεσηκωθούν;

Το φοβάμαι. Η έκρηξη θα γίνει. Θα γίνει το κακό. Και δυστυχώς αυτοί που δεν θα έχουν να φάνε πλέον και θα βγουν στους δρόμους, θα καταστρέψουν ό,τι βρουν μπροστά τους. Γιατί αυτή η επανάσταση θα είναι χωρίς ιδεολογία, αυτοί που θα βγουν στους δρόμους δεν θα έχουν κάποιο όραμα, θα είναι απλά πεινασμένοι. Δεν θα είναι μια έκρηξη σαν το Πολυτεχνείο.

Εσείς δεν φοβάστε όταν ο πολεμικός κλοιός είναι γύρω από τη χώρα μας; Τώρα το επεισόδιο με τους Τούρκους στην Κύπρο. Η Συρία καίγεται, η Αίγυπτος, η Λιβύη, η Ουκρανία. Το ότι είμαστε μέσα στην Ευρώπη είναι η αιτία που δεν έχουμε γίνει έρμαια των διάφορων πολέμων που ξεσπούν στη γειτονιά μας.

Οι Έλληνες υπήρξαν πρόσφυγες στη ζωή τους, αλλά είχαν μια πολύ υψηλή παιδεία και μόρφωση. Ο μορφωμένος άνθρωπος όσο και να πεινάει, δεν κάνει ακρότητες. Είναι αξιοπρεπής, είναι πολιτισμένος. Εύχομαι οι συσχετισμοί δυνάμεων και της διπλωματίας να μην είναι εναντίον της χώρας μας.

// Πιστεύετε στην Ευρώπη;

Ναι. Το όραμα της Ένωσης ήταν αληθινό. Δεν ξεκίνησε ως ψέμα για να γκρεμιστεί. Απλά οι πολιτικοί που υπάρχουν σήμερα στην Ευρώπη είναι υπάλληλοι των τραπεζών και της παγκοσμιοποίησης. Στην Ελλάδα έγινε υπεξαίρεση χιλιάδων ευρώ, μεγάλα εγκλήματα και σκάνδαλα. Αυτά δεν πρέπει να συγκαλυφθούν. Μια κοινωνία χωρίς δικαιοσύνη είναι κοινωνία με όρους ζούγκλας. Και η αυτοδικία, όπως θα είδατε και στην ταινία «Ο εχθρός μου», δεν είναι ό,τι το καλύτερο.

Αυτός ο φιλήσυχος πατέρας που υποδυόμουν, που του βίασαν την κόρη μπροστά στα μάτια του, αν εμπιστευόταν τους θεσμούς, δεν θα έφθανε στο έγκλημα.

Αλλά δεν πίστευε στη δικαιοσύνη. Και η βία φέρνει βία. Και αυτοί που τον έφτασαν στο σημείο να τους εκδικηθεί, του πέταξαν χώμα μπροστά στο σπίτι λέγοντάς του «ότι τώρα θα σε φάει η μαύρη γη». Είναι μεγάλο ζήτημα να έχεις εμπιστοσύνη στους θεσμούς, στην Αστυνομία, τον Στρατό, τα δικαστήρια.

// Γιατί λυπάστε πιο πολύ σήμερα; Μήπως για το νέο Μνημόνιο που μας ετοιμάζουν;

Λυπάμαι για τους ηλικιωμένους. Φτιάχτηκε μια κοινωνία έτσι που πλέον δεν τους χρειάζεται. Είσαι ηλικιωμένος, ανήμπορος 90 χρονών, να πεθάνεις. Οι υπόλοιποι νομίζουμε ότι είμαστε αθάνατοι. Ξέρετε τι σημαντικό είναι να μεγαλώσει το παιδί με τη γιαγιά και τον παππού και όχι με την Φιλιππινέζα; Με τη σοφία τους, τα παραμύθια τους; Τώρα πεθαίνει ο παππούς και τον βάζουμε στο ψυγείο. Δεν θέλουμε να βιώσουμε το πένθος στο σπίτι μας. Να μην τον ξενυχτήσουμε, θα υπάρξουν μικρόβια.

Μια κοινωνία που δεν θέλει να πενθεί, που δεν θέλει να σκέφτεται τον θάνατο για να συνεχίζει στην επίπλαστη ευτυχία, στην άκρατη κατανάλωση και να παίζει με τα παιχνιδάκια της νέας τεχνολογίας. Ευτυχώς τώρα που δεν έχουμε τόσα λεφτά για να παίρνουμε ανά έξι μήνες το νέο κινητό μας.

// Πιαστήκαμε κορόιδα;

Φυσικά. Είχαμε λίγα λεφτά και περνούσαμε ήρεμα και αξιοπρεπώς. Μας δώσανε τις κάρτες και μας είπαν «πήγαινε διακοπές στις Μπαχάμες, έχεις λεφτά». Έτσι χάθηκε η ταξική συνείδηση. Δεν υπάρχει πλέον εργατική τάξη. Θα το πληρώσουμε αυτό. Μεγάλη αποτυχία μας θα είναι το να χαθεί η μεσαία τάξη και να δημιουργηθεί μια λούμπεν κοινωνία.

// Τα μίντια πόσο φταίνε για τη μη αντίστασή μας;

Πραγματοποιούν το δόγμα του σοκ. Τρομοκρατούν τον κόσμο. Αλλά δεν θέλω να είμαι απαισιόδοξος. Όπως πέφτουν τα φύλλα των δένδρων και βγαίνουν ξανά, όπως σαπίζει η ντομάτα και ξαναβγαίνει ο καρπός, έτσι θα λειτουργήσει και η κοινωνία. Ας εμπιστευθούμε τον χρόνο. Δεν ζούμε σ’ αυτήν την κοινωνία μόνο για το τομάρι μας.

Και να πεθάνουμε, έχουμε τα παιδιά μας πίσω μας. Γιατί να μην ζήσουν καλύτερα από εμάς; Ο κόσμος θα συνεχιστεί και μετά από εμάς και εμείς θα έχουμε βάλει ένα λιθαράκι για το καλό. Αυτός ο σκοπός σε κάνει να νιώθεις φωτεινά και όχι σκοτεινά. Και φυσικά αυτήν την αλλαγή θα την κάνουμε όλοι μαζί, δεν θα έρθει κανένας σωτήρας από τον Άρη.

// Η τέχνη είναι ιαματική;

Η τέχνη σε ταξιδεύει σε έναν κόσμο εξωπραγματικό, υπερβατικό όταν είσαι γειωμένος, υπό πίεση, κυνικά ρεαλιστής. Χρειάζεται όνειρο, ελπίδα, φαντασία. Η ζωή, για να μπορέσεις να την εξηγήσεις, χρειάζεται ένα όραμα, μια ιδεολογία. Χρειάζεται να διεκδικείς, να παλεύεις για τα ωραία πράγματα, να αντέχεις. Εγώ τουλάχιστον, μέσα από τη δουλειά μου, νιώθω τυχερός γιατί έκανα αυτό που ήθελα.

// Το να ζεις είναι ευτυχία;

Είναι θαύμα. Μεγάλη αξία. Υπάρχει ο κύκλος της ζωής που με ενθουσιάζει. Τα κίτρινα φύλλα πέφτουν από τα κλαριά για να βγουν πάλι ανανεωμένα. Ο άνθρωπος, ας πούμε, γεννιέται και ως παιδί τα θέλει όλα δικά του. Μετά ωριμάζει, ενηλικιώνεται συμβιβάζεται, προσπαθεί να βρει τους μηχανισμούς και τη δύναμη για να ξεπερνά τα προβλήματα. Η καθήλωση στην παιδική ηλικία είναι κάτι πολύ εγωιστικό. Ο άνθρωπος πρέπει να εξελίσσεται και να προσπαθεί να γίνεται καλύτερος. Είναι ωραίο βέβαια να μένεις πιστός στις αρχές σου, στις αξίες σου αλλά και να εξελίσσεσαι. Η Αριστερά, στην οποία ανήκω, με λυπεί γιατί παραμένει τόσα χρόνια στην αντιπολίτευση. Φοράει μια μάσκα που ίσως και να τη συμφέρει γιατί φοβάται να παραδεχτεί ότι η κοινωνία έχει αλλάξει. Φοβάται και τη συνεργασία.

// Σε τι ανθρωπότητα ζούμε;

Σ’ αυτή του άκρατου καπιταλισμού. Πρόκειται για ένα οικονομικό πόλεμο. Μας κυβερνάει η «τρόικα». Οι απέξω. Το θέμα είναι, θα καθίσουμε με τα χέρια ψηλά; Δεν την αγαπάμε αυτήν την πατρίδα; Δεν νιώθουμε εξαπατημένοι; Ή μήπως είμαστε βολεμένοι; Πάντως, το να καταδικάζουμε τη Βουλή ή τους θεσμούς δεν μας βγάζει πουθενά. Να καταδικαστούν όσοι έκαναν εγκλήματα, αλλά όχι να καταργήσουμε το Σύνταγμα. Αυτό είναι αδιέξοδο. Το πρόβλημά μας είναι οικονομικό και δεν θα λυθεί πιστεύω ούτε με άλλα δάνεια, ούτε με Μνημόνια. Αλλά με δουλειά εκ των έσω.